زمزمه های احیای برجام بلندتر شد  

زمزمه های احیای برجام بلندتر شد

آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: در ادامه فراز و نشیب ها پیرامون برجام، در گفت و گوی تلفنی جوزف بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی با دکتر امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی آخرین تحولات مربوط به روابط با اروپا، گفت و گوهای ایران و اروپا و نیز تحولات اوکراین مورد تبادل نظر قرار گرفت.
در این گفتگو، جوزف بورل ضمن استقبال از همکاری‌ های در حال انجام میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، تداوم آن را مفید و مثبت ارزیابی کرد.

نماینده عالی امور خارجی و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا گفت: برجام برای اتحادیه اروپا مهم است و برای بازگشت همه طرف ها به آن تلاش می ‌کنیم. بورل همچنین با اشاره به روند عادی سازی روابط میان تهران و ریاض، آن را گامی مهم در تقویت ثبات منطقه ای دانست.
امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در این تماس، اصل گفت و گو بر اساس احترام متقابل را گامی مهم و تعیین کننده برای رفع موانع و حرکت به سمت جلو در مسیر مناسبات اروپا و جمهوری اسلامی ایران دانست و با اشاره به گفت و گوهای انجام شده اخیر ایران با اروپا اظهار کرد: برداشت ما این است که طرف های مقابل در مسیر برداشتن گام های مثبت قرار دارند. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره از ابتکارات سازنده استقبال می ‌کند.
در این گفت و گو آخرین وضعیت تحولات اوکراین نیز بررسی شد. امیرعبداللهیان از نحوه انتشار توییت گزینشی، ناقص و نادرست در پایان مذاکرات تلفنی از تیم رسانه ای بورل انتقاد کرد.
از سوی دیگر معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ ای با اشاره به این که اجرای برجام هنوز امکان‌ پذیر است، نشان دادن اراده سیاسی لازم از سوی شرکای غربی توافق را لازمه آن دانست.
علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی که مذاکره‌ کننده ارشد ایران در مذاکرات وین در سال گذشته بود، در سالروز خروج دولت آمریکا از توافق هسته ‌ای(برجام) در صفحه توییترش نوشت: یک یادآوری مهم، پنج سال پیش، آمریکا با خروج غیرقانونی از برجام ضربه بزرگی به «حاکمیت قانون در سطح بین‌المللی» وارد کرد.
آمریکا از آن موقع نتوانسته است این اقدام غیرقانونی را جبران کند. اقدامات جبرانی قانونی ایران ادامه خواهد داشت.
باقری در ادامه نوشت: اجرای کامل برجام با لغو موثر تحریم ‌ها در مرکزیت آن می‌ تواند از سرگرفته شود، به شرط این که کشوری که بدعهدی کرده است اراده سیاسی باورپذیری برای آن نشان دهند. هیچ فرصتی همیشگی نیست.
این اظهارات در حالی مطرح می شود که دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ با تشویق بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل و برخی سیاستمداران تندروی داخل آمریکا توافق هسته ‌ای را ناقص تلقی کرد و از آن خارج شد.
دولت او تا آخرین روزهای روی کار بودن با در پیش گرفتن سیاستی موسوم به «کارزار فشار حداکثری» به اعمال تحریم‌های جدید علیه افراد و نهادهای ایرانی ادامه داد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران روز گذشته در این باره گفت «آمریکا برای خوش ‌خدمتی به منافع اسراییل از برجام خارج شد و یک دستاورد بی‌ مانند دیپلماتیک را از بین برد. آمریکا بدون هیچ جایگزینی، منافع همه، به ویژه آمریکایی‌ ها و ایرانی‌ ها را به خطر انداخت.»
