فرجام تور تابستانی بایدن در خاورمیانه

آرمان شرق-گروه بین الملل:دلیل اصلی تحریم‌های آمریکا در واقع حمایت از بقای اسرائیل در مقابل تهدید‌های متقابل بوده است که با جنگی تبلیغاتی و نیابتی در طی سال‌ها ادامه داشته و با برخوردهای نظامی متقابل هم مواجه بوده است. زمان آن فرا رسیده باشد که با منطق‌گرایی از جاب طرفین، تحریم‌های بازرگانی و بانکی لغو شو، و حساب خط قرمز مسائل نظامی و امنیتی منطقه‌ای با توجه با تقابل‌های بالقوه و بالفعل از مسائل سیاسی و اجتماعی جداشود.

فرجام تور تابستانی بایدن در خاورمیانه

روزنامه آرمان امروز دیروز در یادداشتی به قلمفریدون مجلسی نوشت:  این روزها سفر پرزیدنت بایدن برای دیدار با رهبران اسرائیل و فلسطین و پرواز مستقیم به ریاض و دیدار با رهبران عربستان سعودی و مهمتر از همه دیدار جمعی با رهبران کشورهای عرب عضو شورای خلیج فارس و مصر و اردن و عراق موضع بحث و تحلیل کارشناسان داخلی و خارجی بوده است. ضمن اینکه از یک طرف رهبر اردن نسبت به بهبود روابط با ایران ابراز علاقه کرده است و امارات متحده که از زمان اشغال سفارت عربستان و حاشیه‌سازی عناصر معروف به خودسر سفیر خود را از ایران فرا خوانده بود، نسبت به اعزام سفیر ابراز تمایل کرده است. حتی درباره بازگشایی سفارت عربستان و ارتقای روابط تعلیقی ایران و مصر نیز شایعاتی وجود دارد. به‌طوریکه مقامات آمریکایی ضمن اعلام امیدواری به حل مسائل در صورت آمادگی ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی (پایش‌های آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای)، که در شرایط نیاز غرب، امکان صادرات نفت و محصولات پتروشیمی ایران را فراهم می‌کند، با لحنی هشدار دهنده انتظار بیشتر در این مرحله را پایان خط تحمل خود اعلام کرده‌اند. از سوی دیگر شایعاتی درباره ناتوی عربی پراکنده می‌شود که از آن بوی تهدید و اتمام حجت به مشام می‌رسد. ممکن است با توجه به آنچه در منطقه رخ داده است بتوان پیش‌بینی‌هایی کرد، اما نمی‌توان پیشگویی کرد!
۱- بایدن در این سفر نسبت به تضمین امنیت اسرائیل از سوی آمریکا تأکید کرد و دو کشور اعلام کردند، اجازه نخواهند داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. این بند را می‌توان دادن دلگرمی بایدن به اسرائیل تلقی کرد.
۲- اسرائیل ضمن تأکید بر آزادی عمل خود در مقابله با تهدیدهای خارجی، برخلاف گذشته با جسارت مسؤولیت شش ترور انجام شده نسبت به جان مقامات سپاه و دانشمندان هسته‌ای و موشکی ایران را طی سال گذشته بر عهده گرفت که هشداری نسبت به آینده در آن نهفته است.

