مسیر توافق کوتاه شد
آرمان شرق-گروه بین الملل:نشست فصلی شورای حکام و رفتار آژانس ارتباط بسیار زیادی با فضای سیاسی دارد. قطعا فضای چند روز اخیر بهمراتب مثبتتر از سال گذشته است. به همین دلیل بعید می دانم که اتفاق خاصی برای ایران در نشست پیشرو روی دهد.چراکه بعد از سفر پادشاه عمان به ایران آن قدر بستر مناسب شده است که حتی متفاوت از چند هفته گذشته شده که اخباری دال بر تلاش های اروپا برای فعال کردن مکانیسم ماشه مطرح بود. این تلاش ها دیگر در دستور کار نیست و آزادی زندانیان اروپایی در همین مسیر بوده است تا تنش ها میان ایران و اروپا به حداقل برسد.
مسیر توافق کوتاه شد
آرمان امروز -سرویس دیپلماسی: نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی روز گذشته آغاز شد.
در همین رابطه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان های بین المللی واقع در وین در توییتی از آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی خبر داد.
ایران یکی از محورهای نشست شورای حکام بوده و راستی آزمایی و بازرسی فعالیت های اتمی ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و اجرای توافقنامه پادمانی در آن بررسی خواهد شد.
از سوی دیگر آخرین شنیده ها در رابطه با برجام، مذاکرات فشرده ایران و آمریکا است. یک روزنامه، با استناد به گفته منابع مطلع، اذعان کرد، امیر سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل و رابرت مالی در ماههای اخیر گفتگوهای مستقیمی داشتهاند. این رسانه میگوید، دیپلماتها از مبادله زندانیان به عنوان اقدامی راهگشا سخن میگویند اما گزینه بالقوه یک توافق موقت است.
مجموع سیگنال ها، به وضوح نشان میدهد که مذاکراتی میان ایران و آمریکا در جریان است اما مساله همچنان این است که برآیند روند مثبت اخیر چه خواهد بود؟ آیا توافق بزرگ حاصل میشود یا اینکه تلاشهای حاضر ناکافی بوده و شاهد هیچ تغییر در وضعیت موجود نخواهیم بود؟
با سپری شدن بازه زمانیای بیش از دو ساله، احیای برجام ۲۰۱۵ با محدودیتهایی مواجه شده است. از دیدگاه بسیاری از ناظران سیاسی، با توجه به پیشرفتهای ایران در حوزه برنامه هستهای و تعلیق ۵ ساله اجرای برجام، عملا زمینه برای بازگشت به مفاد توافق سابق ممکن نیست.
از یک سو، بر این موضوع تاکید میشود که زمان امضای برجام هیچگاه سطح غنیسازی ایران به ۶۰ درصد نرسیده بود. از سوی دیگر، بسیاری از مفاد برجام به دلیل خروج آمریکا از توافق، عملا اجرایی نشدهاند. برای نمونه اتمام مهلت تحریمهای هستهای ایران در اکتبر ۲۰۲۳ بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ از هم اکنون به یک دغدغه جدی تبدیل شده است.
با وجود تمام این محدودیتها باید توجه داشت که توافق سال ۲۰۱۵ همچنان مرجع هر گونه مذاکره و اختلافنظر میان ایران و آمریکا خواهد بود. ایران در مقطع کنونی به نظر میرسد همچنان بر احیای برجام ۲۰۱۵ اصرار دارد و آن را مطلوبترین گزینه برای خود میداند. در مقابل، به نظر میرسد آمریکاییها به این باور رسیدهاند که تغییرات چند سال اخیر، رسما بازگشت به توافق سابق را ناممکن کرده است.
امضای توافق جدید، یکی از گزینههای همیشه مطرح در جبهه کشورهای غربی طی ماههای گذشته بوده است. از نگاه بخشی از دیپلماتها و ناظران سیاسی غربی، به دلیل تحولات اتفاق افتاده در چند سال گذشته، عملا امکان بازگشت به توافق به سیاق سابق ممکن نبوده و نخواهد بود؛ لذا باید توافقی جدید یا آنچه «برجام جدید» نامیده میشود امضا شود. توافقی که بتواند علاوه بر دغدغههای سابق، پاسخگوی مسائل جدید نیز باشد. به طور خاص از نگاه غربیها برجام جدید باید علاوه بر محدودیتهای هستهای، برنامه موشکی و مسائل منطقهای ایران را نیز شامل شود.
مجموع پالسهای مخابره شده در چند وقت اخیر و واقعیات میدانی بیش از هر گزینه دیگری نوید دهنده حرکت در مسیر «توافق موقت» است. این سناریو، با توجه به نزدیک بودن انتخابات آمریکا، مطلوبترین سناریو برای کاخ سفید خواهد بود؛ چرا که دموکراتها میتوانند از آن به عنوان دستاوردی در عرصه سیاست خارجی خود یاد کنند. در حالیکه این سناریو برای ایران مطلوبترین گزینه نیست، میتواند در دسترسترین گزینه باشد.
