«آرمان امروز» گزارش می دهد؛

آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: حسین امیرعبداللهیان در مرحله سوم سفر منطقه‌ای خود پس از سوریه عازم قطر شد. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پس از سفر به لبنان و سوریه و گفت‌وگو با مقامات عالی این دو کشور و نیز رهبران مقاومت، از مبدأ دمشق وارد فرودگاه دوحه شد.

در دیدارهای وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با مقامات عالی دولت قطر، روابط دوجانبه و نیز تحولات فلسطین و آخرین وضعیت جنگ غزه و راه های پایان بخشیدن به این نزاع مورد گفت و گو و تبادل نظر قرار گرفت.

این سفر از آن جا اهمیت پیدا می کند که ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه قطر چندی پیش در یک نشست خبری گفت: تاکنون مقدماتی برای آغاز دور جدیدی از مذاکرات بین ایران و طرف‌های غربی در خصوص پرونده هسته‌ای ایران وجود ندارد.

وی افزود: با این حال، میانجی‌گری قطر در ارائه پیشنهادهایی برای تسهیل بازگشت طرف‌ها به مذاکرات ادامه دارد؛ نقشی که قطر تا امضای توافقنامه به گونه ای که امنیت و صلح در منطقه را تضمین کند، از ایفای آن دست نخواهد کشید.

کشورهای حوزه خلیج فارس که در طول ماه‌های گذشته تلاش‌هایی برای احیای برجام انجام دادند. در این میان البته عمان و  قطر تلاش کردند در جهت تبادل زندانیان ایران و آمریکا اقدامات تعیین کننده انجام دهند و اگر خبری در ارتباط با تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا شنیده می‌شود صرفا از کانال این کشورهاست.

باید توجه داشت که کشورهای حوزه خلیج فارس در طول ماه‌های گذشته تلاش‌هایی برای احیای برجام انجام دادند. در این میان البته عمان و  قطر تلاش کردند در جهت تبادل زندانیان ایران و آمریکا اقدامات تعیین کننده انجام دهند و اگر خبری در ارتباط با تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا شنیده می‌شود صرفا از کانال این کشورهاست. مرتضی مکی در این رابطه می گوید: قطر تنها کشور ذره‌ای جهان است که می کوشد در سطح جهانی کنش کند.

ایرلاین این کشور یکی از بزرگترین ایرلاین‌های جهان است و قطر هم اکنون به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی در جهان تبدیل شده است.

برگزاری موفق جام جهانی فوتبال پرستیژ جهانی را برای این کشور به ارمغان آورده است. دولتمردان قطری می کوشند روابط متوازن و منطقی با قدرت‌های جهانی داشته باشند . این سیاست این ظرفیت را برای دوحه ایجاد کرده که نقش میانجی را در کانون‌های بحرانی ایفا کند.

وی افزود: نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، متغیی مهمی است که باعث شده هر دو کشور به سمت یک تفاهم گام بردارند تا از افزایش تنش‌های فی‌مابین جلوگیری کنند و سپس در زمانی مناسب‌تر، در مورد توافقی گسترده‌تر تصمیم بگیرند.

مکی تصریح کرد: مذاکرات کنونی بین ایران و آمریکا صرفا در جهت کاهش تنش است، چراکه آمریکایی‌‎ها گرفتار جنگ اوکراین و همچنین افزایش روزافزون قدرت چین هستند و در این شرایط می‌خواهند لااقل تنش‌هایشان در خاورمیانه و خصوصا با ایران کاهش یابد و از طرف دیگر ایران نیز برای کاهش فشارهای اقتصادی، به این توافق نیاز دارد.

وی افزود: برجام نشان داد که عملا ایران و آمریکا طرفین اصلی توافق اند که باید به نتیجه برسند. دو سال مذاکرات احیای برجام نشان داد تا زمانی که ایران و آمریکا به توافق نرسند، مذاکرات ایران با تروئیکا یا با چین و روسیه تاثیری در احیای برجام نخواهد داشت. فراموش نکنیم که تحریم‌های ضدایرانی از جانب آمریکا اعمال می‌شود، نه از جانب سازمان ملل و اکنون این آمریکاست که باید این تحریم‌ها را کاهش دهد یا لغو کند.

این گمانه‌زنی‌ها، بدبینی‌ها و خوش‌بینی‌های متفاوت در سطح محافل سیاسی مطرح شده، از این جهت که به هرحال ایران فرصت‌های زیادی که می‌توانست منجر به احیای توافقنامه‌های هسته‌ای ایران و گروه ۵+۱ شود و از سوی دیگر این فرصت برای ایران به دست بیاید که تحریم‌های اقتصادی از این توافقنامه لغو شود را عملا از دست داد.

کشورها به هرحال با توجه به موقعیت و جایگاهی که دارند تلاش می‌کنند از حداکثر فرصت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی برای ارتقای جایگاه خودشان در منطقه استفاده کنند.

قطر با توجه به موقعیت جغرافیایی که در خلیج فارس دارد کشوری بوده که شاید توانایی‌های نظامی و اقتصادی ویژه‌ای نداشته اما تلاش کرده از توانایی‌های سیاسی و دیپلماتیک خود حداکثر استفاده را برای ارتقای جایگاه خودش در منطقه ببرد.

چه موقعیتی بهتر از آن که ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، دارای چالش ‌های جدی با کشورهای عربی بوده و از سوی دیگر اروپایی ‌ها و آمریکایی‌ ها که همواره به دنبال دیپلماسی به عنوان ابزاری برای مذاکره با ایران بودند از آن استفاده کند. به نظر نمی ‌رسد در حال حاضر از طرف عمان یا قطر بتوان ایفای نقشی برای احیای برجام متصور شد. چراکه برجام به سرنوشت و شرایط دشواری دچار شده که تنها و تنها شاید مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا بتواند نشانه‌ای از احیای آن را ایجاد کند، در غیر این صورت نمی‌توان زیاد به آینده برجام امیدوار بود.