«آرمان امروز»‌ از واکنش‌ها به افت معدل گزارش می‌دهد

آرمان امروز- گروه جامعه: بعد از انتشار گزارش هایی در مورد افت معدل دانش آموزان در برخی رسانه‌ها از جمله «آرمان امروز» که با واکنش‌های بسیاری همراه بود، روز گذشته سید ابراهیم رئیسی به وزیر آموزش و پرورش مأموریت داد برای اطلاع و اطمینان خانواده‌ها از وضعیت آموزشی و نمرات دانش‌آموزان گزارشی ارائه کند. براساس آخرین گزارش های منتشر شده در این زمینه در خرداد ۱۴۰۲،  معدل دانش آموزان به شکل معناداری افت داشته است.

بر اساس آمار، میانگین کشوری نمرات دانش آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته علوم تجربی ۱۱.۲۳، رشته ریاضی و فیزیک ۱۰.۷۹، رشته ادبیات و علوم انسانی ۸.۷۵ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۰.۵۶ بوده است. جالب است بدانید میانگین معدل امتحانات نهایی دانش آموزان سال ۱۳۹۸ یعنی ۴ سال پیش، در رشته علوم تجربی ۱۳.۷۷، در رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۲۸، در رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۷۶ و در رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۸۸ بوده است. از این رو می‌توان نتیجه گرفت که از سال ۱۳۹۸ تا کنون سال به سال وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان بدتر شده و آنها نمرات کمتری را کسب کرده‌اند.

مقایسه این آمار با آمار ۴ سال قبل از آن، نشان می‌دهد که میانگین نمرات دانش‌آموزان دارای شیب نزولی بوده و در واقع سال به سال آنها نمرات کمتری را کسب کرده‌اند. بر این اساس در سال ۱۴۰۱ میانگین نمرات دانش آموزان برای رشته علوم تجربی ۱۳.۰۲، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۶۴، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۲۰ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۱ بوده است. این معدل در سال ۱۴۰۰، برای رشته علوم تجربی ۱۳.۱۸، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۳۵، رشته ادبیات و علوم انسانی   ۱۰.۴۲ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۴  ثبت شده  است. در سال ۱۳۹۹ نیز معدل دانش آموزان برای رشته علوم تجربی  ۱۳.۷۳، رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۵۰، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۱.۳۴ و رشته علوم و معارف اسلامی  ۱۲.۸۶ را نشان می‌دهد.

همچنین نمرات امتحان نهایی دانش آموزان به تفکیک استان‌ها حاوی اعداد قابل تأملی است. بر این اساس دانش‌آموزان در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، اصفهان، سمنان، قم و مرکزی دارای میانگین معدل بین ۱۱ تا ۱۳، در استان‌های تهران، مازندارن، البرز، قزوین، همدان، زنجان و آذربایجان شرقی دارای میانگین معدل بین ۱۰ تا ۱۱، در استان‌های کرمان، فارس، بوشهر، چهارمحال بختیاری، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، خراسان شمالی، گلستان، گیلان و اردبیل دارای میانگین معدل بین ۹ تا ۱۰، در استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و آذربایجان غربی دارای میانگین معدل بین ۸ تا ۹ و در استان سیستان و بلوچستان دارای میانگین معدل ۷ تا ۸ بوده‌اند.

بر اساس جدول میانگین نمرات دانش‌آموزان به تفکیک استان‌ها، بیشترین معدل دانش آموزان مربوط به استان یزد با ۱۲.۰۴ و کمترین معدل مربوط به سیستان و بلوچستان با ۷.۷۴ بوده است.  واکنش برخی مسئولان آموزش و پرورش تعدادی از استان ها که کاهش بیشتری در معدل دانش آموزان آنها به چشم می خورد، جالب توجه است. استان فارس یکی از همین استان هاست که علیرضا شجاعی‌پور مدیرکل آموزش و پرورش آن در واکنش به خبری در مورد میانگین ۹.۹۱ دانش‌آموزان این استان در امتحانات نهایی گفته است؛ میانگین معدل سال دانش‌آموزان فارس در رشته‌های ریاضی، تجربی، انسانی و معارف در سال گذشته ۱۴.۴۵ بوده است و این میانگین برای نمره ورقه آنها در نوبت دوم (امتحانات نهایی) ۹.۹۱ است. وی مدعی شد: میانگین معدل‌های کسب شده در همه رشته‌ها برای کشور ۱۰.۰۲ و برای فارس ۹.۹۱ را نشان می‌دهد؛ بنابراین شاید در نگاه نخست دیدن معدل پایین بچه‌های فارس شوک آور بود اما باید دانست که مبنای کنکور سراسری بر رقابت داوطلبان است، و تفاوت میانگین معدل دانش‌آموزان استانی و کشوری چشمگیر نیست.

حساسیت رئیس جمهور

حالا با بالا گرفتن موج انتقادها در این زمینه،  رئیس‌جمهور به وزیر آموزش و پرورش مأموریت داد برای اطلاع و اطمینان خانواده‌ها از وضعیت آموزشی و نمرات دانش‌آموزان گزارشی ارائه کند. سید ابراهیم رئیسی در جلسه هیات دولت با تأکید بر اهمیت اعتماد خانواده‌ها نسبت به کیفیت مراکز علمی و اطمینان بخشی به آنها در رابطه با شرایط آموزشی، به وزیر آموزش و پرورش مأموریت داد برای اطلاع و اطمینان خانواده‌ها از وضعیت آموزشی و نمرات دانش‌آموزان گزارشی ارائه کند.