ظریف این اقدام آمریکا را نتیجه دست کشیدن از فرصت‌ های مشترک در راستای توهمات مجموع-صفر تلقی کرد.
با به پایان رسیدن چهار سال ریاست جمهوری ترامپ، جو بایدن پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ آمریکا گفت که بازگشت به برجام را در اولویت سیاست خارجی خود قرار خواهد داد.
با این وجود، پس از چند دور مذاکرات غیرمستقیم با ایران در وین و با حضور دیگر شرکای برجام برای بازگشت دوجانبه به ازسرگیری اجرای کامل این توافق، در چند ماه گذشته به علت حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین-ادعایی که از سوی مقامات تهران و مسکو بارها رد شده است. در این میان مدتی است که می ‌گوید احیای برجام در دستور کار آن قرار ندارد.
اگرچه وزارت امور خارجه اش همچنان می‌گوید، دیپلماسی اولویت اول آن برای رسیدگی به موضوع برنامه هسته‌ای ایران است.
مقامات ایران تاکید کرده‌اند در صورتی که غرب اراده سیاسی لازم برای نهایی کردن توافقی در مذاکرات وین را نشان دهد، آماده دست یافتن به توافقی خوب برای لغو تحریم‌ ها هستند که تامین ‌کننده منافع ملت ایران باشد.
هرچند در این میان جمهوری اسلامی نیز فرصت بازگشت به برجام را با تحلیل اشتباه زمستان سخت از دست داد و باید منتظر ماند و مشاهده کرد که در روزهای آتی چه اتفاقی رخ خواهد داد.
مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل بین الملل در این خصوص می گوید: این تماس ها می ‌تواند به معنای استمرار رایزنی‌ ها و تحرکات سیاسی و دیپلماتیکی باشد.
دوره ۸ ماهه بن ‌بست مذاکراتی موجب‌ توقف روند مذاکرات احیای برجام شد و شرایط را پیچیده‌‌ تر از گذشته ساخت.
وی افزود: سفر وزیر امورخارجه ایران به عمان و ابتکار عمل دولت عمان مبنی بر احیای مذاکرات برجام و همچنین مواضع دوگانه آمریکایی‌ ها پیرامون جریان مذاکرات نشان‌ دهنده یک نظر واحد و احیای گفتمان ‌های برجام است.
مکی تصریح کرد: آمریکایی‌ ها امروز خود می ‌دانند و متذکر می ‌شوند که دیپلماسی‌ کم ‌هزینه ‌ترین مسیر برای رسیدن به اهدافشان است.
کارشناس مسائل اروپا همچنین خاطرنشان کرد: اگرچه امروز آمریکایی ‌ها بر ضرورت استمرار و احیای مذاکرات برجام آگاه ‌اند اما نقشه راه احیا را تبیین نمی ‌کنند.
امروز اروپایی‌ها و آمریکایی‌ ها می‌ دانند که اگر برجام را پایان ‌یافته تلقی کنند، با شرایط غیرقابل ‌پیش‌ بینی در سطح منطقه رو به ‌رو خواهند شد.
مذاکرات و توافقات صورت گرفته میان عربستان حاکی از مدیریت تنش ‌ها در سطح منطقه بود. کلیه این عوامل متغیرهای جدیدی را رقم ‌زده و روزنه‌ هایی هرچند پرابهام اما روشن را ایجاد کرده است.
وی اظهار کرد: اینکه مذاکرات برجام احیا شود امری وابسته به تحرکات سیاسی، هسته‌ ای و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و دولت‌های اروپایی‌ و  آمریکایی‌ است. شایان‌ذکر است تا بگوییم که در ماه آینده اجلاس شورای حکام برگزار خواهد شد و در مهرماه ۱۴۰۲ نیز سررسید شدن موضوع لغو خرید تسهیلاتی جمهوری اسلامی ایران مطرح خواهد شد.
چنانچه تا‌ آن زمان اروپایی‌ ها اقدام قابل ‌توجه عملیاتی انجام ندهند با شرایط جدیدی رو به ‌رو خواهند شد و تنش‌ ها را بیش‌ از پیش خواهند کرد.