آرمان امروز: صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش خود میزان تولید ناخالص داخلی ۱۹۳ کشور جهان از جمله ایران را در سال ۲۰۲۲ اعلام کرده است.بر اساس محاسبات این نهاد بین‌المللی، تولید ناخالص داخلی ایران بر اساس شاخص قدرت خرید در این سال به یک هزار و ۵۹۶ میلیارد دلار رسیده که این رقم ۱۴۱ میلیارد دلار نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته است. ایران با تولید ناخالص داخلی یک هزار و ۵۹۶ میلیارد دلاری خود در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان بیست و دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان در این سال شناخته شده که بر این اساس اقتصاد ایران از اقتصادهای ۱۷۱ کشور دیگر دنیا بزرگ‌تر است و فقط ۲۱ کشور تولید ناخالص داخلی بیشتری نسبت به ایران در این سال داشته‌اند. رتبه ۲۲ اقتصاد ایران در میان ۱۹۳ کشور جهان در حالی است که ایران در معرض شدیدترین تحریم‌های وضع‌شده علیه اقتصاد یک کشور در طول تاریخ قرار دارد.

از جمله کشورهایی که اقتصاد کوچک‌تری نسبت به ایران در سال ۲۰۲۲ داشته‌اند عبارت‌اند از: پاکستان، تایلند، هلند، آرژانتین، مالزی، آفریقای جنوبی، امارات، سوئد، اتریش و الجزایر. پاکستان با اقتصاد یک هزار و ۳۳۸ میلیارد دلاری یک پله پایین‌تر از ایران در جایگاه ۲۳ جهان قرار گرفته است. انگلیس و فرانسه به عنوان کشورهای صنعتی عضو گروه هفت بزرگی اقتصادشان تنها دو برابر اقتصاد ایران برآورد شده ست. تولید ناخالص داخلی فرانسه بر اساس شاخص قدرت خرید در سال ۲۰۲۲ سه هزار و ۷۰۴ میلیارد دلار و تولید ناخالص داخلی انگلیس سه هزار و ۷۱۴ میلیارد دلار محاسبه شده است. ایران با تولید ناخالص داخلی یک هزار و ۴۵۵ میلیارد دلاری بر اساس شاخص قدرت خرید در سال ۲۰۲۱ نیز در رتبه ۲۲ جهان میان بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا قرار گرفته بود. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۳ نیز ۹۵ میلیارد دلار نسبت به سال قبل از آن افزایش یابد و به یک هزار و ۶۹۱ میلیارد دلار برسد.

همانطورکه اشاره شد این رتبه بندی براساس برابری قدرت خرید است. یکی از معیارهای رایج تحلیل اقتصاد کلان برای مقایسه بهره وری اقتصادی و استانداردهای زندگی بین کشورها، برابری قدرت خرید (PPP  ) است. PPP یک تئوری اقتصادی است که ارزهای کشورهای مختلف را از طریق رویکرد یک “سبد کالا“ مقایسه می کند. بر اساس این مفهوم، زمانی که یک سبد کالا در هر دو کشور با در نظر گرفتن نرخ های مبادله دو ارز، قیمت یکسانی داشته باشد، دو ارز در حالت تعادل هستند. برابری قدرت خرید (PPP  ) یک معیار محبوب است که توسط تحلیلگران اقتصاد کلان استفاده می شود که ارزهای کشورهای مختلف را از طریق رویکرد “سبد کالا“ مقایسه می کند. این معیار به اقتصاددانان اجازه می دهد تا بهره وری اقتصادی و استانداردهای زندگی را بین کشورها مقایسه کنند.  اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چرا این رتبه در قدرت خرید مردم قابل لمس نیست؟

هادی حق شناس در گفت‌وگو با آرمان امروز در مورد رتبه ۲۲ ایران اظهار کرد: دو نکته در این موضوع وجود دارد؛ نخست اینکه باید وسعت و جمعیت کشور  را در نظر گرفت و دو اینکه درآمد سرانه به چه میزان می‌تواند قدرت خرید ایجاد کند. باید توجه داشت که شاید به لحاظ جمعیت و وسعت ایران در رتبه ۲۲ باشد اما درآمد سرانه نمی‌تواند آن قدرت خرید و نیازهای اساسی را جبران کند. برای نمونه در سال جاری حداقل دستمزد ۷ میلیون تومان تعیین شده است اما در سال ۵۷، دو هزار تومان بود،آیا کسی می‌تواند ادعا کند که قدرت خرید ۷ میلیون تومان از دو هزار تومان اوایل انقلاب بیشتر است؟ همه پاسخ خواهند داد که قطعا قدرت خرید دو هزار تومان بیشتر بود چون امروز میانگین یک متر خانه در تهران به ۶۰ میلیون تومان رسیده یا ۷۰ درصد سبد مصرفی خانوارها شامل اجاره مسکن بعلاوه مواد خوراکی است. یا در ۲ سال اخیر قیمت مرغ ۴۰۰ درصد رشد داشته است اما آیا دستمزد نیز ۴۰۰ درصد رشد کرده است؟

وی ادامه داد: بنابراین این رتبه بیشر مربوط به حجم بزرگ اقتصاد ایران است. حجم تجارت خارجی ایران در سال گذشته به ۱۱۳ میلیارد دلار رسید و شاید نزدیک به ۱۰۰ کشور جهان تولید ناخالص داخلی کمتر از این میزان داشته باشند. لذا بزرگی اقتصاد ایران منجر به رسیدن به رتبه ۲۲ جهان براساس قدرت خرید برسد. برای نمونه، کشورهای چین و هند با اتکا به جمعیت خود الان جزو ۵ اقتصاد بزرگ جهان هستند حالا این پرسش مطرح می‌شود که چرا ۲۰ سال پیش نمی‌توانستند به این رتبه برسند؟ چون آن زمان قدرت تولیدشان به اندازه اکنون نبود. اکنون هم قدرت خرید را افزایش دادند که ضربدر در جمعیت، آنها را جزو اقتصادهای برتر می‌کند. اقتصاد ایران نیز بزرگ است، برای نمونه به لحاظ تولید خودرو جزو۲۰ کشور برتر جهان هستیم یا ارزش تولید مرغ و تخم مرغ ۱۰ میلیادر دلار است که معادل تولید ناخالص داخلی برخی از کشورهای جهان است.

این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: برای افزایش درآمد سرانه تنها یک راه وجود دارد و آن کنترل تورم است. برای مثال اگر درجه تب بدن فردی به فراتر از ۴۰ درجه برسد، نه تنها فرد اشتهای خود را ازدست می‌دهد بلکه نمی‌تواند استراحت هم داشته باشد لذا آرامش روح و روان را نخواهد داشت و حتی هذیان نیز خواهد گفت. اقتصاد ایران دقیقا به این نقطه رسیده، یعنی بیش از چهار سال است که نرخ تورم ۴۰ درصدی دارد و این اقتصاد نه آرامش روح و روان دارد و نه آرامش جسم و جان. بنابراین تا زمانیکه نرخ تورم کشور تک رقمی‌ نشود احساس آرامش کشور حتی برای طبقات ثروتند نیز وجود نخواهد داشت چون آنها نیز نگران بوده و احتمالا قدرت خرید خود را از دست بدهند.