بازهم میراث دولت گذشته است؟‌

«این شرایطی است که به ما رسیده» صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش است که در واکنش به انتقادها از این وضعیت حکایت دارد.  رضا مراد صحرایی گفته است: «برخی به جای آن‌که امید را ببینند، اعلام کردند، میانگین معدل رشته علوم انسانی ۸.۷۵ است؛ آیا این معدل حاصل عملکرد دولت دو ساله است! این معدل پایه دوازدهم است و شفاف به مردم گفتیم «این وضعیت آموزش کشور در دولتی است که آن را تحویل گرفتیم.» وضعیت واقعی معدل دانش‌آموزان کشور به‌گونه‌ای دیگر است که آن را بیان می‌کنم «در دوره ابتدایی، ارزشیابی توصیفی است و معدل نداریم، در دوره متوسطه اول معدل پایه هفتم ۱۶.۹۴، پایه هشتم ۱۶.۸۵ و پایه نهم ۱۶.۸۹ است. در پایه دهم  معدل دانش‌آموزان رشته تجربی ۱۵.۶۲، رشته ریاضی ۱۶.۹، علوم انسانی ۱۳.۸۴ و علوم و معارف اسلامی ۱۵.۸۴ است. در پایه یازدهم معدل دانش‌آموزان رشته ریاضی ۱۵، تجربی ۱۵.۶۱، علوم انسانی ۱۳.۸۸ و معارف اسلامی ۱۵.۱۶ است، این موارد که معدل کل است، نمرات واقعی دانش‌آموزان کشور است و ماجرای معدل کتبی تفاوت‌هایی دارد.» وی با اشاره به اینکه رئیس جمهور نسبت به معدل دانش‌آموزان پیگیر هستند و چندین جلسه درباره معدل برگزار کردند، افزود: «کدام رئیس جمهوری این رفتار پدرانگی را دارد؟»

عامل مهمی به‌نام بی‌انگیزگی

محمد رضا نیک نژاد، کارشناس آموزشی اما در حالی‌که تلاش می‌کند به شکلی منصفانه به ماجرا نگاه کند، به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «شاید بخش‌هایی از صحبت های آقای صحرایی درست باشد؛ اینکه به‌هر‌حال افت معدل دانش آموزان مربوط به این دوره نیست و در دوره‌های قبل نیز وجود داشته، در این میان رشد ارتباطات و گسترش اطلاعات برآمده در سرچ در گوگل که چالشی جهانی است شاید یکی از مهمترین دلایل این افت تحصیلی باشد. یعنی دانش آموز وقتی می‌بیند که بایک جست‌وجوی ساده می‌تواند هر اطلاعاتی را در اینترنت به دست آورد، با خودش می‌گوید چرا من باید درس بخوانم!، در واقع یادگیری فقط به آموزش و پرورش محدود نمی‌شود، یعنی آن مقبولیت و محبوبیت گذشته را امروز، آموزش ندارد.

وی  با ذکر اینکه معلم و دانش آموز هر کدام به عنوان یک عامل شناخته می‌شوند می‌‌افزاید: «درباره افت میانگین معدل نمی‌توان مقصر را صرفا کرونا و آموزش مجازی دانست یا خانواده‌ها یا معلم یا خود دانش‌آموز. یکی از عوامل اصلی کم‌انگیزگی دانش‌آموزان در دوره متوسطه دوم محتوای آموزشی است. دانش‌آموزان از خودشان می‌پرسند که آموزه‌های تخصصی و عمومی به درد زندگی آینده‌شان می‌خورد یا نه؟ و قرار است چه گره‌ای از زندگی‌شان باز کند؟ همین سوال باعث می‌شود آنها دیگر برای نمره عالی گرفتن درس
نخوانند.»

وی با اشاره به وضعیت نابسامان شغلی شهروندان در کشور تاکید می کند: «عامل دیگر افت معدل در دوره متوسطه این است که همه چیز آموزش را به شغل آینده، رتبه کنکور، دکتر و مهندس‌شدن فرزندمان گره زده‌ایم و از هدف اصلی که پرورش شهروند و انسان خوب در این جهان نو به نو شده و در حال تغییر  است، غافل شده‌ایم. دانش‌آموزان امروز وقتی به دوران متوسطه اول و دوم دبیرستان می‌رسند، می‌بینند که فلان بچه فامیل‌شان با مدارک فوق ‌لیسانس‌ و دکترا بیکار است یا در شغلی غیرمرتبط مشغول به کار است. مسلم است که این موارد انگیزه دانش‌آموز را برای درس‌خواندن کم می‌کند. از سویی خانواده‌ها هم دیگر به بچه‌ها برای معدل بالا فشار وارد نمی‌کنند، چرا؟ چون خودشان تحصیلکرده هستند و خیلی‌هایشان به آنچه می‌خواستند نرسیدند.

این کارشناس آموزشی در عین حال ارزشگذاری براساس نمره چندان را چندان مناسب نمی‌داند و می‌گوید: «من اصولا با ارزیابی‌های کمی موافق نیستم، چون با پدیده نمره‌سازی برای ارتقای سطح مدرسه هم مواجه هستیم و نمی‌توان چندان به ارزیابی‌های نمره‌ای اعتماد کرد.»