نقشه راه بایدن برای خاورمیانه

روزنامه آرمان امروز به قلم محسن جلیلوند استاد روابط بین الملل نوشت: سفرهای رئیسان جمهوری آمریکا به منطقه خاورمیانه در شمارسفرهای استراتژیک قلمداد می‌شوند و سفر «جو بایدن» به اسرائیل و عربستان نیز از این مساله مستثنی نیست. زمانی که به تحولات سیاسی در منطقه نظاره می کنیم، شاهد هستیم که سفر بایدن به خاورمیانه شبیه به سفر اوباما به منطقه پیش از وقوع بهار عربی است.
اوباما در آن سفر نقشه‌ای برای آینده خاورمیانه ترسیم کرد و تلاش کرد تا با کمک متحدین خود در منطقه به سمت تحقق آن گام بردارند. امروز نیز بایدن در سفر به خاورمیانه قصد دارد تا متحدان خود را به خط کرده و برای آینده خاورمیانه نقشه‌راه ترسیم کند. بایدن برای ده‌سال آینده خاورمیانه نقشه کشیده است و در این سفر تکلیف ۱۰ سال آینده خاورمیانه را مشخص خواهد کرد. به همین علت سفر بایدن به خاورمیانه تاثیر زیادی بر ایران خواهد گذاشت.
بایدن در روزهای اخیر اهداف خود از سفر به خاورمیانه را تشریح کرده است اما این نکات مشخصا یک تاکتیک از سوی اوست؛ زیرا استراتژی او موارد دیگری است و در محلی دیگر در خصوص آن تصمیم‌گیری شده و تعاریف خاص خود را دارد. به همین علت بعد از خروج بایدن از خاورمیانه شاهد عملیاتی شدن برنامه او و تغییر و تحولاتی در سطح منطقه خواهیم بود. در خصوص سفر بایدن به منطقه اختلاف نظر جدی میان کشورهای عربی وجود ندارد؛ زیرا مسائلی که مطرح می‌شود که یک کشور  مخالف تشکیل ناتوی عربی و یک کشور موافق است،‌تابعی از تحولات روزانه منطقه است. این اظهارنظرها را نمی‌توان استراتژیک و بلندمدت دانست. از نظر استراتژیک، مقرر شده تا آمریکا از منطقه خارج شود و توجه ویژه‌ای به خاور دور داشته باشد و مدیریت خاورمیانه را به اسرائیل واگذار کند. کشورهای عربی نیز با این رژیم یک اتحاد سراسری ایجاد کنند تا این مدیریت واحد در منطقه خاورمیانه شکل گیرد. این تصمیم از زمانی برای خاورمیانه گرفته شد که آمریکا در قرن بیست و یکم چالش اصلی خود را مقابله با چین تعریف کرد. در همین راستا آمریکا در خاورمیانه از اسرائیل پشتیبانی خواهد کرد تا مدیریت یکپارچه ایجاد شده از سوی آن‌ها تقویت شود.

در همین راستا یک اتحاد ضمنی در مرحله اول میان کشورهای خاورمیانه و اسرائیل بوجود آمده و در مرحله بعد یک اتحاد عینی نیز بوجود خواهد آمد تا خاورمیانه ذیل این اتحاد مدیریت شود. در این اتحاد ایران به عنوان بازیگری تعریف شده است که تعادل خاورمیانه را برهم می‌زند. آمریکا و همراهانش ایران را عامل بی‌ثباتی منطقه می‌دانند. بنابراین برای ایجاد ثبات مورد نظرشان در خاورمیانه، قصد دارند تا ایران را کنترل کنند. طبیعتا کنترل ایران نیز نیاز به اتحادی دارد که آمریکا نقشه آن را کشیده است و می‌خواهد پس از سفر بایدن به منطقه، آن را عملیاتی کند. در این اتحاد برخی کشورها همچون ترکیه به صورت ضمنی و برخی کشورها نظیر امارات و بحرین نیز به صورت عینی و در قالب پیمان ابراهیم با اسرائیل متحد می‌شوند تا حلقه امنیتی پیرامون ایران تشکیل دهند و به قول خودشان تلاش کنند تا ایران را مهار کنند. در این برهه زمانی باید توجه داشت که شرایطی که به واسطه بن‌بست در مذاکرات شکل گرفته بایدن را به این نتیجه رسانده است ادامه گفت‌وگوها با ایران در این شرایط هیچ امتیازی برای واشنگتن ندارد. چون هم «تهدید زرد» ایران دیگر اثر خود را از دست داده است. دوم اینکه تهران به سمت «تهدید قرمز» پیش رفته است. بنابراین بایدن به این باور رسیده است که نمی‌‌توان و نباید به ایران امتیاز داد. در شرایط کنونی اسرائیل از تمام توان و ظرفیت خود برای تندتر شدن فضا با هدف واداشتن ایران به اقدام رادیکال استفاده می‌کند. یک زمان اسرائیل آرزو داشت که جنگنده‌هایش بر آسمان سوریه پرواز کند، اکنون به‌راحتی تجاوز به سوریه را در دستور کار قرار داده است. از طرف دیگر آرزوی اسرائیل این بود که یک تبعه خود را در کشورهای حاشیه خلیج فارس ببیند. اکنون روابط سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و تجاری در عالی‌‌ترین سطوح و گسترده‌ترین حالت با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برقرار کرده است. بنابراین در این شرایط که یک ثبات نسبی در منطقه برای اسرائیل شکل گرفته است، تل آویو سعی می‌کند عدم ثبات داخلی به خصوص وضع شکننده دولت‌ها را با رزمایش‌های مختلف، حمله علیه ایران، خرابکاری در تاسیسات نظامی و نظایر آن به حاشیه بکشاند که شاید با سفر بایدن در این عرصه نیز تغییراتی ایجاد شود.