«آرمان امروز» در گفت وگو با کارشناسان بررسی می‌کند

آرمان امروز – حمید رضا خالدی: اظهارات وزیر آموزش و پرورش که در آن اشاره به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گفته بود: «سند تحول بنیادین می‌گوید باید کتب درسی را متناسب با جنسیت دختران و پسران متفاوت کنیم و باید فرهنگ حیا را در سراسر جامعه نهادینه کنیم.» باعث شد تا گروهی از کارشناسان و شهروندان از این اظهارات با عنوان تفکیک جنسیتی در کتاب های دانش آموزان یاد کنند.

رضامراد صحرایی در مراسم اختتامیه جشنواره ملی بهیندخت با بیان اینکه در سند در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش دو هدف، مشخصا درباره خانواده و جایگاه دختران و زنان است، گفت: این سند به ما می‌گوید که باید کتاب‌های درسی‌مان را متناسب با جنسیت دختران و پسران متفاوت کنیم و فرهنگ حیا در سراسر جامعه نهادینه شود، ساختار و سازمانی که برای دختران می‌بینیم باید متحول شود و خانواده از طریق مدرسه باید آموزش ببیند.

سخنان اخیر صحرایی که خیلی ها از آن به عنوان آغاز تفکیک جنسیتی در کتاب ها یاد می کردند آنچنان بازتابی داشت که حتی خود آموزش و پرورش را نیز وادار به واکنش کرد.

وزیر آموزش و پرورش در توضیحی درباره تدوین کتاب‌های درسی متفاوت، متناسب با جنسیت دختران و پسران گفت: این موضوع یک امر کاملاً تعلیم و تربیتی است و ارتباطی به نگرش و مسائلی از این دست ندارد.

وی افزود: نیازهای اجتماعی دختران و پسران با یکدیگر فرق دارد و کتاب‌های دینی و تربیتی در مواردی با یکدیگر متفاوت است؛ همچنین نیازهای مدارس دخترانه و پسرانه متفاوت است اما برخی افراد عادت دارند که غلط شماری کنند.

هم‌اکنون برخی از کتاب‌های درسی همچون تفکر و سبک زندگی در دوره متوسطه اول برای دختران و پسران متفاوت تألیف می‌شود تا به نیازهای خاص هر گروه از دانش‌آموزان پاسخ دهد.

دو تفکر در مورد تفکیک جنسیتی

دکتر علی فروزفر، استاد دانشگاه و کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی نیز گرچه خود منتقد این تفکیک جنسیتی است براین باور است که باید قبل از قضاوت، توضیحات تکمیلی صحرایی را نیز گوش داد. وی در این زمینه به خبرنگار«آرمان امروز» می گوید: بی تردید پسران و دختران هم از لحاظ زیست شناسی و هم از لحاظ احساسی و عاطفی و نیازهای مهارتی زندگی با یکدیگر متفاوت هستند ولی در عین حال از لحاظ انسانی مشترکات زیادی هم دارند. وی می افزاید: امیدوارم منظورآقای وزیر، این نباشد که همه کتاب ها تفکیک شوند چون برخی از آنها مانند کتب علوم تجربی یا ریاضی عملا غیرقابل تفکیک جنسیتی است. اما در عین حال برخی از کتاب ها مانند آموزش دینی، مدیریت، مهارت های زندگی، و… به گونه ای است که می توان آنها را تفکیک کرد. در این دروس شاید به خاطر همان تفاوت‌هایی که پسرها با دختران دارند، بتوان بخش‌هایی از کتاب‌های آنها را تفکیک کرد ولی نه همه آنها را.  این کارشناس برنامه ریزی آموزشی، با اشاره به دیدگاه های مختلف در این زمینه می گوید: در این راستا برخی معتقدند که باید یک کتاب ویژه دختران و یک کتاب هم ویژه پسران تدوین شود ولی بقیه کتاب ها مشترک باشند، در عوض برخی دیگر بر این باورند که برخی از کتب حوزه علوم انسانی و جامعه شناسی و دانش مهارت های زندگی، ۸۰-۹۰ درصد مشترک باشند و تنها ۱۰ -۲۰ درصد آن متناسب با نیازهای جنسی دختران و پسران تغییر کنند. فروزفر، در نهایت اظهار امیدواری می کند که آموزش و پرورش در این خصوص با درایتی قابل تامل، وارد این عرصه شود . یک کارشناس آموزشی و تدوین کتب درسی نیز که نمی خواهد نامش فاش شود در گفت و گو با «آرمان امروز» در این خصوص می گوید: زمزمه این تفکر از چند وقت قبل و از طریق برخی مدیران ارشد آموزش و پرورش شروع شد.

