از اواسط آوریل تا پایان ماه مه، اسرائیل دست به یک رشته حملات هوایی به مواضع استقرار یگان های سپاه پاسداران انقلاب ایران و شبه نظامیان وابسته به آن در مناطق مختلفی از جنوب تا مرکز و شمال غرب سوریه زد که بخش اعظم آن نتیجه اطلاعات جاسوسی بود که نشان می داد برخی از این شبه نظامیان، جایگزین نیروهای روس شده اند که به تازگی از این مواضع عقب نشینی کردند.

نظامیان روس از زمان آغاز جنگ در اوکراین از برخی مواضع کوچک و غیرمهم که برای نقش آفرینی نظامی و سیاسی روسیه در سرزمین شام اهمیت زیادی ندارد، عقب نشینی کرده اند. ولی عقب نشینی‌ها در مواردی از مواضعی صورت گرفته که انبارهای بزرگ تسلیحات ارتش سوریه در آنجا قرار دارد و حضور محدود روسیه در این مواضع، پیامی به قدرت های خارجی بود مبنی بر این که این مواضع تحت حمایت روسیه است و نباید هدف قرار بگیرد.

کشورهایی که بیشترین توجه را به خروج نظامیان روس از سوریه نشان می دهند، اسرائیل، آمریکا، ترکیه و طبعا ایران هستند از این نظر که مایلند بدانند کدام نیروی نظامی جایگزین نیروهای روس می شود. در این خصوص تل آویو به دقت روند خروج نظامیان روسیه را از مراکز استقرارشان در سوریه زیر نظر دارد چرا که اطلاعات در این زمینه به ارتش اسرائیل کمک می کند حملات خود را بر مواضعی متمرکز کند که در آنها نیروهای وابسته به ایران جای روس‌ها را گرفته اند.

در گزارشی که مرکز تحقیقاتی اسرائیلی «آلما» تهیه کرده، از تمرکز روسیه بر جنگ در اوکراین و رها کردن سوریه که به نفع محور شیعی تحت رهبری ایران تمام خواهد شد، ابراز نگرانی شده است. اما این گزارش تاکید می کند، کاهش اهتمام روسیه به سوریه، موضوعی موقت است چرا که روسیه قصد ندارد میدان سوریه را ترک کند زیرا آن را میدانی راهبردی و تاریخی برای خود می داند. با این حال موفقیت عناصر تندرو شیعی به رهبری ایران در پر کردن خلأ حضور روسیه در سوریه، برای منافع اسرائیل زیان بار خواهد بود.

چالش قبلی اسرائیل در سوریه، پرهیز از برخورد با نیروهای روس یا آسیب رساندن به آنها در زمان حمله هوایی به شبه نظامیان وابسته به ایران بود چرا که یگان های روس در مواضعی نزدیک به ارتش سوریه و شبه نظامیان وابسته به ایران مستقر بودند. اما چالش جدید اسرائیل، تعامل با پیامدهای اختلاف بین مسکو و تل آویو به علت موضع گیری اسرائیل در حمایت از اوکراین است. این احتمال وجود دارد که مسکو برای تلافی کردن، اطلاعاتی را درباره قصد اسرائیل برای حمله به مناطقی در سوریه، در اختیار دولت سوریه یا ایرانی ها قرار دهد یا سلاح های متعارف پیشرفته مثل سامانه اس ۳۰۰ را به سوریه بفرستد یا انتقال تسلیحات پیشرفته به گروه های نزدیک به ایران به ویژه حزب الله را نادیده بگیرد که تهدیدی مستقیم برای نیروی هوایی اسرائیل خواهد بود.

مسکو حمایت نظام سوریه از روسیه در جنگ اوکراین و تسهیل استخدام جنگجویان سوری برای جنگیدن در کنار روس ها در اوکراین را به عنوان امتیازی مثبت برای دمشق ثبت کرده است و این مسئله می تواند در موضوع مدارا کردن روس ها با حملات اسرائیل به سوریه تاثیر گذار باشد.

اسرائیل در کنار زیر نظر گرفتن فعالیت های نظامی ایران در سوریه، تلاش تهران برای تقویت نفوذ اقتصادی خود در سوریه را نیز زیر نظر دارد. ایران صرفا به دنبال پر کردن خلأ ناشی از خروج نظامیان روس از سوریه نیست بلکه درصدد فعال کردن سرمایه گذاری های مالی و اقتصادی است که توافقنامه مربوط به آنها قبلا به عنوان یک امتیاز از دولت سوریه گرفته شده بود ولی نفوذ روسیه مانع اجرایی شدن آنها بود. فعال کردن سرمایه گذاری های ایران در سوریه، هدف اصلی سفر غیرمنتظره بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به تهران بود که طی آن با رهبر ایران آیت اللله خامنه ای دیدار کرد.

تهران تلاش می کند از مشکلات اقتصادی روسیه پس از تحریم شدن به علت جنگ اوکراین و کاهش کمک های اقتصادی مسکو به نظام دمشق، برای افزایش نفوذ اقتصادی خود در سوریه و دور زدن تحریم های آمریکا و تامین مالی شبه نظامیان مورد حمایت خود در سوریه بهره برداری کند.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