داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر به قتل رسیدند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی درگذشت داریوش مهرجویی (کارگردان سینما) و همسر وی را تسلیت گفت.
در پیام تسلیت محمدمهدی اسماعیلی آمده است:
خبر فقدان تاسف بار هنرمند بزرگ سینمای ایران، استاد داریوش مهرجویی و همسرشان باعث تاثر عمیق شد. بی تردید مهرجویی از بزرگان جریان ساز سینمای ایرانی بود که در طول ۶ دهه فعالیت، آثار ماندگاری را تولید کرد.
این حادثه تلخ و دردناک تا روشن شدن ابعاد آن توسط نهادهای ذیربط پیگیری می‌شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آن را با جدیت مطالبه و دنبال خواهد کرد. اینجانب فقدان مهرجویی عزیز و همسر گرامی‌اش را به بازماندگان، جامعه هنری کشور و خانواده سینما و عموم علاقه مندان ایشان تسلیت عرض می‌نمایم و رحمت و رضوان الهی را برای آنها مسئلت می‌نمایم.
واکنش اهالی فرهنگ؛ دشنه بر قلب هنر ایراندر همان لحظات اولیه قتل داریوش مهرجویی و همسرش اهالی فرهنگ و هنر به این فاجعه واکنش نشان دادند.  گزیده‌ای از این نوشته‌ها در پایین آمده است: هانیه توسلی (بازیگر): «خبر آنقدر هولناک است، آنقدر عجیب و مهیب است، که لال شده ام.دو ساعتی است که شنیدم و درحال اشک ریختنم.لال و گریان و مبهوت به کارگردان محبوبم فکر می کنم.به مهرجویی بزرگ. به او که خلاق و هنرمند بود. وجود نازنینش در سینما غنیمتی بود.» هدی یزدانی خرم (منتقد و نویسنده): «داریوش مهرجویی را کشتند. کشتند داریوش مهرجویی را. داریوش مهرجویی را با چاقو کشتند، با چاقو داریوش مهرجویی را کشتند. شب او و همسرش را کشتند و کشتند و خون خانه‌شان را برداشته حتمن. او را تهدید کرده‌بودند و تهدید کرده‌بودند او را. داریوش‌کُشی در شبِ پاییزی و من در نیمه‌شب در حالی‌که هنوز نمی‌دانم چه‌گونه به نبودنِ مهرجویی فکر کنم بر فعلِ «کشتن» ماسیده‌ام. و می‌نویسم چون استخوانم یخ زده و هی بلند می‌گویم به مریم که داریوش مهرجویی را کشتند با چاقو. حتمن آمده‌اند توی خانه. چند نفر بوده‌اند؟ حتمن وقتی ما داشته‌ایم به او فکر نمی‌کرده‌ایم او مشغول خون‌خوردن بوده. من چهل‌و‌چهار سال دارم و نمی‌دانم چه‌گونه این کشتن را باور کنم. یعنی داریوش مهرجویی دیگر نیست و یعنی داریوش مهرجویی ۸۳ ساله را کشته‌اند تا نباشد. من هیچ نظری ندارم. من منتظرم تا صبح شود تا خبرها بیاید تا آفتاب بیاید تا هنوز بفهمم این چه خاکی‌ست که بر سر ما ریخته‌اند. حتا نمی‌توانم تصور کنم. تصور کنم که داریوش مهرجویی را کشتند. شب کشتند. شب‌ها آدم می‌کشند معمولن ولی داریوش مهرجویی «معمول» نبود و چه کسی او را کشت؟ چه کسی او را کشت؟ چه کسی او را کشت؟ چه کسی او را کشت؟ چه کسی داریوش را کشت؟ چه کسی خون او را ریخت؟ چه کسی همسرش را کشت؟» یاشار نورایی (منتقد سینمایی): « سر داریوش مهرجویی، کارگردان بی‌همتای سینما و فخر فرهنگ ایران را بریدند و همسرش را هم سلاخی کردند چه بگویم؟ از کی و چی بگویم؟ از فرهنگ و مفاخر سلاخی شده؟ چرا، چرا، چرا!!! و عدالت و انسانیت چه شد؟ و این سرزمین و فرزندان و فرهنگش چه شدند؟ تسلیت به فرهنگ و تاریخ ایران و جامعه، که پاسدار خوبی برای یگانه و دردانه‌اش نبود و نفرین بر آدم‌کشان و فرهنگ‌کشان» نیما حسنی نسب (منتقد سینمایی): «فاجعه فاجعه فاجعه» غلامرضا موسوی (تهیه کننده و روزنامه نگار): «باور کردنی نیست ، نیمه های شب است و خبر به‌قتل رسیدن استاد بزرگ سینمای ایران داریوش مهرجویی و همسر و همکار گرامیش منتشر شد. شب بدی است. یاد استاد ماندگار و تسلیت به سینمای ایران و خانواده بزرگ ایشان و مردم عزیزمان.» مازیار فکری ارشاد(منتقد سینما): «غیرقابل باور، تلخ و هولناک… تسلیت به فرهنگ و هنر ایران» شاهرخ دولکو (سینماگر و منتقد): «آدم واقعن لال می‌شه…» منیژه حکمت: «اى واى ، چه کنیم با این همه درد ، نگرانى، غصه ،غم و…چه کنیم .»
