بهاءالدین حسینی هاشمی  / کارشناس اقتصادی

آرمان امروز : برخی معتقدنداقتصاد ذینفعانه یعنی این‌که شما برای هرکاری که به نفع اقتصاد است، نمی‌توانید هزینه و فایده عمومی داشته باشید، باید برای ذینفعان هم یک رویکرد داشته باشید. در اقتصاد ذینفعانه، رشد اقتصادی و تورم، گروگان ذینفعان اقتصادی است. یکی از مهم ترین مسائلی که در این نوع اقتصاد به چشم می خورد بحث استفاده از تورم است. اقتصاد ایران طی سال های متمادی دچار تورم بالا است و این تورم هرچند برای بسیاری از مردم مصیبت بوده، اما برای عده دیگری نعمت است.

هرچند، از دید اقتصادی اگر مکانیزم اقتصادی درست باشد تورم به نفع هیچکس نیست. اما اگر اقتصاد بر اساس اصول و استانداردها نباشد به نفع کسانی است که از رانت استفاده می کنند.

نرخ ارز ترجیحی، معافیت های مختلف، اعتبارهای بانکی و قابلیت احتکار کردن از جمله مواردی است که در اقتصاد ما باعث شده تا عده ای از وضعیت تورمی استفاده کنند و سود ببرند. اگر اینگونه نباشد و اقتصاد با سازو کارهای درست خود صورت گیرد، تورم به نفع کسی نیست. اما در اقتصاد ما کسانی چون بانکدارها و کسانی که از ارزهای ترجیحی استفاده می کنند از تورم سود می برند. یا مثلا تحریم ها که نمونه دیگری از این استفاده است. کسانی که برای دور زدن تحریم امتیاز می گیرند، به نوعی از این رانت استفاده می کنند. اگر شرابط رقابتی و ازاد باشد تورم نمی تواند چنین تاثیری داشته باشد.

برای مثال، طبق آمارها دو درصد سپرده دارها تا ۷۰ درصد سپرده های کشور را در اختیار دارند. اگر ۵۰ میلیون سپرده گذار داشته باشیم، ۲ درصد آن می شود ۱ میلیون نفر و این دو درصد می توانند از این اعتبارها استفاده کنند و در واقع می توان گفت به نوعی از اقتصاد غیر رقابتی استفاده می کنند.

از سوی دیگر، عامل تورم دولت است و نفع اصلی را دولت می برد. یعنی برای کسری بودجه استقراض و چاپ پول بی پشتوانه می کند و هزینه آن را مردم با افزایش تورم می دهند.