آرمان امروز: در آخرین تحولات رخ داده در حوزه میدانی سوریه، درگیری شدیدی در حومه شمالی حلب میان گروه‌های مسلح متحد ترکیه به کشته و زخمی شدن دهها تن منجر شد. این درگیری‌ها پس از بازداشت دو تن از فرماندهان گروه الحمزه توسط گروه الجبهه الشامیه شروع شد. این گروه به پایگاه‌های الحمزه در شهر الباب در شمال حلب یورش برد و گروه الحمزه هم آن ها را مورد هدف قرار داد. در پی این درگیری هر یک از دو گروه توسط گروه‌های دیگر حمایت شدند و جبهه النصره حامی الحمزه تجهیزات نظامی زیادی به شهر الباب فرستاد اما هنگام عبور از شهر عفرین توسط الجبهه الشامیه مورد هدف قرار گرفت و به این ترتیب درگیری ها به عفرین منتقل شد. در این درگیری‌ها دهها تن از افراد مسلح از هر دو گروه کشته، زخمی و اسیر شدند و خسارت های مالی دیدند. هم زمان با این درگیری ها خبرها حاکی از آن است که اردوغان در ادامه تغییر سیاست های خود تمایل زیادی برای دیدار با بشاراسد از خود نشان داده است. در همین خصوص سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه اعلام کرد که روسیه پیشنهاد برگزاری دیداری میان رؤسای جمهور ترکیه و سوریه را داده اما این دیدار در این مرحله مطرح نیست. ابراهیم کالین، گفت، درحال حاضر شرایط و زمینه سیاسی برای برگزاری دیداری میان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و بشار اسد، رئیس جمهور سوریه وجود ندارد اما آنکارا در را به روی دیپلماسی نبسته است. روسیه پیشنهاد میانجی گری و تسهیل برگزاری دیداری میان اسد و اردوغان را داده است. روز سه شنبه نیز مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه درباره موضع روسیه درخصوص دیدار رهبران ترکیه و سوریه گفت، روسیه فشاری بر ما برای دیدار با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه نیاورده است بلکه پیشنهادات دوستانه ‌ای در این باره داده است. پیشنهادی که به گفته بیشتر صاحب نظران، در آینده نزدیک با موافقت اردوغان همراه خواهد شد. در راستای بررسی آخرین تحولات پیرامون تنش ها میان سوریه و ترکیه، آرمان امروز گفت و گویی با مرتضی مکی، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل داشته است که در ادامه می خوانید.

آیا بزودی روسای جمهوری سوریه و ترکیه اختلافات را کنار گذاشته و به سمت آشتی کنان گام بر می دارند؟

تحولات اخیر در منطقه به شکلی به یکدیگر مربوط هستند. بر همین اساس شاهد بودیم که پس از حمله روسیه به اوکراین، پوتین در راستای تقویت حضور خود در جنگ اوکراین، از تعداد نیروهایش در سوریه کم کرد و چندی از این نیروها را به اوکراین منتقل کرد. مهم ترین سوالی که پس از این اتفاق در ذهن شکل گرفت این بود که چه کشوری خلا حضور قدرتی نظیر روسیه در سوریه را جبران می کند. ایران، به علت نزدیکی که با حکومت سوریه داشت، مهم ترین کاندید پر کردن این فضا بود. ترکیه در این زمینه مهم ترین رقیب بود زیرا مرزهای زیادی با کشور سوریه دارد و به شکلی سوریه را حیاط خلوت خود می داند. بر همینم اساس ترکیه نیروهای نزدیک به خود را در سوریه تقویت کرد تا اعمال نفوذ کند. در چنین شرایطی نزدیک شدن ترکیه و سوریه مطرح شده است و به نظر می رسد این دیدارها برای گرفتن و دادن تضمین صورت گیرد تا بار دیگر این دو کشور روابطی دوستانه داشته باشند و اردوغان و اسد روابطی صمیمی برقرار کنند. امری که به نظر می رسد اندکی زمان بر باشد.