مهدی خرم دل (مستندساز و روزنامه نگار): «روایت‌هایی که از قتل فجیع داریوش مهرجویی و وحیده محمدی فر به گوش می‌رسد، بسیار تکان دهنده است. امیدوارم اطلاع رسانی رسمی در این باره به صبح نرسد» مهرزاد دانش (منتقد سینمایی): «آن هنگام که دیدیم حمید هامون از خواندن خبر سر بریدن عده‌ای در روزنامه بهتش زد، چه می‌دانستیم ۳۴ سال بعدش خودمان نیمه‌شب از خواندن خبر مشابه درباره خالق هامون بهت‌زده و شوکه خواهیم شد… محمد آقازاده(روزنامه نگار): «خبر فاجعه است ، چیزی بیش فاجعه ، قتل داریوش مهرجویی کارگردان صاحب نام و همسرش ، آنهم وقتی پیشاپیش به تهدید به قتل خود خبر داده بود ، آنچنان در شوک ام که نمی دانم چه بنویسم ، از نقش فیلم گاو او در بقای،سینما ، از ساخت محبوب ترین فیلم ایرانی هامون،از دیگر فیلمهایش،ازترجمه هایش …» جلیل اکبری صحت (سینماگر و روزنامه نگار): «کشتن داریوش مهرجویی با هرسناریویی دشنه بر قلب فرهنگ ایران است. مرگ او یک تراژدی بزرگ است و قاتل یا قاتلین به جنایتی نابخشودنی دست زده‌اند.» |
رزومه داریوش مهرجویی |
|
|---|---|
.jpg?uselang=fa)
|
|
داریوش مهرجویی (۱۷ آذر ۱۳۱۸ – ۲۲ مهر ۱۴۰۲) فیلمساز و نویسندهٔ ایرانی بود. او یکی از فیلمسازان برجستهٔ ایران و از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران بود.[۱] مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پرداخت. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس (UCLA) آمریکا بود.
مهرجویی با ساختِ فیلم گاو (۱۳۴۸) نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، او مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد به کشور بازگشت و به فیلمسازی پرداخت و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر شد.[۲] از دیگر فیلم‌های مهم او می‌توان به اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد.
براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینمایی ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.[۳] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[۴] و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[۵] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[۶] او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[۷]
هرچند از آغاز فعالیت فیلمسازی شماری از فیلمهایش توقیف شده، مهرجویی همچنان به فیلمسازی ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.
سرگذشت
داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران[۸] در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. […] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»[۹] در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.
در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدّماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لس آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدان را هم چندان به خود جلب نکرد.[۱۰] سال ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلابِ ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلمسازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.[۱۱]
مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان (مهندس معمار و طراح صحنه) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمّدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.
