آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: رئیس ناظر هسته‌ای سازمان ملل از قدرت‌های جهانی خواسته تا مذاکرات با ایران را از سر بگیرند و خطرات ناشی از انباشت اورانیوم غنی شده را در حالی که توجه‌ها به جنگ بین اسرائیل و حماس معطوف شده، فراموش نکنند.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این رابطه گفت: «به بازسازی سیستم گفتگو با ایران نیاز است.»

تنش میان ایران و غرب پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر افزایش یافته است. ایران از جنبش حماس و چند شبه نظامی ضداسرائیلی و ضد غرب در سراسر منطقه حمایت می‌کند. گروه‌هایی که از زمان شروع درگیری، اسرائیل و نیروهای آمریکایی را هدف قرار داده‌اند.

این جنگ همچنین تلاش‌های دولت آمریکا برای تنش‌زدایی با جمهوری اسلامی را به عنوان تلاشی برای مهار بحران هسته‌ای متوقف کرده است. در ماه سپتامبر، آمریکا و ایران پس از ماه‌ها مذاکره، تبادل زندانیان را به پایان رساندند و واشنگتن ۶ میلیارد دلار از منابع نفتی ایران را که در کره جنوبی بلوکه شده بود، آزاد کرد.

اما همه این تلاش‌ ها با درگیری بین اسرائیل و حماس از بین رفته است. گروسی گفت که مذاکرات با ایران ممکن است به یک چارچوب جدید نیاز داشته باشد نه تلاشی برای احیای برجام که سال ۲۰۱۸ با خروج دونالد ترامپ، رییس جمهوری وقت آمریکا، شکست خورد.

گروسی گفت: «تلاش برای بازگرداندن توافق هسته‌ای به چارچوب برجام کارساز نخواهد بود. هنوز هم می‌توانید آن را برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بنامید اما در واکنش به شرایط جدید، باید برجام ۲ یا چیزی شبیه به آن باشد.»

او همچنین گفت که وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران بسیار نامشخص است. گروسی از کشورها خواست که بنشینند و دوباره با هم تعامل کنند.

ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سال ۲۰۱۹ در واکنش به خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ‌های گسترده علیه جمهوری اسلامی افزایش داده است. ایران اورانیوم را در بالاترین سطح خود غنی سازی می ‌کند، البته که تهران همچنان غنی سازی به منظور استفاده تسلیحاتی را رد کرده است.

گروسی افزود که ذخایر اورانیوم غنی شده تهران تا حد تسلیحاتی همچنان ادامه دارد، اگرچه در ماه‌های اخیر کاهش یافته است. آخرین گزارش‌های آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی نشان می‌ دهد که ذخایر غنی شده ایران تا ۶۰ درصد، نزدیک به سطح تسلیحاتی، از اواسط ماه اوت تا پایان اکتبر نزدیک به ۷ کیلوگرم افزایش یافته، این در حالی است که قبلا با سرعت ۱۵ کیلوگرم یا بیشتر افزایش یافته بود.

مقامات آمریکایی می‌گویند که ایران ظرفیت تولید مواد شکافت پذیر کافی برای تولید سلاح هسته‌ای را ظرف دو هفته دارد. گروسی با اشاره به وضعیت سیاسی در کشورهای مختلف گفت که از دیگر موانع پیشرو برای پیگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران، حواس پرتی داخلی کشورها است.

او ادامه داد: برای موفقیت در این امر باید حداقل سطح اجماع در جامعه بین‌المللی وجود داشته باشد. ایران باید با ما همکاری کند و این نقاط تکثیر پنهان [تاسیسات مخفی جدید] اتفاق خوبی نیست.

گروسی همچنین از تصمیم تهران برای توقف اجرای بیانیه مشترک ماه مارس درباره از سرگیری فعالیت دوربین‌های مراقبتی در مراکز اتمی هم شدیدا ابراز نگرانی و خاطرنشان کرد که طبق تعریف آژانس، ۴۲ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده اگر به درصدهای بالاتری غنی شود، برای ساخت بمب اتم کفایت می‌کند. گروسی تاکید کرد که ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران ۲۲ برابر مقدار مجاز مورد توافق است.

مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: بسیاری از تحلیلگران به این نتیجه رسیده اند که حتی اگر توافق جدیدی هم بین ایران و آمریکا امضا شود باز نمی توان نام این توافق را «برجام» و فرآیند آن را فرآیند «احیای برجام» نامید.

علت این امر این است که شرایط سیاسی حاکم بر برجام و نیز وضعیت استراتژیک طرفین درگیر زمین تا آسمان فرق کرده و همانطور که پیشتر نیز نشان داده شد، اگر توافق جدیدی هم به امضا برسد باید برجام ۲ نامیده می شود نه احیای برجام یک.

برهمین اساس توافق جدید تفاوت بسیار زیادی با توافق قبلی دارد.

وی افزود: قدرت یافتن ایران در عرصه هسته ای و غنی سازی، عدم توافق کنگره با برجام، تغییر شرایط سیاسی ایران، تغییر شرایط آمریکا و ایجاد جبهه ترامپ گرا در این کشور، از سرگذراندن تجربه ۴ ساله دولت ترامپ و خروج از برجام و نابودی بسیاری از عناصر آن، عدم رابطه خوب بین تیم جدید مذاکره کننده ایران و آمریکا، عدم توافق درباره برخی مسائل پادمانی، همه و همه علت های نیاز ایجاد برجام۲ هستند.

سناتور دموکرات، کریس مورفی در یکی از یادداشت های اخیرش در رابطه با توافق جدید و تفاوتش با برجام نوشته است: این توافق جدید ممکن است شبیه توافق اوباما نباشد، زیرا ما این توافق را در دوران ریاست جمهوری ترامپ از دست دادیم.

با این حال، خود مورفی نیز تاکید دارد که رسیدن به یک راه حل سیاسی و توافق بهترین راه برای تضمین یک جهان بهتر است.

مشخصا آمریکا قصد ندارد توافق هسته ای  را با وجود تمام ضعف هایش از دست بدهد. یکی از جدی‌ترین دلایل در این رابطه، بحران اوکراین است.