هوشمند سفیدی

آرمان امروز : مقام معظم رهبری در جریان روز چهارشنبه با هیئت دولت از ضعف اطلاع رسانی هنرمندانه دولت انتقاد کردند.

از آنجا که این نقد، نقدی است که از سالها پیش و تقریباً زمان دولت نهم و به ویژه طی دو سال اخیر متوجه دولت است و ما به طور مستمر آن را گوشزد کرده ایم، فرصتی مغتنم به دست داد تا بار دیگر درباره “ضعف اطلاع رسانی دولت” – و البته نه تنها دولت، بلکه حاکمیت – صحبت کنیم؛ اما قبل از آن شایسته است به بیانات مقام معظم رهبری در ۱۶ سال پیش و در چهارم شهریور ماه سال ۱۳۸۶ در جمع اعضای هیئت دولت توجه کنیم:

“نکته دیگر که می خواهم سفارش بکنم، مسئله اطلاع رسانی است که آن روز هم در اجتماع کارگزاران گفتم، واقعاً اطلاع رسانی را قوی کنید، زمینه های مناسب را تقویت کنید، رسانه ملی هم باید در مورد دولت کار فعالانه ای بکند، البته کار اطلاع رسانی، کار ظریفی است، این طور نیست که یک نفر مقابل دوربین بنشینید و خطاب به مردم بگوید که ما این کار را کردیم، آن کار را کردیم، مردم هم وقتی شنیدند کاملاً قبول کنند و باور کنند که بله، این کارها شده! اصلاً اطلاع رسانی این گونه نیست. اطلاع رسانی یک کار هنرمندانه است، خوراک و مایه اصلی اش را به رسانه ملی بدهید، رسانه ملی هم کار کند، به طور هنرمندانه اطلاع رسانی کنید تا مردم با عمق جانشان قبول کنند. الان هم خیلی از کارهای شما را مردم نمی دانند؛ یعنی از کارهای بزرگ و کارهای ملی اطلاع پیدا نمی کنند چه برسد به کارهای بخشی‌و استانی، چه برسد به کارهای ساختاری! این کارهای ساختاری که جز خدمات مهم شماهاست و به آن ها فتخار هم می کنید و جا هم دارد؛ مردم اصلاً به آنها توجه پیدا نمی کنند، این ها را باید تفهیم کرد و برای مردم بیان کرد، این کار برای مردم هم امیدزاست، هم روشنگر است، هم کمک و حمایت مردم را به دنبال دارد و هم روشنگر در مقابل انتقادهاست.”

با توجه به این بیانات بحق، شایسته است چند نکته را مورد توجه قرار دهیم:

۱-چگونه است که پس از ۱۶ سال، رهبر انقلاب دوباره از مسئله اطلاع رسانی انتقاد می کند، آیا این به معنای عدم اصلاح و تقویت ساختار اطلاع رسانی در این مدت طولانی دولت نیست؟ چرا نهادی یا جای مشخصی بر اجرای این رهنمود توجه نکرده است!؟

۲-به نظر اینجانب برای اصلاح و تقویت اطلاع رسانی دولت، مجموعه نهادها و ظرفیت اطلاع رسانی دولت باید در یک رابطه منظم، ساختارمند و مناسب، این مسئولیت را پیش ببرند، لیکن در این میان رسانه ها و روابط عمومی، از اهمیت بیشتری برخوردارند.

در همه دولت ها، متأسفانه، صرفاً نگاه ها به سمت رسانه های همسو خیره می شود و از رسانه‌های غیرهمسو یا منتقد غفلت می شود و حتی و بعضی مواقع آن ها را کنار می گذارند، مثلاً در همین سفرهای استانی رئیس جمهور، چند رسانه منتقد حضور دارند؟

۲-فقدان تعامل کافی با رسانه ها، به ویژه رسانه‌های غیرهمسو

یکی از ضعف های سیستم اطلاع رسانی دولت، عدم تعامل با رسانه هاست، تعاملات و ارتباطات رسانه ای دولت باید از دو طریق انجام شود:

الف-در سطح کلان که باید شورای اطلاع رسانی دولت و روابط عمومی ریاست جمهوری با تک به تک رسانه ها (همسو و غیرهمسو) تعاملات لازم را انجام دهند

ب-در سطح دستگاههای اجرایی که هر وزارتخانه یا سازمان باید تعامل رسانه ای خاص و مورد نظر خود را با هر یک رسانه ها انجام دهد. متأسفانه در حال حاضر، نظام اطلاع رسانی، فاقد ویژگی تعامل رسانه ای است؛ در چنین وضیعتی، طبیعی است که رسانه ها نتوانند آنچنان که باید و شاید در امر اطلاع رسانی به مردم با تمام قدرت عمل کنند.