تفکری که معتقد بود که برخی از تصاویر داخل کتب درسی می تواند باعث ترویج بی حجابی شود و باید از روی جلد و داخل صفحات حذف شود. در همین راستا هم شاهد بودید که روی جلد یکی از کتابها، عکس دختران حذف شد و بعد از آن هم شروع کردند به سخت گیری در مورد تصویر نگاری کتاب ها به طوری که مثلا می گفتند حتی نباید عکس یک تار موی یک دختر و زن در کتاب‌ها نیز بیرون باشد. وی ادامه می دهد: ادامه این نوع سیاست ها همین سخنانی است که امروز وزیر آن را بیان می کند. البته هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد چند و چون اجرای این سیاست در تدوین کتاب ها ابلاغ نشده است ولی تصور می کنم، منظور اصلی صحرایی، کتب خانواده، دینی و سبک زندگی و از این دست کتاب ها باشد.  اما آیا این کتب جدید برای سال آینده آماده توزیع در بین دانش آموزان خواهد شد. سوالی که این کارشناس آموزشی در پاسخ به آن می گوید: بعید می دانم. چون در بهترین حالت اگر همین امروز کار تصحیح کتب درسی آغاز شود، حداقل دو سال زمان لازم دارد. ضمن آنکه اگر چنین اتفاقی رخ دهد می تواند مفهوم خانواده را دست‌خوش تغییراتی منفی کند.

مگر می‌شود؟

با این حال واکنش ها به اظهارات اخیر صحرایی همچنان ادامه دارد. سحرخیز، معاون پیشین متوسطه وزارت آموزش و پروش، به عنوان یکی از این منتقدان درباره صحبت‌های وزیر آموزش و پروش درباره دخترانه و پسرانه کردن کتاب‌های درسی به «انتخاب» گفت: گاهی اوقات صحبت کردن و انتقال پیام مسئولان به گونه‌ای است که سوءتفاهم پیش می‌آورد؛ مگر علم زنانه و مردانه دارد؟ در سند تحول چنین چیزی نداریم این کار نیز امکان پذیر نیست. مگر می‌شود علوم و ریاضی و ادبیات را زنانه و مردانه کرد؟ البته در گذشته درباره برخی رشته‌ها از جمله زیست شناسی و حرفه و فن و دین و زندگی تفاوت‌های جنسیتی وجود داشت؛ از جمله احکام اسلامی زنانه که لزومی ندارد در کتاب پسر‌ها باشد؛ یا در حوزه حرفه و فن که درس خیاطی و آشپزی و کودک یاری دارد، ترجیح داده می‌شد که در کتاب درسی دختران ذکر شود. معنای این مسئله، اما تفکیک جنسیتی نیست. در آموزش و پرورش قائل به تفاوت جنسیتی میان دختر و پسر هستند، اما ب

اید به جا و به حسب ضرورت اعمال شود. مثلا اگر قرار است اخلاق جنسی را مطرح کنیم، محتوای دختران و پسران متفاوت است. شاید منظور وزیر همین بوده، اما به طور کلی اشتباه کرده وارد این موضوع شده است. این صحبت‌ها فقط بازتاب منفی دارد.