آثار
فیلم‌ها
نوشته‌ها
بازیگران مهرجویی
بسیاری از بازیگران ایران در فیلم‌های مهرجویی حضور داشته‌اند. بازیگرانی مانند: عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، گلاب آدینه، خسرو شکیبایی، پرویز فنی‌زاده، جمیله شیخی، صدیقه کیانفر، فخری خوروش، محمدعلی کشاورز، فروزان، سعید کنگرانی، اسماعیل محمدی، ژاله سام. مرضیه برومند، ایرج راد، حمیده خیرآبادی، اکبر عبدی، فردوس کاویانی، فریماه فرجامی، بیتا فرهی، توران مهرزاد، نیکی کریمی، علی مصفا، لیلا حاتمی، حسن پورشیرازی، محمدرضا شریفی‌نیا، بهرام رادان، گلشیفته فراهانی، حامد بهداد، رضا عطاران، مهناز افشار، طناز طباطبایی، رضا رویگری، پارسا پیروزفر، محمدعلی فردین و فروزان (پروین خیربخش).
در جدولی که در ادامه می‌آید بازیگرانی که در بیش از دو فیلم مهرجویی بازی کرده‌اند به ترتیب تعداد بارهایی که جلوی دوربین مهرجویی رفته‌اند و به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. عزت‌الله انتظامی با بازی در ده فیلم بیشترین بازی را در فیلم‌های مهرجویی دارد. مهرجویی در دهه هشتاد و در سه فیلم آخر خود به بازیگران تازه روی آورده‌است و هیچ‌کدام از بازیگرانی که در فیلم‌های قبلی او بازی داشته‌اند، در این سه فیلم (بمانی، مهمان مامان، سنتوری) حضور ندارند.
| فیلم‌ها | سال تولید | عزت‌الله انتظامی | خسرو شکیبایی | علی نصیریان | محمدرضا شریفی‌نیا | علی مصفا | نیکی کریمی | فردوس کاویانی | توران مهرزاد | بیتا فرهی | ایرج راد | لیلا حاتمی | فریده سپاه‌منصور | گلشیفته فراهانی | همایون ارشادی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| گاو | ۱۳۴۸ | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| آقای هالو | ۱۳۴۹ | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| پستچی | ۱۳۵۱ | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – | آری | – | – | – | – |
| دایره مینا | ۱۳۵۳ | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – | آری | – | – | – | – |
| مدرسه‌ای که می‌رفتیم | ۱۳۵۹ | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| اجاره‌نشین‌ها | ۱۳۶۶ | آری | – | – | – | – | – | آری | – | – | آری | – | – | – | – |
| شیرک | ۱۳۶۷ | آری | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| هامون | ۱۳۶۸ | آری | آری | – | – | – | – | – | آری | آری | – | – | – | – | – |
| بانو | ۱۳۶۹ | آری | آری | – | – | – | – | آری | – | آری | – | – | – | – | – |
| سارا | ۱۳۷۱ | – | آری | – | – | – | آری | – | – | – | – | – | – | – | – |
| پری | ۱۳۷۳ | – | آری | – | آری | آری | آری | – | آری | – | – | – | – | – | – |
| لیلا | ۱۳۷۵ | – | – | – | آری | آری | – | – | آری | – | – | آری | – | – | – |
| دختر دایی گمشده | ۱۳۷۵ | – | آری | – | آری | آری | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| درخت گلابی | ۱۳۷۶ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | آری | آری |
| میکس | ۱۳۷۸ | آری | آری | – | آری | آری | آری | آری | – | آری | – | آری | – | – | – |
| بمانی | ۱۳۸۰ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| مهمان مامان | ۱۳۸۲ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | آری | – | – |
| سنتوری | ۱۳۸۶ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | آری | – |
| طهران تهران | ۱۳۸۷ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | آری | – | – |
| آسمان محبوب | ۱۳۸۸ | – | – | – | – | آری | – | – | – | – | – | آری | آری | – | – |
| نارنجی‌پوش | ۱۳۸۸ | – | – | – | – | – | – | آری | – | – | – | آری | – | – | آری |
| اشباح | ۱۳۹۲ | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | آری |
| لا مینور | ۱۳۹۸ | – | – | آری | – | آری | – | – | – | آری | – | – | – | – | – |
حضور جهانی
ساخته شدن فیلم گاو در آخرین سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی، سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشنواره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد.[۱۲]
جایزه‌ها و افتخارات
در این بخش جوایزی که داریوش مهرجویی به عنوان کارگردان یا فیلم‌نامه‌نویس یا تهیه‌کننده برنده شده‌است به تفکیک فیلم‌ها آمده‌است. بعضی از فیلم‌ها جوایز متعدد دیگری نیز برنده شده‌اند که در مقالهٔ مربوط به خود فیلم‌ها آمده‌است.
