ابوالحسن صبا ۱۴فروردین ۱۲۸۲، در محله ظهیرالسلام تهران زاده شد.

پدرش ابوالقاسم خان کمال السلطنه نوه محمودخان صبا، ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه قاجار بود. ابوالحسن که بعدها نام جد بزرگش صبا را برای نام خانوادگی خود برگزید،از همان کودکی علاقه خاصی به موسیقی داشت به طوریکه در پنج سالگی به انگشتان پاهایش نخ می‌بست و با کمک دهانش صدای تار در می‌آورد. پدرش که خود اهل موسیقی بود و به آن علاقه داشت،صبا را در شش سالگی پیش دوستانش که از اساتید موسیقی بودند، برد تا به او نوازندگی بیاموزند.

صبا آن چنان شیفته موسیقی بود که روزها سه ‌تارش را به مدرسه می‌برد و در زنگ تفریح، همشاگردی‌هایش را دور خود جمع می‌کرد و برای آنها می‌نواخت. وی بسیاری از سازهای ایرانی را می‌نواخت و هر کدام را نزد استادان برجسته زمان خود یاد گرفته بود به طوری که ویولن از حسن خان هنگ آفرین، تار و سه تار از میرزا عبدالله و درویش خان، سنتور از علی اکبر شاهی، کمانچه از حسین خان و تنبک را از حاجی خان ضربی فرا گرفته بود.

علاقه و استعداد صبا در زمینه موسیقی باعث شد که وی رفتن به مدرسه عالی موسیقی را به کالج آمریکایی ترجیح دهد. در سال ۱۳۰۲کلنل علینقی وزیری، از تارنوازان برجسته تاریخ موسیقی ایران، مدرسه عالی موسیقی را تأسیس نمود و ابوالحسن صبا در آنجا مشغول به تحصیل شد. از همان جا بود که صبا با ایجاد سبک جدیدی در نواختن ویولن تأثیر شگرفی در نحوه نواختن آن در موسیقی ایرانی گذاشت.

نخستین اثر ضبط شده صبا قطعه «زرد ملیجه» با ویولن بود. استاد صبا در سال ۱۳۶۰از طرف استاد علینقی وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. وی در طول دو سالی که در رشت اقامت داشت علاوه بر تدریس موسیقی به روستاها و کوهپایه‌های اطراف رشت می‌رفت و به جمع آوری آهنگ‌ها و نغمه‌های محلی می‌پرداخت.او آنچه که در ساز نوازندگان یا نی چوپانان می شنید، به دقت به روی کاغذ می‌آورد.

صبا بعد از بازگشت از رشت در خانه پدری‌اش مشغول تدریس موسیقی شد و در

در سال ۱۳۱۱با دختر عموی نیما یوشج ازدواج کرد و صاحب سه دختر با نام‌های غزاله، ژاله و رکسانا شد.

«رادیو تهران» از سال ۱۳۱۸که شروع به کار کرد، صدای ساز و آواز صبا را پخش می‌کرد و از آن هنگام صبا به عنوان استاد یگانه ویولن شناخته شد.او علاوه بر ویولن، سازهای دیگر را نیز تعلیم می‌داد و شاگردانی چون علی تجویدی، رحمت الله بدیعی، فرامرز پایور، منوچهر جهانبگلو، ملکه برومند و امیر همایون خرم تربیت کرد.

صبا علاوه بر موسیقی، نقاشی را در دوران جوانی در مدرسه کمال الملک آموخت. وی علاوه بر آشنایی کامل با ادبیات کلاسیک ایران، زبان انگلیسی را خوب می‌دانست و از ادبیات جدید نیز اطلاع داشت.

صبا در ۲۹آذرماه سال ۱۳۳۶در سن پنجاه و پنج سالگی بر اثر بیماری قلبی در تهران در گذشت و در گورستان ظهیرالدوله تهران به خاک سپرده شد. خانه صبا پس از مرگش، در سال ۱۳۵۳توسط دانشکده هنرهای زیبا تبدیل به موزه شد و بسیاری از نقاشی‌ها و آثار تزئینی و سازهایی که ساخته بود در آن نگهداری می‌شود.