دکتر راشد جعفرپورکلوری

آرمان امروز : دو سه دهه‌ای است که کشور‌های عربی همجوار ما همچون عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت و… خیز جدی برداشته‌اند که همچون کشور‌های توسعه یافته، پروژه‌های مهم و متمایزی در کشورشان اجرا کنند تا نه تنها موجب جذب و جلب سرمایه‌ها از سوی کشور‌های غربی شوند بلکه گام‌های مهمی در راستای توسعه پایدار بردارند تا کشورشان از یک کشور صرفاً وابسته به اقتصاد نفت، به کشوری پیشرفته در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی فرهنگی از جمله کاهش وابستگی به اقتصاد نفت، جذب گردشگری، توسعه شرکت‌های الکترونیکی، جذب سرمایه‌گذاران غربی، ارایه فرهنگ اسلامی با قرائت جدید و… برسانند. چنان‌که عربستان سعودی با روی کارآمدن بن سلمان با برقراری ارتباط دوستانه با تمامی کشور‌های همسایه از جمله ایران، تلاش زیادی برای تنش زدایی کرده و از سوی دیگر شرکت آرامکو را از سال ۱۹۸۰ با افزایش ظرفیت استخراج و به کارگیری فناوری‌های پیشرفته به باارزش‌ترین شرکت سود ده جهان حتی جلوتر از اپل تبدیل کرده و در کنار آن با جذب سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به توسعه همه جانبه اهتمام کرده است. بن سلمان تلاش می‌کند تا با رویکردی نوین در حکمرانی نسبت به حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تحول زیربنایی را در این کشور ایجاد کند. گسترش ارتباطات این کشور با کشور‌های همسایه و آزادی‌های اجتماعی نسبی به زنان اولین گام‌های عربستان در راستای توسعه بود.

امارات متحده عربی هم در این زمینه اقدامات زیربنایی را آغاز کرده است. امارات با ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی و تجاری بسیاری از سرمایه گذران غربی را علاقمند به سرمایه‌گذاری در دبی نموده است. استراتژی برنامه‌ریزی شهری دبی حول سه اصل اصلی متمرکز شده است: ایجاد توسعه پایدار، ارتقا رشد اقتصادی و افزایش کیفیت زندگی. برای این منظور، این شهر نوآوری‌های متعددی را ایجاد کرده است که از این اصول کلیدی برای ایجاد یک برنامه هوشمندانه و مؤثر استفاده کند.

قطر نیز یکی از کشور‌های پیشرو در مسیر توسعه محسوب می‌شود، زیرا این کشور با طراحی ساختمان‌های پایدار، ایجاد اماکن فرهنگی و میزبانی رویداد‌های ورزشی، گسترش دامنه خدمات مالی، تأسیس پژوهشکده‌های تحقیقاتی، توسعه کشاورزی در جهت تأمین مواد غذایی، ارائه حمل و نقل عمومی پایدار و توسعه فضا‌های سبز و پارک‌ها در تلاش برای توسعه شهر‌های پایدار و هوشمند است. همچنین مشارکت و شفافیت جامعه را در فرآیند تصمیم‌گیری ترویج می‌کند و شهروندان و ساکنان را تشویق می‌کند تا در فعالیت‌ها و ابتکارات پایدار شرکت کنند. قطر یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز طبیعی و نفت در جهان است و در تلاش برای توسعه صنایع پتروشیمی و پالایشی برای افزایش ارزش محصولات صادراتی است.

کویت هم از جمله کشور‌های فعال در منطقه است که بسیار جدی در مسیر توسعه گام برمی دارد. کویت برنامه مدونی را برای ارتقای جایگاه این کشور در شاخص‌های بین‌المللی که توسط سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف صادر شده‌اند در دستورکار قرار داده است. این اقدام در چارچوب بهبود وجهه بین‌المللی این کشور ارزیابی می‌شود. این امر پس از موفقیت کمیته بهبود فضای کسب و کار و کمیته بهبود رتبه‌بندی اعتباری در دستیابی به پیشرفت‌های قابل توجه در ارتقای رتبه کویت در این دو شاخص مورد توجه مقامات این کشور قرار گرفته است. بر اساس طرح دولت کویت، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دولتی برای هر شاخص شناسایی شده‌اند تا دیدگاه آنان درباره چگونگی بهبود رتبه‌بندی کویت در شاخص‌های گوناگون مورد ارزیابی قرار گیرد و مسئولیت پیشرفت یا عقبگرد در آن حوزه بر عهده آنان گذاشته شود. مجله اقتصادی مید در گزارشی حجم سرمایه‌گذاری‌های کویت در سال ۲۰۲۳ در پروژه‌های انرژی، پتروشیمی، آب و زیرساخت را بالغ بر ۱۰. ۲ میلیارد دلار اعلام کرد. طبق آمار سال ۲۰۲۳ مرکز آمار کشور‌های شورای همکاری، کویت از نظر شاخص شرایط معیشتی در رتبه نخست میان کشور‌های عربی خلیج فارس و دوم منطقه قرار دارد. این شاخص شامل رفاه، ثروت، کالای مادی و ضروری، مسکن دائمی، فرصت‌های شغلی، آموزش خوب، بهداشت و امنیت معیشتی مرتبط با کیفیت است.

با توجه به اینکه کشور‌های عربی برنامه‌های مدون و جامعی در پیش گرفته‌اند خط مشی‌گذاران کشور ما چه برنامه‌ای را طراحی کرده‌اند؟ ما در کدام پله نردبان توسعه‌ایستاده‌ایم؟ مقصد ما کجاست؟ سال ۲۰۳۰ به کجا و ۲۰۵۰ به کجا خواهیم رسید؟ آیا ما هم قرار است شهری بسازیم متفاوت؟ اقتصاد وابسته به نفت را حذف کنیم؟ چه فکر و یا‌ایده متفاوتی را قرار است اجرا کنیم؟ آیا ما هم قصد داریم به جامعه پیشرفته بشری با توسعه پایدار دست یابیم؟ تئوریسین‌های ما چه کسانی هستند و چه برنامه‌هایی در سر دارند؟ در امور اقتصادی، گردشگری، توسعه انسانی، جذب سرمایه‌گذاران خارجی و رقابت با شرکت‌های بزرگ و… چه راهبردی داریم؟