- گاو
- ۱۹۷۰ – برنده جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه از دومین جشنواره سینمایی سپاس.
- ۱۹۷۰ – برنده جایزه دوم بهترین فیلم در جشنواره جهانی فیلم تهران.
- ۱۹۷۱ – برنده جایزه فیپرشی سی و دومین دورهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، ایتالیا.
- ۱۹۷۱ – نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
- ۱۹۷۲ – برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان.
- ۱۹۷۴ – جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل، فرانسه.
- بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران، در رای‌گیری منتقدان سینمایی ایران سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷، ۱۳۷۸.[۱۳]
- آقای هالو
- ۱۹۷۱ – برنده جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و جایزهٔ اول به عنوان بهترین فیلم، جشنواره فیلم سپاس.
- ۱۹۷۱ – نامزد جایزه تندیس طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مسکو، روسیه.
- پستچی
- ۱۹۷۲ – برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان.
- ۱۹۷۲ – فیلم هفتم ار ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدان انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن.
- ۱۹۷۳ – نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
- ۱۹۷۵ – برنده جایزه ویژه هیت داوران بخش بین‌الملل جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام، هلند.
- دایره مینا
- ۱۹۷۷ – برنده جایزهٔ بزرگ آنتن دو از جشنواره فیلم پاریس، فرانسه.
- ۱۹۷۸ – برنده جایزه ویژهٔ بین‌المللی کاتولیک‌ها، جشنواره فیلم برلین، آلمان.
- ۱۹۷۸ – برنده جایزهٔ فیپرشی سینمای نو از جشنواره فیلم برلین، آلمان.[۱۴]
- ۱۹۷۸ – نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
- ۱۹۸۰ – برنده جایزه بهترین فیلم، جشنواره فیلم پراد، فرانسه.
- مدرسه‌ای که می‌رفتیم
- ۱۹۸۴ – برنده جایزه ویژه هیئت داوران و نمایش در بخش خارج از مسابقه در جشنواره سه قاره، فرانسه.
- هامون
- ۱۹۹۰ – برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر.
- ۱۹۹۱ – برنده جایزهٔ برنز بهترین فیلم در بیست و چهارمین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم هیوستون، آمریکا.
- ۱۹۹۱ – نامزد جایزه بزرگ جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو، ژاپن.
- برگزیده شده به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در شماره‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ ماهنامهٔ سینمای فیلم، توسط خوانندگان.
- بانو
- ۱۹۹۹ – برنده جایزه ذکر ویژه و جایزه دان کیشوت جشنواره فیلم برلین، آلمان.
- ۱۹۹۹ – نامزد قرقاول طلایی جشنواره فیلم کرالا، هند.
- ۱۹۹۹ – نامزد جایزه بهترین فیلم بخش بین‌المللی جشنواره بین‌المللی فیلم ماردل پلاتا، آرژانتین.
- سارا
- ۱۹۹۳ – برنده جایزه صدف طلایی بهترین فیلم در چهل و یکمین جشنواره فیلم سن‌سباستین، اسپانیا.
- ۱۹۹۳ – برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر.
- ۱۹۹۳ – برنده جایزه بالن نقره‌ای بهترین فیلم جشنواره سه قاره، فرانسه.
- ۱۹۹۳ – برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در جشنواره سه قاره، فرانسه.
- ۱۹۹۳ – نامزد جایزه بالن طلایی بهترین فیلم جشنواره سه قاره، فرانسه.
- ۱۹۹۴ – برنده جایزه دوم بهترین فیلم منتخب تماشاگران در جشنوارهٔ فیلم رن، فرانسه.
