دیپلماسی یا جنگ؛ تهران و باکو وارد جنگ می شوند؟

به گزارش تازه‌نیوز، تنش ها در منطقه قفقاز در حال بیشتر شدن است. آذربایجانِ الهام علی‌اف عزم راسخ دارد که پروژه کریدور زنگزور را نهایی کرده و از این طریق، نخجوان را به بخش اصلی آذربایجان متصل کند. الهام علی‌اف از این طریق، تلاش دارد که اولا، بخشی از طرح و نقشه مشترک خودش با اردوغان را اجرایی کرده و قسمت شرقی جهان ترک را به قسمت غربی آن متصل کند و نخجوان، قزاقستان، ترکمنستان و چند منطقه دیگر را به آذربایجان و ترکیه وصل کند و ثانیا، بر منطقه استراتژیک قفقاز تسلط یافته و همزمان ایران و ارمنستان را از معادلات قفقاز حذف کرده و به خصوص مانع از اتحاد آنها از طریق مرز مشترک شود. باکو از طریق تسلط بر مرز مشترک ایران و ارمنستان و حذف پاسگاه های نظامی ارمنی و استقرار نیروهای خود بر آن، تلاش می کند ابتدا ارمنستان را محاصره کرده و ارتباط ایروان را با همسایه جنوبی اش قطع کند و پس از تضعیف کامل ارمنستان، بر تمام مرزهای شمالی قفقاز با ایران تسلط یابد.

این اتفاق بدون شک به ضرر ایران است و می تواند ضرر و زیان خود را در کوتاه یا بلند مدت نشان دهد. خروج ایران از معادلات منطقه قفقاز به معنی نفوذ بیشتر آذربایجان و باز شدن دست علی‌اف و اردوغان جهت نفوذ در آذربایجان ایران خواهد بود. ایران از طریق تسلط بر مرزهای شمالی و نیز از طریق، ایجاد رابطه دوستانه با ارمنستان می تواند تا حدی مانع از این نفوذ شده و آذربایجان را تهدید کند اما از دست رفتن این امتیاز استراتژیک می تواند گزینه های ایران را جهت مقابله از بین برده و دست او را خالی کند.

به نظر می رسد پیشروی بیشتر آذربایجان در منطقه زنگزور به معنی پایان مبارزه با ارمنستان و شکست نهایی این کشور و آغاز تنش جدی با ایران باشد. شواهد مختلفی این امر را تایید می کنند. باکو روز قبل با انتشار تصاویری مدعی شد که ایران به وسیله ارمنستان در حال استقرار ادوات نظامی در قره‌باغ است. باکو ضمن اعلام این ادعا گفته که در حال آماده باش کامل در مرز مشترک با ایران است. آذربایجان مدعی شده ارمنستان و ایران در حال ائتلاف نظامی هستند و قصد دارند عملیاتی در منطقه قره باغ آغاز کنند. باکو از طریق این ادعا سعی دارد عملیات نظامی احتمالی خود در زنگزور را توجیه کرده و آن را واکنشی به اقدامات ایران و ارمنستان بداند. با این حال، ارمنستان اعلام کرده که ادعای باکو نادرست است. مرکز اطلاعات بخش ارمنی‌نشین قره‌باغ اعلام کرد که وزارت دفاع جمهوری آذربایجان با انتشار اطلاعات نادرست مدعی شده که ارمنستان با همراهی نیروهای روس یا ایران، مهمات و نیروهای خود را در قره‌باغ و جاده خاکندی آماده کرده در حالیکه این امر به هیچ وجه صحت ندارد.

دیپلماسی یا جنگ؛ تهران و باکو وارد جنگ می شوند؟

به نقل از خبرفوری، به هر روی، به نظر می رسد به زودی تنشی جدید در منطقه شروع می شود. برخی خبرگزاری ها و خبرنگاران آذربایجانی اعلام کرده اند که باکو به زودی به قره باغ و برخی مناطق مرزی ارمنستان حمله می کند. ایران تلاش دارد که از طریق دیپلماسی این مساله را حل کند اما هنوز مشخص نیست که تلاش های ایران مثمرثمر خواهد بود یا نه. مشکل اینجا است که روابط دیپلماتیک ایران و آذربایجان در چند ماه اخیر رو به وخامت گذاشته است. حمله به سفارت خانه باکو در تهران و همچنین، سوءظن‌هایی در رابطه با همکاری آذربایجان و اسرائیل و به خصوص اقدامات خلاف عرف دیپلماتیک علی‌اف در رابطه با آذربایجان ایران همه و همه باعث تیرگی روابط دوجانبه شده اند. از این رو، مشخص نیست که نتیجۀ نهایی اقدامات دیپلماتیک اخیر چه می شود.

