اسماعیل کهرم / بوم‌شناس و فعال محیط زیست

آرمان امروز : اگر در کشورهایی زباله تبدیل به طلای کثیف شده است و از آن استفاده مادی می‌کنند به این دلیل است که در مبدا به خوبی تفکیک و مجزا می‌شود و وقتی که شما زباله خشک و تر را با هم در تهران جمع می‌کنید چنین چیزی ممکن نیست. از تهران در روز هفت میلیون کیلوگرم زباله جمع می‌کنند که ۱۰ درصد آن مقوا و کاغذ است. وقتی این زباله‌ها را جمع می‌کنیم، این مواد به چه مصرفی می‌رسد؟ درهمین حدود پلاستیک داریم. آنهایی که مانند کشور سوئیس از زباله استفاده می‌کنند کوره‌های شهری وجود دارد و زباله‌های خود را می‌سوزانند و بعد انرژی گرمایی خود را از این راه تامین می‌کنند. چندی پیش اعلام شد که چهارهزار خانه اطراف کوره زباله سوز تمام انرژی مورد نیاز خود را از این را تامین می‌کنند و باقی تبدیل به کود می‌شود یعنی از آن کمپوست می‌سازند. اگر ما در کهریزک زباله را به خوبی تفکیک می‌کردیم تبدیل به کود می‌شد و کشاورزان آن را با دل و جان می‌خریدند و ما کسب درآمد می‌کردیم اما این کار را نکردیم حدود ۱۰ درصد زباله ما پلاستیک است. کشاورز وقتی همین کود و کمپوست را استفاده می‌کند، در آن تکه‌های پلاستیک پیدا می‌کند و بعد از چنین اتفاقی دیگر از آن استفاده نخواهد کرد چون از این نظر ضرر کرده است چون در این کمپوست پلاستیک، آهن و کاغذ پیدا کرده است. کشاورزان دیگر کودهای کمپوست را نمی‌خرند. این است که آنهایی که از سیستم بازیافت در کشور خود استفاده می‌کنند، پیش از تهیه کمپوست مقوا، کاغذ، پلاستیک و فلزات را از آن جدا می‌کنند و زباله خالص باقی می‌ماند که می‌توان با آن کود درجه یک کمپوست تهیه کرد. زارعین هم برای تهیه آن صف می‌بندند.

چیزی که به عنوان تولید کمپوست در خانه بیان می‌شود افسانه است. البته که افراد به خوبی تهیه می‌کنند اما این کودها بعد از جمع‌آوری با دیگر زباله‌ها مخلوط می‌شود و هیچ نوع استفاده ای از آنها انجام نمی‌شود. در سطح کشوری باید وسیع فکر کنیم می‌توانیم روزی چندصد تن کمپوست از زباله‌های تفکیک شده شهر تهران بگیریم. اگر آن کار را کردیم که قبول و اگر نکردیم باید بدانیم که باختیم. زباله‌هایی مانند بطری نوشابه و لیوان باید به صورت سالم جمع‌آوری، تمیز و ذوب شود و قالب‌گیری صورت گیرد اما زمانی که ما این پسماندها را خرد و تبدیل به چندین قطعه و با کود کمپوست مخلوط می‌کنیم، دیگر نمی‌توان آن را به چرخه بازیافت برگرداند.

تفکیک از مبدا برای ما اقتصادی نیست. در ایران تکنولوژی استفاده از زباله ندارد. حافظ می‌گوید تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف/  مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی.  نمی‌توانیم مانند جهان متمدن از زباله استفاده کنیم. طلای کثیف برای ایران و پاکستان و افغانستان نیست برای رسیدن به آن درجه که بتوانیم از زباله به طلا برسیم نیاز به یک جامعه پیشرو داریم. جامعه پیشرو جامعه ای‌ است که یک روز در هفته را برای جمع‌آوری روزنامه‌ها تعیین کنند و همه مردم شهر در آن روز روزنامه‌های خود را به صورت بسته بندی شده آماده کنند. یک روز برای فلزات، یک روز برای باتری‌های اتومبیل و … این کار در شهری مانند لندن و سوئیس انجام می‌شود.