۳- رئیس‌جمهوری آمریکا دیداری هم با محمود عباس رئیس دولت فلسطین داشت و طی آن بر لزوم تشکیل دولت مستقل فلسطین به موازات دولت اسرائیل و همچنین کمکی ۱۰۰ میلیون دلاری به فلسطینیان تأکید کرد.
اهمیت این تأکید در این است که طرح منطقه بندی لانه زنبوری اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی کرانه باختری رود اردن را که عملا آن منطقه را به استثنای جزایری در آن سرزمین به اسرائیل ملحق می‌کرد نپذیرفته است. محمود عباس با لحنی انفعالی از بایدن خواست به جای صدقات جلوی برنامه‌های غیر قانونی شهرک‌سازی اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی را بگیرد. این دیدار و وعده دولت موازی فلسطینی را می‌توان نوعی آماده‌سازی زمینه برای دیدار‌های عربستان تلقی کرد. اما بایدن در این دیدارها نامی از صلح ابراهیم که به نام ترامپ ثبت شده به میان نیاورد.
۴- هواپیمای رئیس‌جمهوری آمریکا برای نخستین بار از فضای اسرائیل مستقیما وارد عربستان شد و پس از استقبال از سوی امیر ریاض برای خوشامد رسمی توسط ولیعهد عربستان رهسپار کاخ سلطنتی ریاض شد. بایدن که پیشتر ولیعهد عربستان را به خاطر قتل قاشوخچی مستحق گوشمالی دانسته بود، سکوت در این باره را لابد به دلیل مطرح بودن مصالح و منافع مهمتر ترجیح داد!
۵- همزمانی این سفر با مراحل تازه جنگ اوکراین و بسته شدن تدریجی لوله‌های نفت و گاز روسیه به اروپا و نیاز فصلی رو به افزایش اروپا به انرژی با توجه به نزدیک شدن پاییز و همچنین اعلام برنامه ریزی‌شده فروش پهپادهای پیشرفته ایرانی به روسیه مستند به تبلیغات داخلی جمهوری اسلامی درباره توسعه صنایع نظامی در تولید پهپادهای پیشرفته نقطه‌زن و انتحاری، صریحا به دخیل بودن جنگ اوکراین در رابطه به این سفر، همراه با نگاه به ایران اشاره داشت. اما، جمهوری اسلامی در تماس مستقیم با وزیر خارجه اوکراین این خبر نامیمون را تکذیب‌کرد.
۶- در اینکه تجمع سران عرب در سفر بایدن با تشکیل به اصطلاح ناتوی عربی مربوط باشد، البته در نقش تبلیغاتی آن تردیدی نیست. اما از زمان حضور عربستان و امارات در جنگ یمن با امان دادن به رئیس‌جمهوری پیشین «دوباره» مستعفی آن کشور و به مشارکت کشاندن جمعی از کشورهای عرب و غیر عرب منطقه صحبت چنین ناتویی مطرح بوده است، اکنون که در خود یمن به آتش بس رسیده‌اند. ضمن اینکه این تجمع خصوصاً به‌خاطر حضور عراق و اردن و مصر واجد اهمیت است.
تصور نمی‌رود تشکیل قوایی متشکل به نام ناتوی عربی که هرگونه تجاوز خارجی به سرزمین هریک از اعضا را تجاوز به همه اعضا تلقی کند و قبول فرماندهی واحد و متمرکز در میان کشورهایی با روابط متشتت و ناهماهنگ و منافع بعضا متضاد، خصوصا در تقابل با ایران، قابل طرح باشد. کشورهای عربی منطقه و همچنین سه کشور خارج از شورای خلیج فارس از سال‌ها پیش ضمن ابراز حمایت لفظی از حقوق فلسطینیان، برای توسعه اقتصادی و اجتماعی خودشان نسبت به شیوه‌های آزموده شده توسل به جنگ و جهاد تقدم قائل بوده‌اند و با اتکا به قدرتمندی در پرتو توسعه اقتصادی، امکانات تدافعی پیشرفته خود را بسیار تقویت کرده‌اند. اما می‌دانند که توسعه اقتصادی و اجتماعی هرچه پیشرفته‌تر باشد آسیب پذیرتر هم هست و با توجه به موقعیت برجسته‌ای که در جهان کسب کرده‌اند مایل به مشارکت در ماجراجویی‌های زیانبخش و مخاطره آمیز نیستند.
۷- حضور عراق در این جمع، خصوصا در شرایطی که بهره‌مندی از فروش روزانه ۵ میلیون بشکه نفت، دست آن کشور را در توسعه اقتصادی بازکرده استو اظهارات اخیر نخست‌وزیر و همچنین مقتدی صدر رهبر پرنفوذ شیعیان عراق درباره فرا رسیدن زمان خروج نیروهای خارجی از آن کشور و خلع سلاح نیروهای غیر دولتی نیز نوعی هشدار به شمار می‌رود.
۸- گرچه تحریم‌ها نسبت به مردم ایران به راستی ظالمانه بوده است و گرچه این تحریم‌ها در تقابل با نقض تعهدات قرارداد NPT بوده و برجام آبرومندانه‌ترین توافق برای خروج از آن بن‌بست بین‌المللی بوده است، اما دلیل اصلی تحریم‌های آمریکا در واقع حمایت از بقای اسرائیل در مقابل تهدید‌های متقابل بوده است که با جنگی تبلیغاتی و نیابتی در طی سال‌ها ادامه داشته و با برخوردهای نظامی متقابل هم مواجه بوده است.
به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده باشد که با منطق‌گرایی از جاب طرفین، تحریم‌های بازرگانی و بانکی لغو شو، و حساب خط قرمز مسائل نظامی و امنیتی منطقه‌ای با توجه با تقابل‌های بالقوه و بالفعل از مسائل سیاسی و اجتماعی جداشود.