۳-نظام اطلاع رسانی دولت باید دارای استراتژی و تکنیک های روشن باشد، در برخی از مواقع و در دولت های مختلف، اصلاً راهبردها مشخص نیست. علاوه بر آن، باید استراتژی های دقیق و صحیح اتخاذ شوند، برای مثال تأکید بیش از حد به جواب دادن و ارزیابی روابط عمومی ها صرفاً براساس پاسخگویی رسانه ای، گرچه، یک تاکتیک  درست است، لیکن همه ابعاد عملکرد رسانه ای دستگاههای اجرایی را در بر نمی گیرد، چرا باید تعامل نکنیم و آن گاه به جای تلاش برای کاستن از محتواهای منفی، صرفاً به دادن جوابیه بسنده کنیم؟

۴-تقویت روابط عمومی ها

تقویت روابط عمومی به عنوان یکی از بازوهای اجرایی اصلی نظام اطلاع رسانی دولت، یک امر واجب است، تقویت بودجه ای آنها و تعریف ردیف بودجه ای مستقل و اختصاص اعتبار کافی، گماردن نیروهای کارآمد و شایسته به مدیریت روابط عمومی، ایجاد ثبات مدیریتی و تقویت جایگاه آن ها در ذیل مدیریت عالی وزارتخانه، سازمان و شرکت، امری ضروری است، بدون تقویت روابط عمومی، نمی توان بر ضعف اطلاع رسانی دولت غالب شد.

۵-الزام به ارائه پیوست ارتباطی برای پروژه های ملی و شاخص

همین هفته پیش شاهد بهره برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی بودیم، حجم و کیفیت اطلاع رسانی این پروژه به هیچوجه با اهمیت و تأثیرات همخوانی نداشت و می توان هم پروژه با نظرسنجی از مردم آزمود که چند درصد مردم با ابعاد و تأثیرات آن آشنایی مورد نظر را کسب کردند.

۶-امیدآفرینی از اقدامات مهم و ارزشمند

برخلاف نظریه ای که براین باور است که روایت ارزشمندی از دستاوردها وجود ندارد که در اطلاع رسانی مورد توجه قرار گیرد، به نظر می رسد پروژه ها و اقدامات زیادی وجود دارند که ارزش خبری و اطلاع رسانی دارد؛ مثلاً در صنایع فولاد، پتروشیمی، هسته ای، پزشکی و ….، پروژه های بزرگی در حال اجراست که باید نسبت به اطلاع رسانی ویژه از آنها با رویکرد امیدآفرینی اقدام شود، اما باید از حجم و کیفیت مناسبی برخوردار باشد و تأثیرات آنها برای مردم با زبان تبیین مطرح شود.

۷-برگزاری تورهای بازدید از پروژه های شاخص برای منتقدان و نخبگان

تمرکز بر یک عده قلیل در اطلاع رسانی، خطایی استراتژیک است؛ باید برای همه نخبگان و منتقدان و فارغ از جایگاه خبری و سیاسی آنان، برنامه اطلاع رسانی خاص داشت.

۸-مشورت با نهادهای مردم نهاد حوزه رسانه و روابط عمومی

در طراحی برنامه های غلبه بر ضغف اطلاع رسانی باید از همه ظرفیت های فکری موجود جامعه بهره برد؛ این بهره گیری نیز باید به دور از نگاه سیاسی و حزبی باشد و باید در عقل عمومی و اختصاصی مردم شریک شد. بارها خواستار جلسه همفکری درباره مسائل اطلاع رسانی شده ایم و متأسفانه با جواب منفی و وعده مواجه شدیم.

۹-توجه به جنگ رسانه ای بدخواهان

متأسفانه ضعف اطلاع رسانی دولت در حالی وجود دارد که عملاً در جنگ رسانه ای به سر می بریم و بدخواهان، مردم به دنبال برجسته سازی نقاط ضعف هستند، اینجاست که نمی توان به راحتی از کنار ضعف اطلاع رسانی گذشت. مجموعه ویژگی های وضعیت کنونی اطلاع رسانی، اصلاح و تقویت نظام اطلاع رسانی دولت و توجه ویژه به روابط عمومی و شبکه رسانه ها (به ویژه غیرهمسو) را بیش از پیش ضروری می سازد.

گرچه با حضور آقای خلجی در شورای اطلاع رسانی دولت، باید مهلت لازم را به وی داد، اما توقع آن است که وی با تشکیل نوعی ساختار و اتخاذ رویکرد سازمانی ویژه نسبت به عملکرد نظام و حاکمیت، اقدامات سریع و جهادی لازم را برای تقویت اطلاع رسانی به کار برد، به گونه ای که نه تنها اطلاع رسانی دولت، بلکه اطلاع رسانی حاکمیت تقویت شود.