نویسندگان: ایوان وارد Euan Ward و فرناز فصیحی 

 تهران به آرامی، فروش فن آوری پهپادی به کشورهایی خارج از خاورمیانه را افزایش داده و در پی آن است که به یک بازیگر نظامی در بازار بین المللی تبدیل شود. بر پایه گزارش های رسانه ای ایران و نیز کارشناسان دفاعی درون و بیرون کشور، در این سال ها، ایران پیشرفت پیوسته ای در طراحی و تولید پهپادهای نظامی داشته و اکنون تلاش دارد آنها را به فراتر از منطقه هم صادر کند و با دست و پا کردن یک نفوذ جهانی، پهپادهایی با قابلیت نظامی را که بطور فزاینده ای پیچیده می شوند، به دیگر کشورها بفروشد. این رویکرد، برای ایرانِ منزوی که دست به گریبان محدودیت های مالی تحمیل شده توسط آمریکاست، منبع مهمی از درآمد و نفوذ سیاسی فراهم می آورد.

اکنون چه بسا روسیه هم یک مشتری بالقوه باشد. ست فرانتزمن که یک تحلیلگر دفاعی و کارشناس پهپادی مستقر در بیت المقدس است در این باره می گوید: “ایران اکنون یک بازیگر جهانی در زمینه صادرات پهپادهاست. این واقعیت که پهپادهای تازه تر همچون مهاجر ۶ در جاهایی مثل شمال آفریقا دیده می شوند، نشان می دهد که کشورها به این پهپادها به عنوان دگرش دهنده بازی می نگرند. مهاجر ۶، یک پهپاد پیشرفته ایرانی است که ادعا می شود تا ۱۲۵ مایل برد دارد و قادر به حمل مهمات نقطه زن است.”

فرانتزمن می گوید که “این یک جنگ افزار خیره کننده ارزان است” و می افزاید که پهپادهای ایران، ارزانتر از دیگر مدل های موجود در بازار هستند اما پیچیده تر هم می شوند و ارزش خود را در صحنه های نبرد در خاورمیانه ثابت کرده اند.

ایران که توسعه پهپادها را از دهه ۱۹۸۰ و در زمان جنگ با عراق آغاز کرد، به رغم تحریم های فلج کننده، توانسته گونه های بسیاری از پهپادهای نظامی را تولید کند که به گفته کارشناسان و تحلیلگران، توانایی شناسایی و تکاوری را دارند.

برنامه پهپادی ایران به یک نگرانی عمده برای اسرائیل و ایالات متحده تبدیل شده و اسرائیل سایت های تولید و ذخیره سازی پهپادهای ایران را هدف گرفته است. وزارت امور خارجه آمریکا گفته که در نشست اخیر امنیت منطقه ای در قطر “شبکه سامانه های هوایی بدون سرنشین ایران، یا همان پهپادها، یک موضوع کلیدی بوده است.”

به گفته فرانتزمن، پهپادهای ایران، هنوز در حاشیه بازار جهانی قرار دارند و بیشتر توسط کشورهای کم درآمدی خریداری می شوند که قادر به تهیه آنها از دیگر عرضه کنندگان نیستند. ایران همچنین در این زمینه، رقابت شدیدی با ترکیه دارد که پهپاد بیرقدار TB2  را به کشورهایی چون آذربایجان، پاکستان و اتیوپی فروخته و اوکراین هم در جنگ خود با روسیه، از آنها استقبال کرده است.

دیپلمات های غربی در گفت وگو با نیویورک تایمز، دریافت پهپادهای ایرانی توسط دولت اتیوپی را که درگیر جنگ با شورشیان تیگره است، تایید کردند و پس از آن وزارت خزانه داری آمریکا هم علنا این موضوع را تایید و تحریم های تازه ای را علیه برنامه پهپادی ایران اعمال کرد. وزیر دفاع اسرائیل هم در فوریه گذشته گفت که مهاجر۶ به ونزوئلا هم فروخته می شود.

به گفته تحلیلگران نظامی و بر پایه تصاویر ماهواره ای و تحلیل تصویری لاشه پهپادها، ایران همچنین پهپادهایی را برای سودان تامین می کند. سودان نیز زیر تحریم جنگ افزاری سازمان ملل قرار دارد. ایران از انگیزه های سیاسی و مالی برای فروش پهپاد به چنین کشورهایی برخوردار است ضمن آنکه به عنوان بخشی از سیاست منطقه ای اش در خاورمیانه، پهپادها را در اختیار گروه های نیابتی خود هم قرار می دهد. این فروش ها، به تهران امکان می دهد که در رویارویی با تلاش های غرب برای انزوای ایران، پیوندهایی بین المللی برقرار کند و منبعی از درآمد هم دست و پا کند.

فرزین ندیمی، یک تحلیگر نظامی و عضو پیوسته موسسه واشنگتن که متخصص صنایع دفاعی ایران است، می گوید: “آنها به چنین توانمندی پهپادی قابل توجهی دست یافتند، پس جای شگفتی ندارد که دیگر کشورها هم مایل به در اختیار داشتن چنین فن آوری ای باشند. باید پهپادهای ایران را به عنوان یک جنگ افزار، جدی گرفت.”

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