هوشمند سفیدی

آرمان امروز : تحلیل سیاسی از شعار سال جدید ، چه پیامد های مهمی را به دست می دهد؟ مقام معظم رهبری در پیام نوروزی سال ۱۴۰۳ را سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نام نهادند . این نام گذاری ، پیام های مهمی را به دست می دهد و لازم است تا مسئولان امر ، آن را صرفا یک عنوان کلیشه ای تلقی نکرده و تلاش کنند تا به شکل صحیحی، ابعاد نام سال جدید را تحلیل و واکاوی کنند. در واقع جهش تولید و یا رسیدن به هر هدفی بدون مشارکت مردم ممکن نیست .

«مشارکت» ، واژه ای سیاسی است که انجام آن مستلزم زمینه های بسیار بوده و پیامد های مهمی نیز می تواند در پی داشته باشد شاید بتوان گفت افزودن «مشارکت مردم» به جهش تولید ، اذعان به پیوند ناگسستنی بین سیاست و اقتصاد بوده و گویای آن است که بدون اعمال سیاست (داخلی و خارجی ) نمی توان اقتصاد مطلوبی داشت ، زیرا اقتصاد در خلا رخ نمی دهد و سیاست اقتصادی متاثر از سیاست داخلی و خارجی بوده و در فضای سیاسی ایده آل است که اقتصاد می تواند نفس بکشد و به بالندگی برسد . بر کنار از این واقعیت، باید پرسید که «مشارکت مردم» چه زمانی رخ می دهد ؟ مشارکت که امروز یکی از شاخص های بسیار مهم حکمرانی خوب محسوب می شود ، به سادگی به دست نمی آید ، و اصلا تولید مشارکت ، خود نیازمند زمینه های بسیاری است که از جمله آنها ، باور عمومی به اثر بخشی دیدگاه ها و انتظارات مردم است و نیز اعتماد عمومی به سیاست گذاری موثر و نتیجه بخش . عدم مشارکت مردم در یک موضوع ، پیامد آن است که احتمالا سیاست گذاری عمومی  در راستای منافع نبوده و ناتوان از حل مسائل آنان است ،در این صورت است که به مشارکت تن نمی دهند و لذا منافع مشارکت باید کاملا برای مردم روشن و ملموس باشد .

نکته مهمتر این نامگذاری ، تاکید بر ناتوانی اقتصاد دولت محور و دستوری بوده و گویای اهمیت اقتصاد جامعه محور است.اصولا زمانی می توان از موفقیت اقتصاد و جهش تولید در ابعاد و موضاعات مختلف و متنوع صحبت کرد که همه ارکان جامعه به رسمیت شناخته شوند که از جمله آنها می توان به جامعه مدنی ، بخش خصوصی و دولت به عنوان سه ضلع مهم این رویکرد اشاره کرد ، هیچ کدام از این ها به تنهایی نمی توانند هدف جهش تولید را عملی کنند ، باید دیدگاه های همه این ها در سیاست گذاری های عمومی و نیز اقتصادی ملحوظ شود .آقای خاندوزی وزیر اقتصاد اخیرا گفته اند ما در این سالها از نقش مشارکت مردم در جهش تولید غافل بودیم ! واقعا جای تعجب است که فکر کنیم می توانیم هدفی را محقق کنیم بدون اینکه جایگاه مردم را در آن دیده شود ، مگر سیاست ها برای مردم اتخاذ نمی شوند؟ مگر سیاست ورزی برای این نیست که بتوان وضعیت مناسب تری را برای مردم فراهم کرد؟ و آیا سیاست ها برآمده از انتظارات مردم نیستند ، پس چگونه می توان تصمیم سیاسی و اقتصادی گرفت ، بدون اینکه جایگاه و خواسته های مردم در آن لحاظ شده باشد .بنابراین ، باید نامگذاری سال جدید را که در آن پیوندی بین اقتصاد (جهش تولید) و سیاست ( مشارکت مردم ) ایجاد شده است، به فال نیک گرفت و الزامات آن را پذیرفت ، تولید باید در خدمت مردم باشد، برای مردم و برای استفاده مردم و برای آسایش و رفاه آنان انجام پذیرد و دستاورد های تولید بتواند به زندگی بهتر برای آنان تبدیل شوند ، در این صورت ، مردم مشارکت می کنند و تولید می تواند جهش کافی و وافی داشته باشد. پیام دیگر نام گذاری سال جدید ، لزوم پایان تصدی گری اقتصاد دولتی است ، اگر جهش تولید با مشارکت مردم اتفاق بیفتد دولت باید از کلیه تصدی گری ها در بخش اقتصاد خداحافظی کند و صرفا سیاست گذاری ، کنترل و نظارت را به عهده بگیرد.

نکته پایانی و بسیار مهم تر در این یادداشت ، توجه به این نکته است که رابطه وثیقی بین مشارکت و سرمایه اجتماعی وجود دارد ، مثلا بدون سرمایه اجتماعی لازم آیا امکان ورود ۱۷۰۰ میلیارد دلار سرمایه ایرانیان خارج از کشور در اقتصاد ملی وجود دارد ؟برای عملی سازی مشارکت مردم در اقتصاد ، بهتر است سری به صندوق سرمایه اجتماعی بزنیم و ببینیم که موجودی سرمایه اجتماعی که حتی ارزشمند تر از سرمایه مادی است ، برای اثر بخشی لازم بر اقتصاد، کافی است یا نه؟