دموکراسی چیست؟

ارمان شرق- واژه دموکراسی از زبان یونانی می آید و معنـی آن تقریبا “حکومت مردم” است. مسـائل مربـوط به دموکراسی چندین هزار سـال مـورد بحث بوده اما هیچ تعریف جهان شمولی که همه آن را قبـول داشته باشند برای آن وجود ندارد. یکی از دلایل آن هـم این است که دمـوکراسی همــواره در حال توسعه و تغییر است. اما نکاتی هم وجود دارند که بسیاری در مورد ارتبـاط آن با دموکراسی توافـق دارند، مثـلا ارزش و حقوق برابر انسان ها، آزادی اندیشه، آزادی چاپ و نشر و بیان، برابری انسان هادر مقـابل قانون و نیز برگزاری انتخابات آزاد.

در یک جامعه دمکراتیک با انتخابات عمومی و آزاد، اشخاصی که حق رای دارند می توانند به حزب و سیاست مداران مورد اعتماد خود رای دهند تا آنان در تصمیم گیری های ملی، منطقه ای و محلی، نمایندگان موکلان خود باشنـد. سیاستمـداران و احـزابی که بیشـترین آرا را آورده و اکثریت آرا را گرفته اند، قدرت بیشتری در اتخاذ تصمیم هادارند.

سیاستمداران انتخـاب شـده، نمایندگان کسانی هستند که آنان را انتخاب کردهو از همـین رو این نطام دموکراسی نـیابتی یا نمایـندگی نامیده می شود. دمـوکراسی نیابتی امـروزه یک نطام معمــول در جهــان است و نطامی است که ما در سوئد هم از آن استفاده می کنیم.
با وجود این که در یک جامعه دموکراتیک حـق تصمیــم گیری با اکثریت است، گروه اقلیت نیز دارای حقـوقی است که نمی توان به آسانی زیر پا گذاشت. یک اصل اساسی در جامعــه دموکراتیک این است که قدرت با احترام به حقوق بشر اعمال می شود. این بدین معنـی است که تصمیــم گیرندگان و قدرتمداران حق ندارند افراد و گروه هایی را که نظراتی مخالف با نظرات آنان دارند، سرکوب کنـند. تمــام افـراد جامعه حق دارند نظرات خود را بیان کنند.
انتخـابـات عمومـی مهمترین ابزار مردم برای تاثیر گذاردن بر نحوه اداره کشور است. برا ی این که دمـوکراسـی در کشــوری کارآیی داشتــه باشد حضور و شرکت مردم در آن بسیار مهم است. شرکت هر چه بیشتر مردم در انتخابات عمومی باعث تقویت دموکراسی می شود. عضویت مردم در انجمن ها و بحث و گفتگوی سیاسی با دوستـان و همکاران نیز به قدرت گرفتن دمکراسی کمک می کند. یک راه دیگر برای این کار، تماس مستقیم با سیاستمــداران و بیـان نظـرات و ایده های شخصـی است. شرکت وسیع مردم در انتخــابات تضمینی خواهــد بـود برای این که سیاست جاری در کشور همان سیاستی است که اکثریت مردم طالب آن هستند.
اما برای این که یک جامعه دموکراتیک شود تنها حضور مردم در انتخابات عمومـی کافی نیست. برای این که دمـوکراسی بـتوانـد عمـل کند آنچه در فاصله بین انتخابات رخ می دهد نیز بسیار مهم است.
یکی دیگر از شروط دموکراسی صحبت همراه با احترام است. هم باید به آنچه دیگران می گویند گوش کرد و هم نظرات خود را بیان نمود. احساس تعلق کردن مردم به جامعه برای یک نظام دموکراتیک کارآمد بسیار مهم است. این مردم هستند که از طریق انتخابات عمومی سیاست کلی جامعه را تعیین می کنند اما آنان باید همزمان بتوانند بر زندگی روزمره خود نیز، مثل مدرسه، کار، محله و خانواده تاثیر بگذارند.
بحث بر سر معنی دموکراسی در یک جامعه دموکراتیک به خـودی خـود مهم است. توقف این بحث می تواند نشانگر این باشد که از نظر بسیاری از مردم دموکراسی دیگر اهمیت زیادی ندارد و این به نوبه خود می تواند نشانه تضعیف دموکراسی باشد.
این سئوال که آیا دموکراسی خـوب است یا نه از زمـانی که این مفهــوم پا گرفت مطــرح بوده. کسانی هستند که معتقدند نظام های دموکراتیک همیشه مانند نظام های دیکتاتوری سریع و کارآمد نیستند و عقیده دارند که نظام های دیکتاتوری با سرعت تصمیم گیری خود می توانند تصمیمات گوناگونی را اتخاذ می کنند. در یک جامعه آزاد همه باید بتوانند نظر خود را بیان کنند و با مصالحـه و رای گیری به تصمیمات لازم برسند. به همین خاطر در شرایط بسیـار حساس حتی در نظام های دموکراتیک نیز می توان برای رسیـدن به سرعت و کیفیت، اصـول دمـوکراسی را کنار گذاشــت. در شرایط بحرانی گاهـی رهبران جامعه احتیاج به اخذ تصمیمات سریع برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت موجود دارند.
نمونه های وحشتناک فراوانی از دولت های غیر دموکرات وجود دارند که مردم خود را سرکوب و ترور کرده اند. در حکومت های دیکتاتوری، مردم به خاطر نظراتشان و یا تعلق داشتن به یک قوم و یا گروه خــاص زندانی می شوند. تاریخ نشـان داده است که حکومت هـای دموکراتیـک بهــتر از دیگران آزادی فردی و حقوق بشر را پاس می دارند. و این که دموکراسی و صلح معمولا هـنگامی که مردم کشور های مختلف در تماس و داد و ستد هستند، پابرجا می ماند