 روسیه که زمانی مهمترین بازیگر دیپلماتیک قفقاز و مناطق پیرامونش بود و می توانست بین ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ایران تعادل و صلح برقرار کند. در حال حاضر، به سختی مشغول جنگ با اوکراین است و به همین دلیل، آرام آرام در حال خروج از منطقه است. با این حال، نزدیکی ایران به روسیه شاید مسکو را مجاب کند که دخالت بیشتری در مسائل سیاسی منطقه داشته باشد. آنچه مشخص است این است که در حال حاضر، ایران باید تمام تلاش خود را بکند تا مانع از وقوع جنگ در قره باغ و احتمالا از دست رفتن کامل مرز مشترک با ارمنستان شود.

مروری بر قدرت نظامی ایران و آذربایجان

اگر ارمنستان از آذربایجان شکست بخورد، احتمالا باید شاهد آغاز تنش های ایران و آذربایجان باشیم. این تنش‌ها اولا سیاسی و اقتصادی و فرهنگی خواهند بود اما در صورت بدتر شدن اوضاع، ممکن است وارد فاز نظامی هم بشوند.

به لحاظ نظامی، آذربایجان از هر جهت ضعیف تر از ایران است اما به هر حال، نباید فراموش کرد که باکو روی کمک نظامی آنکارا حساب ویژه ای باز کرده است. با این وجود، بسیار بعید است که ترکیه بتواند شکاف و اختلاف شدید نظامی – لوجستیکی تهران و باکو را پر کند. مروری کوتاه بر شاخص های دفاعی ایران و آذربایجان به خوبی این مساله را مشخص می‌کند.

جدول زیر قدرت نظامی ایران و آذربایجان را مرور می کند. لازم به ذکر است که در بین سه شاخص نظامی زمینی و هوایی و دریایی، نیروی زمینی ایران و آذربایجان به دلیل وجود بیش از ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک، اهمیت زیادی خواهد داشت. ایران دارای ۲ هزار ۸۴۲ تانک، ۳هزار و ۵۵۵ خودروی زرهی و هزار و ۷۵۵توپخانه راکتی است. ایران همچنین هزار توپخانه خودکششی دارد. در مقابل آذربایجان ۹۴۰ تانک، ۲ هزار و ۳۶۳ خودروی زرهی، ۲۶۷ توپخانه خودکششی و ۳۲۳ توپخانه راکتی است.

اما بد نیست مروری بر کیفیت تسلیحات زرهی دو طرف هم داشته باشیم. جدول زیر مهمترین تسلیحات زمینی و زرهی ایران و آذربایجان را با هم مقایسه می کند.

باکو: تصرفجاده‌های شمال کریدور لاچین /ارتش ایست بازرسی در دالان لاچین احداث می کند

تسنیم: منابع خبری از پیشروی نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان و اشغال جاده‌های شمال گذرگاه لاچین و سیطره بر آن خبر می‌دهند.

منابع ارمنی با بیان این خبر از نقض آشکار آتش بس توسط نیروهای جمهوری آذربایجان سخن گفته‌اند و از روسیه به عنوان ضامن آتش بس خواسته اند مانع ادامه نقض آتش بس و تجاوزات باکو شود.

ارتش جمهوری آذربایجان با تایید اشغال جاده های شمال کریدور لاچین در توجیه آن مدعی شده است به این خاطر کنترل این جاده ها را به دست گرفته است که ارمنستان سعی دارد به طور غیرقانونی از آن برای انتقال سلاح به قره باغ استفاده کند.

رسانه‌های آذری مدعی شدند که نیروهای ارتش یک ایست بازرسی را در بزرگراه استپاانکرت-گوریس (دالان لاچین) احداث خواهند کرد.

این تحرکات در حالی است که نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان دو روز پیش در پیامی در توییتر گفته بود که پیمان صلحی میان این کشور و جمهوری آذربایجان امضا خواهد شد.