- ۱۹۹۴ – برنده جایزه از هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم سائو پائولو، برزیل.
- ۱۹۹۵ – برنده جایزه هنری‌ترین فیلم از دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم حراره، زیمبابوه.
- پری
- ۱۹۹۵ – برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر.
- لیلا
- ۱۹۹۵ – برنده جایزه بهترین کارگردانی اولین جشن سینمای ایران.
- ۱۹۹۵ – برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه اولین جشن سینمای ایران.
- درخت گلابی
- ۱۹۹۷ – برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار، تانزانیا.
- ۱۹۹۷ – نامزد جایزه بهترین فیلم‌نامه دومین جشن سینمای ایران.
- ۱۹۹۷ – نامزد جایزه بهترین فیلم شانزدهمین جشنواره فیلم فجر.
- ۱۹۹۸ – برنده هوگو نقره‌ای سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
- بمانی
- مهمان مامان
- ۲۰۰۴ – برنده جایزه بهترین فیلم بیست و دومین جشنواره فیلم فجر.
- ۲۰۰۴ – برندهٔ لوح زرین بهترین فیلم از دیدگاه منتقدان بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر.
- ۲۰۰۵ – نامزد جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی هشتمین جشن بزرگ سینمای ایران.
- ۲۰۰۵ – نامزد جایزه بهترین فیلم سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فوکوئوکا، ژاپن.
- سنتوری
- ۲۰۰۷ – برندهٔ جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر.
- نارنجی‌پوش
- ۲۰۱۲ – برنده جایزه ویژه هیئت داوران سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر[۱۵]
- شخصی
- ۱۳۸۵ – جایزه یک عمر فعالیت اثرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت انتشارات کاروان و ماهنامه جشن کتاب.
- ۲۰۰۷ – دریافت جایزه دست چاپ جشنواره فیلم بوسان.
- ۲۰۰۸ – تقدیر برای یک عمر فعالیت هنری جشنواره بین‌المللی فیلم زردآلوی طلایی ایروان.[۱۶]
- ۲۰۱۴ – دریافت نشان لژیون دونور درجه شوالیه از سوی سفیر فرانسه.[۱۷]
- آخرین فیلم او به نام «لامینور» در سال ۹۸ به جمع آثارش افزوده شده بود.[۱۸]
سانسور و توقیف
«بیشتر فیلم‌های مهرجویی، ناخواسته تیغ دردناک سانسور را پذیرفته‌اند»[۱۹] «او احتمالاً تنها فیلمسازی است که هم پیش از انقلاب فیلمهایش توقیف شده، و هم پس از انقلاب.»[۲۰] در جدول زیر فاصلهٔ بین ساخته شدن و اجازهٔ پخش گرفتن فیلم‌های مهرجویی آمده‌است. فیلم بلندِ مستندِ سینمایی الموت که آن را در سال ۱۳۵۵ ساخت و در مورد اسلام، تشیع و اسماعیلیان است و برای تلویزیون ملی ایران ساخته شده‌بود، هرگز به نمایش در نیامد و گفته شد فیلم گم شده‌است. فیلم سنتوری هم که در ۱۳۸۵ ساخته شده‌است به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت نهم اجازهٔ اکران عمومی نگرفت تا این که در دولت دهم بدون اکران عمومی وارد شبکهٔ خانگی (ویدئویی) شد.[۲۱]
در اسفند ۱۴۰۰ با صادر نشدن پروانه نمایش جدید برای فیلم لامینور او از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم، این فیلم به شکل رسمی از ترکیب اکران نوروز ۱۴۰۱ خارج شد و تلاش‌های تهیه‌کننده و بیانیه صنف‌های سینمایی برای نمایش عمومی آخرین ساختهٔ مهرجویی بی‌اثر ماند. استدلال مسئولان سازمان سینمایی ایران این بود که دو سال از صدور مجوز نمایش این اثر سینمایی گذشته و این مجوز منقضی شده‌است.[۲۲]
| فیلم‌ها | تاریخ ساخت | تاریخ پخش | سال‌های محاق |
|---|---|---|---|
| گاو | ۱۳۴۸ | ۱۳۴۹ | ۱ |
