جامعه به عدالت اجتماعی نیاز دارد؛ نه «خیریه»

جامعه به عدالت اجتماعی نیاز دارد ؛ نه «خیریه»

روزنامه آرمان امروز به نقل از جماران نوشت:ششمین جلسه از درس گفتار فلسفه و اخلاق نیکوکاری با موضوع «بررسی اشکالات امور خیریه و نیکوکاری از نگاه فلاسفه» به میزبانی آگاپه برگزار شد. مصطفی ملکیان، فیلسوف، پژوهشگر شهیر ایرانی  در این نشست در خصوص اشکالاتی که بعضی از فیلسوفان اخلاق به اصل امور خیریه گرفته‌اند، گفت: اولین اشکال که از سوی فلاسفه مطرح می‌شود این است که اساساً شرکت در امور خیریه با عدالت طلبی منافات دارد. وقتی شما در یک انجمن خیریه فعالیت می‌کنید مهمترین وظیفه‌ای که نسبت به انسان‌های دیگر دارید را به دست فراموشی می‌سپرید؛ آن وظیفه عدالت است. بزرگترین وظیفه ما نسبت به انسان‌ها این است که عوامل دچار شدن زندگی مردم به این شرایط را اصلاح کنیم. بنابراین ما برای عدالت جایگزینی به نام شفقت درست کرده‌ایم و می‌گوییم ما عدالت نمی‌ورزیم بلکه شفقت می‌ورزیم. این اشکال بزرگترین اشکالی است که به امور خیریه شده است.
وی افزود: من شخصاً معتقدم که این اشکال وارد نیست. درست است که جاده اجتماع را باید اصلاح کنیم و در این باره باید تمام تلاش خود را به خرج دهیم و باید سعی کنیم عدالت اجتماعی را برقرار کنیم، اما آیا تضمینی هست که اگر من دست به کار شدم، دیگران هم با من همراه می‌شوید؟ بنابراین با اینکه وظیفه من این است که عدالت اجتماعی را برقرار کنم ولی چون فعالیت خود من به تنهایی کافی نیست، باید تا می‌توانم با فساد‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه مبارزه کنم تا جاده اجتماع هموارتر شود. ولی باید ضربه گیر‌هایی هم بسازیم. این ضربه گیر‌ها امور خیریه هستند.
ملکیان یادآور شد: اشکال دومی که فلاسفه مطرح کرده‌اند این است که وقتی آدم در انجمن‌های خیریه فعالیت می‌کند، خودش را به لحاظ روانی به کاستی می‌کشاند و جلوی شکوفایی خودش را می‌گیرد. چون کسانی که در انجمنهای خیریه کار می‌کنند، احساسات و عواطف خود را نوازش می‌کنند و بعد دچار یک دیدگاه اشتباه می‌شوند مبنی بر اینکه انسان آرمانی هستند. یعنی با کار نیک کردن، توهم کمال در انسان ایجاد می‌شود. عده‌ای از فلاسفه نیز مطرح کرده‌اند که انسان وقتی کار خیریه می‌کند هر قدر هم کار نیک خود را مخفی کند، دارد خودش را نشان می‌دهد و به مردم می‌گوید من را ببینید. وقتی آدم‌ها در انجمنهای خیریه کمک می‌کنند، یک میدان جدید برای مسابقه‌های اجتماعی فراهم می‌آید. لازم است بیان کنم که ما اکنون در ثروت، شهرت، قدرت، احترام، آبرو، محبوبیت و علم ما با هم مسابقه می‌دهیم. لذا بزرگترین نکبت زندگی این است که در نظر خودمان را با دیگران مقایسه می‌کنیم و در عمل با دیگران مسابقه می‌دهیم.