اساس توافق موقت بر مبنای اصل «توقف در برابر توقف» قابل تعریف است. بدین معنا که ایران بخشی از فعالیت هستهای خود را متوقف میکند اما تواناییهای هستهای خود را در دستان خود نگه میدارد و در ازای آن لغو تحریمها را از آمریکا دریافت خواهد کرد. البته شایان ذکر است که مبنای توافق موقت بازگشت به همان اصول برجام ۲۰۱۵ با اندکی تغییرات جزیی در اجرا خواهد بود.
مهمترین پیشران سناریوی حاضر این است که با توجه به نزدیک بودن انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی مجدد جمهوریخواهان تحت رهبری دونالد ترامپ یا حتی ران دی سانتیس، خروج آمریکا از هر گونه توافق هستهای حتمی خواهد بود؛ بنابراین شرط احتیاط این است که هر گونه توافق موقتی و کوتاه مدت باشد. دیگر مساله مهم این است که هر گونه توافق موقت نیز بدون حل مشکلات اساسی نمیتواند دستاورد چندانی برای تهران داشته باشد. تا زمانی که مساله پیوستن ایران به گروه اقدام مالی (FATF) و پذیرش لوایح پیششرط آن یعنی پالرمو و CFT حل نشود، عملا هر توافقی اعم از موقت و دائم نمیتواند محدودیتهای مالی و بانکی ایران را حل کند.
با وجود روند مثبت چند وقت اخیر، بخشی از ناظران سیاسی بر این باور هستند که پالس های موجود ناکافی بوده و نمیتوانند زمینهساز تحولی بزرگ باشند. از نگاه آنها حتی گامهای اخیر نمیتواند زمینهساز یک توافق موقت هم باشد. تمامی روند مثبت مخابره شده، بیشتر به منظور عدم تشدید تنشها و حفظ وضعیت کجدار و مریز کنونی تا رسیدن به تصمیمگیریای بزرگ در آینده است.
در یک طرف ماجرا، ایران در آستانه برگزاری نشست فصلی شواری حکام به شدت نیازمند آرامسازی وضعیت است. تهران به هیچ عنوان قصد ندارد پرونده هستهای از شورای حکام به شورای امنیت ارجاع و مکانیسم ماشه فعال شود. در طرف دیگر ماجرا، آمریکاییها نیز اراده چندانی برای بازگشت به توافق ندارند. آنها نیز در مقطع کنونی بیشتر راغب هستند که وضعیت تنشها مهار شود.
عبدالرضا فرجی راد، تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: ما در آستانه انتخابات درونحزبی و انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۲۴ ایالات متحده آمریکا هستیم که جو بایدن مجددا خود را برای حضور در کاخ سفید نامزد کرده است. به همین دلیل با گرمشدن تنور انتخابات، او برای پاسخدادن به جریان رقیب مانند دونالد ترامپ نیاز دارد در مسیر تحقق وعده انتخاباتی خود برای بازگشت به برجام یا انجام توافق جدید با ایران گام بردارد؛ چون در غیر این صورت اگر توافقی با ایران در دست بایدن نباشد، رقبایش چه در درون دموکراتها و بهخصوص جمهوریخواهان مانند ترامپ بهراحتی میتوانند به او بتازند که بایدن هم در چهار سال دولت خود نتوانست با وجود تمام انتقادها، برجام را احیا کند یا به توافقی با ایران دست پیدا کند. به همین دلیل بدیهی است که سیاست نه توافق، نه بحران رنگ میبازد و دولت بایدن به تناسب داغشدن انتخابات به دنبال یک توافق با ایران است که به نظر من همان توافق در قالب «توقف در برابر گشایش» خواهد بود.
وی افزود: نشست فصلی شورای حکام و رفتار آژانس ارتباط بسیار زیادی با فضای سیاسی دارد. قطعا فضای چند روز اخیر بهمراتب مثبتتر از سال گذشته است. به همین دلیل بعید می دانم که اتفاق خاصی برای ایران در نشست پیشرو روی دهد.
چراکه بعد از سفر پادشاه عمان به ایران آن قدر بستر مناسب شده است که حتی متفاوت از چند هفته گذشته شده که اخباری دال بر تلاش های اروپا برای فعال کردن مکانیسم ماشه مطرح بود. این تلاش ها دیگر در دستور کار نیست و آزادی زندانیان اروپایی در همین مسیر بوده است تا تنش ها میان ایران و اروپا به حداقل برسد.
برچسب ها :
ناموجود- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