| دایره مینا | ۱۳۵۳ | ۱۳۵۶[۲۳] | ۳ |
| الموت[۲۴] یا سیاحت در ایران[۲۵] | ۱۳۵۵ | مفقود شده | – |
| مدرسه‌ای که می‌رفتیم | ۱۳۵۹ | ۱۳۶۹ | ۱۰ |
| بانو | ۱۳۶۹ | ۱۳۷۶ | ۷ |
| سنتوری | ۱۳۸۵ | ۱۳۸۹ | ۴ |
| لامینور | ۱۳۹۸ | ۱۴۰۱ | ۳ |
سبک
مهرجویی از ستوده‌ترین فیلمسازان سینمای ایران است.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹] از نظر سبک فیلمسازی، داریوش مهرجویی در فیلمهایش قید زمان و مکان را برمی‌دارد و در ماورای این ارکان اصلی وجودی پیش می‌رود و همین حرکت‌ها و رخدادها هستند که تصور مخاطب را بی‌پروا با خود به هر طرف می‌کشانند.[۳۰]
قتل مهرجویی و همسرش
داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر، در تاریخ ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در ویلایشان در شهر کرج به قتل رسیدند. این خبر در تاریخ ۲۳ مهر توسط محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیئت‌رئیسه خانه سینما، و همچنین توسط یکی از سینماگران حاضر در محل وقوع حادثه تأیید شد.[۳۱][۳۲]
حادثه در مشکین‌دشت کرج رخ داده و دختر داریوش مهرجویی ماجرا را به پلیس گزارش داده‌است. تحقیقات انتظامی دربارهٔ عاملان و انگیزه این قتلها هنوز به صورت رسمی منتشر نشده‌اند و جزئیات بیشتری در دسترس نیستند.[۳۳]
قبل از این حادثه، وحیده محمدی‌فر در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی از تهدیدهای «شخصی ناشناس با لهجه غیر ایرانی» با چاقو از پشت پنجره ویلایشان اطلاع داده بود.[۳۴][۳۵] او همچنین در این پست در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود که در هفته‌های اخیر مورد سرقت قرار گرفتند و در طی این سرقت، دو عدد سنتور از ایشان به سرقت رفته و این سنتورها مربوط به پروژه سنتوری ۲ بودند.[۳۵]
پانویس
- طالبی‌نژاد، احمد (۱۳۷۳). یک اتفاق ساده: بررسی جریان موج نو در سینمای ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
- «اعضای پیوسته فرهنگستان هنر». فرهنگستان هنر. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰.
- ماهنامه فیلم-ماهنامه فرهنگی-هنری (تخصصی سینما)- شماره ۳۲۱-شهریور ۱۳۸۳- ISSN 1019-6382
- جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۱۱–۱۰.
- پوریا، «جذابیت پنهان انتخاب»، ۱۸.
- فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
- جعفری‌نژاد، «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»»، ۶۸.
- نجفی ۳۴۲
- اکرمی ۵۴
- امید ۴۰۶ و ۴۰۷
- چهار هزار روز از زندگی کامران دیبا، بی‌بی‌سی فارسی
- اکرمی ۵۰
- قره‌شیخلو ۳۸۴
- «۲۸th Berlin International Film Festival».
- «روزهای زندگی و ضد گلوله بهترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر شدند». مهر نیوز. ۲۳ بهمن ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
- «فرارو». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
- http://www.asriran.com/fa/news/365055/داریوش-مهرجویی-شوالیه-فرانسوی‌ها-را-در-تهران-گرفت
- TABNAK، تابناک | (۲۰۲۳-۱۰-۱۴). «داریوش مهرجویی کارگردان بزرگی که سینمای ایران از دست داد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
- شیخلو ۳۸۲
- آرتور ۱۱۳
- «سنتوری؛ از توقیف تا رفع توقیف تا ممنوعیت اکران». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۰-۰۷-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۷.