اساسا ریشه اختلافات روسای جمهوری سوریه و ترکیه از کجا نشات گرفت؟

هنگامی که سال ها قبل روسای جمهوری سوریه و ترکیه به گرمی در کنار یکدیگر عکس یادگاری می گرفتند، کمتر شخصی پیش بینی می کرد روزی فرا برسد که ترکیه، به همسایه جنوبی خود لشکرکشی کند. ورود موج انقلاب های عربی به سوریه و جانبداری از این موج مشخصا عامل اصلی تیرگی بی سابقه در روابط دو کشور است. به وضوح مشخص بود که آتش این انقلاب ها در خرمن دولت هایی با ساختاری به مراتب سخت تر از نظام سوریه نیز افتاد اما نخست وزیر اردوغان ترجیح داده است تا اصل بحران را انکار کند. ناخشنودی اردوغان از بشار بی دلیل نیست. رئیس جمهوری سوریه در دو مقطع تاریخی تا پیش از آغاز بحران در کشورش، انتظارات نخست وزیر ترکیه را برآورده نکرد و دمشق در ماراتن پس از انتخابات پارلمانی عراق، در نهایت به آن طرف خط رفت. با وجود اختلافات عمیق میان بشار اسد و نوری مالکی که منجر به حمایت دمشق از ایاد علاوی در آن انتخابات شده بود، سوریه در نهایت پشت ترکیه، عربستان و قطر را خالی کرد و در کنار ایران ایستاد. جاخالی بشار اسد در پرونده عراق به زعم اردوغان اولین ریشه اختلافات بود. علامت منفی که در پی بی اعتنایی دمشق به تحولات لبنان که منجر به سقوط سعد حریری شد، پررنگ تر شد. آنکارا و دوحه انتظار داشتند که سوریه از نفوذ خویش بر حزب الله استفاده کند و سید حسن نصرالله را قانع کند تا طرح میانجیگرانه ترکیه و قطر برای پایان دادن به اختلافات ناشی از دادگاه بین المللی پرونده ترور رفیق حریری در لبنان را بپذیرد. این طرح متضمن بقای سعد حریری در قدرت و پاک شدن حزب الله از ردیف متهمین پرونده بود پیشنهادی که نه تنها دبیر کل حزب الله آن را رد کرد بلکه با واکنش مشابه میشل عون و نبیه بری مواجه شد. با این حال سوریه ترجیح داد تا در امور داخلی لبنان دخالت نکند و بدون وارد آوردن فشار، تصمیم گیری درباره سرنوشت بحران سیاسی بوجود آمده در کشورشان را به خود آن ها واگذار کند. رفتار بشار اسد در این دو پرونده برای اردوغان به عنوان یک راست آزمایی در روابط به اصطلاح استراتژیک ترکیه و سوریه به شمار می آمد. رفتاری که باعث شد نخست وزیر ترکیه، اسد را به دورویی متهم کند و پس از آغاز بحران سوریه، وعده های او برای ایجاد اصلاحات سیاسی و اجتماعی در کشورش را باور نکند. البته پذیرش این امر نیز که اردوغان، قاضی بحران سوریه شده است نیز دشوار به نظر می رسد چراکه دولت کنونی ترکیه در این بحران به اندازه ای وارد شده است که در حال حاضر، خود یک طرف دعوا به شمار می آید.

علاقه اردوغان به ترمیم روابط با سوریه ریشه در چه مسائلی دارد؟

نزدیکی مجدد ترکیه به سوریه نتیجه چند عامل است، نخست به ثبات رسیدن دولت بشار اسد در سوریه و برتری میدانی کنونی که بشار در سوریه دارد که سبب شد دیگر کشورهای مخالف سوریه به دنبال عادی سازی روابط با سوریه باشند، کشوری که از جنگ آسیب بسیاری دیده و حال در جهت بازسازی مجدد به خاکی مستعد سرمایه گذاری تبدیل شده است و ترکیه نیز نمی خواهد فرصت احتمالی اقتصادی را در رقابت با دیگر کشورها از دست دهد به ویژه آنکه ترکیه در جنگ داخلی این کشور در بعد نظامی هزینه های سنگین بی بازگشتی کرده و نتیجه مطلوب مورد نظرش که همان سرنگونی بشار اسد بوده نیز حاصل نشده است.