آرمان شرق- آنچه جنبش اجتماعی را به پیش می‌راند تا تبدیل به انقلاب شود، نه نظریه اجتماعی، بلکه باور تعریف‌نشده مردم به حکومت اسلامی بر اثر باور به شخصیتی کاریزماتیک بود؛ یعنی خلاف روشنفکران مشروطه، روشنفکران ایران در آستانه انقلاب برای توسعه نه نظریه داشتند، نه مدلی مشخص. تقریبا همه آنها با تکمیل اهداف بورژوا دموکراتیک در تخالف بوده و آن را «لیبرالی» می‌نامیدند و به قول والرشتاین به دنبال خودکفایی انزواجویانه (autarky) برای توسعه بودند که نسخه‌ای آغشته به درآمد رانتی نفت از نظریه وابستگی بود.

آرمان شرق-اگر ما امروز می‌بینیم که نتوانستیم جامعه‌ای ایجاد کنیم که در آن عدالت، آزادی و استقلال برقرار باشد، باید به سمت بازنگری و بازنویسی بنیادی قانون اساسی پیش برویم؛ یعنی تحول بنیادین در قانون اساسی باید جزو مطالبه اصلی مردم ما شود؛ مطالبه‌ای که همه ما می‌توانیم بر سر آن اجماع کنیم

آرمان شرق- شاید این تک‌روی بابت پوست‌کلفتی و پررویی هم نبوده باشد. شاید اخلاقش بوده یا شاید حوصله‌اش را نداشته یا فکر می‌کرده دیگران توانایی فکر کردن ندارند، من نمی‌دانم. اما به هر علتی این کار را نکرده و شخصا اقدام کرده است. اینکه می‌گویم مشورت نکرده دقت کنید که من دارم درباره آن نفرات دیگر حرف می‌زنم که اصلا از اقدامِ مهندس بازرگان خبر نداشتند. او هم کار را به آدمی سپرده به نام فاتح که به‌ اندازه کافی سواد آن را نداشته است.

آرمان شرق- اصولا از “نیچه” نوشتن آسان نیست؛ چه رسد آنکه بخواهیم آثار و پروژه فرهنگی او را نقد کنیم. با این حال در این کتاب کوشیده‌ام شیفتگان نیچه در ایران بویژه آن مترجم برجسته آثار نیچه که بارها نوشته و اعلام کرده است که ما ایرانیان جهان سومی(!) از درک این فیلسوف آلمانی عاجز هستیم به او نشان دهم که از درک نیچه عاجز نیستیم.

آرمان شرق- فوکو در انقلاب ایران دو روند معکوس‌نما می‌بینید: یکی روحانیونی که به انقلاب می‌پیوندند و می‌خواهند ساختارهای سنتی جامعه اسلامی را، البته همسو با جنبش دموکراتیک، به جامعه مدنی بیاورند و از «حکومت اسلامی» سخن می‌گویند. درباره تعبیر «حکومت اسلامی» این ایراد را به فوکو می‌گیرند که شما که مخالف اصل قدرت و حکومت هستی چرا نوع دینی و عقیدتی قدرت را تأیید می‌کنی. او می‌گوید من اصلا چیزی را تأیید نمی‌کنم و به نظرم اصولا مشکل باز در مفهوم حکومت است و نه الزاما در صفت اسلامی. چون اسلام بستگی به تفسیری دارد که هر مسلمان از آن می‌کند.

آرمان شرق- محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: خانواده، تحصیلات و تجربیات زندگی، مرکل را عمیقاً متوجه کار صادقانه، درازمدت و مبتنی بر کرامت انسانی کرده بود. وقتی یک بار از او پرسیدند چرا فیزیک را انتخاب کرد و در آن رشته، دکترا گرفت، گفت: “در این رشته نمی توان حقیقت را پنهان کرد.”

آرمان شرق- در جهان آینده تکنولوژی جای بیولوژی را می‌گیرد. شاید تکامل انسان، دیگر بیولوژیک نباشد، ما با نوعی تکامل تکنولوژیک مواجه هستیم. بدن من دیگر یک بدن بیولوژیک نیست، بلکه تکنولوژیک خواهد بود. بنابراین اگر تکنولوژی جای بیولوژی را بگیرد، اسطوره به معنای قبلی نخواهیم داشت و با امری به نام پسااسطوره مواجه خواهیم بود که آن معناهایی هست که عملکرد یک ذهن تکنولوژیک در جهان پیچیده آینده خواهد داشت.

آرمان شرق- اصلی‌ترین ویژگی اصلاح طلبی جدید این است که از اصلاح‌طلبی دیروز که کاملاً سیاسی بود فاصله خواهد گرفت، از فهم کلاسیک امپریالیسم که از دوره انقلاب مانده است فاصله خواهد گرفت. نقطه مرکزی اصلاح‌طلبی فردا، سامان حیات اجتماعی و زندگی مردم بهبود معیشت و زیست و بهبود مناسبات اجتماعی است و تلاش می‌کند روابط آدمیان در سرزمینی به نام ایران را تنظیم کند.

آرمان شرق- بحران مشارکت در ایران، بحران «مشارکت انتخاباتی» است نه مشارکت به‌طور کلی چون جامعه اعتراضی و جنبشی است. انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ به روشنی بحران مشارکت انتخاباتی را نشان دادند. علت آن این بود که دولت موازی بیست سال جلوی اصلاحات و انتخابات مردم مانع‌تراشی کرد. ظاهرا از عدم مشارکت مردم هم خوشحالند چون حکومت را یک‌دست کردند. شما درست گفتید راه‌حل این مشکل فقط توصیه و انذار حکومت نیست. ولی به نظر من راه‌حل «انقلاب دیگر» هم نیست.راه‌حل همچنان تقویت جامعه مدنی و دولت با ظرفیت است.

آرمان شرق- من این جماعت را در کاخ‌های حکمرانی‌شان می‌بینم، در نشست‌ها و شوراهای‌شان که ذره‌ای اندیشه رفاه همگانی در آن نیست و هرچه هست، فکر به بندگی کشیدن بیشتر است، ترور و باز ترور. این جماعت تنها در این یک روش وفاق دارد.