- «حذف فیلم داریوش مهرجویی از اکران نوروز؛ سرنوشت ‘سنتوری’ در انتظار ‘لامینور’ است؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ اسفند ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
- در ایران در بهار ۱۳۵۷ اکران عمومی گرفت.
- «آرزوی مهرجویی برای سینمای ایران». ایسنا. ۲ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
- «پیام ویدیویی تند داریوش مهرجویی به وزارت ارشاد: مرا بکشید». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مارس ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۲.
- فراستی، «بهترینهای عمر ما»، ۷۳.
- آغداشلو، آیدین. گفتگو با مجلّه اندیشه پویا. شمارهٔ ۳۳. زمستان ۱۳۹۴.
- دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است.
- دهقان، «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید»، ۱۳.
- مهرجویی فیلسوف سینمای ایران
- «فوری/ داریوش مهرجویی و همسرش به قتل رسیدند!». روزنامه دنیای اقتصاد. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
- «داریوش مهرجویی درگذشت». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
- «توضیحات پلیس دربارهٔ قتل داریوش مهرجویی و همسرش». ایسنا. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
- «جزئیات جدید از قتل داریوش مهرجویی و همسرش/ سرنخی که همسر مهرجویی داد». www.alef.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
- «پست اینستاگرامی همسر داریوش مهرجویی/ جزئیات تهدید به قتل». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۴.
منابع
- آرتور، پل (۱۳۸۵)، «ولی گول نخورید»، دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- امکانیان، بیژن (۱۳۷۵)، «نشریهٔ فیلم»، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید
- امید، جمال (بهار ۱۳۷۴)، تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷–۱۲۷۹، تهران: انتشارات روزنه
- امینی، احمد (۱۳۷۲)، صد فیلم تاریخ سینمای ایران، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا
- باباخانی، نگار (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
- پوریا، امیر (۱۳۷۸). «جذابیت پنهان انتخاب: ۱۵۰ هنرمند، سینماگر، نویسنده، نقاش، شاعر، موسیقیدان و منتقد ایرانی، فیلم‌های محبوب خود را از تاریخ سینمای ایران و جهان برگزیده‌اند». دنیای تصویر (۷۴): ۱۲–۲۰.
- جعفری‌نژاد، شهرام (۱۳۹۸). «از «گاو» تا «گوزن‌ها»، از «ریوبراوو» تا «سرگیجه»: نتایج سه دورهٔ پیشین در یک نگاه». فیلم (۵۵۸): ۶۸–۱۰.
- دهقان، خسرو (۱۳۸۱). «ده نکته‌ای که هرگز نمی‌خواستید دربارهٔ مهرجویی بدانید». نقد سینما (۳۶): ۱۳.
- فراستی، مسعود (۱۳۸۱). «بهترینهای عمر ما: بهترین فیلم‌ها و فیلمسازان تاریخ سینما از نگاه ۵۵ منتقد سینمایی». نقد سینما (۳۳): ۷۲–۸۷.
- «داریوش مهرجویی». وبگاه سوره. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۸۵.
- قادری، امیر (اردیبهشت ۱۳۸۷)، «برهنه شدن»، نگاه نو، ش. ۷۷، ص. ۸۴
- قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی (۱۳۸۵)، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان، تهران: هرمس، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- «دیدگاه فراستی در مورد فیلمسازان برجسته ایرانی / مهرجویی کارگردان بدی است». خبرآنلاین. ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ آگوست ۲۰۱۶.
- مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، به کوشش گردآورنده: ناصر زراعتی.، تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵
- مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران: انتشارات زمانه ۱۳۷۳
- «مهرجویی، داور جشنواره زردآلوی طلایی». فرارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ اوت ۲۰۰۸.
- مهرجویی، داریوش (۱۳۷۶)، پری، تهران: انتشارات امه، شابک ۹۶۴-۹۰۶۸۸-۸-۰
- نجفی، احمد؛ مهرجویی، داریوش (۱۳۸۵)، «ساعتی گپ و گفت با مهرجویی»، داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵، به کوشش علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی.، تهران: هرمس، ص. ۱۱۳، شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲
- «CINEASTE, Summer 2001» (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۰۸.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