آرمان امروز- حمید رضا خالدی: «کمبود معلم در برخی مناطق به زودی حل خواهد شد ،آنچه امروز در کمبود معلم می‌بینیم نتیجه تضعیف دانشگاه فرهنگیان در دوره های گذشته است.» اینها بخش هایی از وعده ها و سخنان وزیر آموزش و پرورش در چند روز گذشته است. موضوعی که به کمبود ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار نفری معلم در کشور بر می گردد و باعث شده تا مجلس، وی را برای یکشنبه هفته آینده به صحن شورا فرابخواند.

همین چند وقت قبل بود که رضامراد صحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که مشکل کلاس‌های درس بدون معلم تا ۱۵ مهر ساماندهی خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد و میثم لطیفی؛ رئیس سازمان اداری و استخدامی گفت: به‌زودی ۱۰ هزار معلم جدید در فرآیند تکمیل ظرفیت آزمون استخدامی آموزش و پرورش در مدارس کشور حضور می‌یابند و علت اصلی تأخیر در ورود معلمان جدید به آموزش و پرورش «طولانی شدن فرآیند آزمون» بود همچنین آموزش و پرورش در تلاش است تا پایان مهر ماه کلاسی خالی از معلم نباشد. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی چند روز قبل در پاسخ به تذکر یک نماینده در موضوع کمبود معلم گفت: در ابتدا که این موضوع را پیگیری می کردیم، حدود ۲۳ هزار کلاس با کمبود معلم مواجه بود حالا در گفت وگو با وزیر آموزش و پرورش، وی گزارشی ارائه کرد و براساس مصوبه ای که بازنشستگان می توانند به کار بازگردند و بدهی آنها پرداخت و اقدامات لازم انجام شود، برهمین اساس گزارش استانی ارائه شد و تاکید کردند که حداکثر ۳ هزار مدرسه با کمبود معلم مواجهند و حتی کمتر از ۳ هزار مدرسه و این مشکل را طی ۲ روز آینده حل خواهیم کرد.

با این حال تذکر حبیب الله دهمرده، نماینده مجلس که بررسی موضوع کمبود معلم را درخواست نمود نشان داد که این معضل همچنان باقی است کمااینکه محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در همان جلسه خطاب به دهمرده  گفت: موضوع کمبود معلم یکشنبه هفته آینده در نشستی بررسی خواهد شد.

گنه کرد در بلخ آهنگری به گردن….

اما نکته قابل تامل اینکه، بسیاری از مدیران وزارت آموزش و پرورش و نمایندگان مجلس تلاش دارند تا دلیل بحران معلم در شرایط کنونی را به گردن دولت ۸ ساله روحانی بیاندازند. علی فرهادی معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش گفت: سال‌های ۹۳ تا ۹۷ دانشگاه فرهنگیان نزدیک به تعطیلی بود و پذیرش دانشگاه از سالی ۲۵ هزار نفر به کمتر از ۳ هزار نفر رسید لذا دلسوزان فرهنگ تعلیم و تربیت با هشدار به وضعیت آموزشی کشور باعث رشد پذیرش در دانشگاه فرهنگیان شدند.

وی اضافه کرد: از سال ۹۸ دانشگاه فرهنگیان پذیرش خود را افزایش داد تا به مرز ۲۵ هزار نفر این جذب رسید تا بخشی از مشکلات حوزه آموزش کشور حل شود. وی از بازنشستگی‌های گسترده در سال‌های اخیر در آموزش و پرورش به عنوان یکی دیگر از عوامل بروز بحران کمبود معلم یاد کرد و گفت: ۲۰۰ هزار معلم در سال تحصیلی جدید کمبود داشتیم که این کمبودها با مدیریت و ساماندهی مناسب تا حدودی مرتفع شده است.

حجت‌الاسلام احمدحسین فلاحی سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس نیز یکی دیگر از افرادی است که معتقد است کمبود معلم به خاطر بی تدبیری در دولت گذشته است. وی در این رابطه مهمترین علت ایجاد این مشکل را کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو و تربیت معلم دانشگاه فرهنگیان برشمرد و گفت: این معضل در اثر حذف دانشسراها و تربیت معلم‌ها در طول سال‌ها از دولت‌های قبلی به وجود آمده و ارتباطی به دولت سیزدهم ندارد و می‌توان گفت که وزارت آموزش و پرورش به‌ویژه در دو سال اخیر بیشترین جذب معلم را از طریق ماده ۲۸ و افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان داشته است. وی با اشاره به اینکه سازمان اداری و استخدامی کشور همکاری خوبی در زمینه صدور مجوز استخدام داشته است، ادامه داد: کمیسیون آموزش هم از آغاز به کار مجلس یازدهم در دولت قبلی و فعلی به این مسأله مهم ورود پیدا کرده و علاوه بر آمار ۲۶۰ هزار کمبود معلم، مجموعه آموزش و پرورش با کاهش ۵۰ هزار نیروی پشتیبان و سرایدار مواجه است که در برخی از مدارس مدیران و معاونان در کلاس‌های درس حاضر می‌شوند و اکنون متأسفانه کلاس خالی داریم.

علی‌اصغر فانی؛ نخستین وزیر آموزش و پرورش دولت حسن روحانی در گفت و گویی با تسنیم، با طرح این ادعا که کمبود جدی معلم نداریم گفته است در دفاع از خود و دولت پیشین گفته است: نامه‌هایی که بنده برای استخدام سالانه ۱۰ تا ۲۰ هزار معلم به دولت وقت نوشتم در بایگانی آموزش و پرورش موجود است اما هیچ‌گاه با آنها موافقت نشد، برخی تصور می‌کنند که بنده نخواستم استخدام انجام شود در حالی که اجازه ندادند، دولت فعلی در حمایت از آموزش و پرورش بسیار بهتر عمل کرده است.

همچنان کمبود

به هر تقدیر همانطور که گفته شد کمبود معلم در برخی مناطق به حدی بحرانی است که کاملا سیستم آموزشی را تحت تاثیر قرار داده است.

سیستان و بلوچستان یکی از همین مناطق است که به گفته  «معین‌الدین سعیدی»، نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی ۱۵ هزار کمبود معلم در آن وجود دارد.

ولی این مساله به نظر می رسد ابعاد بسیار گسترده تری داشته باشد کمااینکه مهرداد ویس کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی مدارس با جمعیت بسیار پائین را یکی از مهمترین دلایل کمبود معلم در کشور عنوان می کند و می گوید: ما مدارس یک، ۵ و یا ۱۰ نفره داریم که اگر بخواهیم برای هر پایه‌ای یک معلم استفاده کنیم، تعداد معلم بالا می‌رود و در واقعیت بحث دیگری اتفاق می‌افتد، اگر هم بخواهیم معلم برای این مدارس نگذاریم، بحث بازماندگان از تحصیل پیش خواهد آمد. این امر یک معضلی شده و واقعا هم کار را سخت کرده است.

وی ادامه داد: امروز بحث مدارس عشایری، مدارس روستایی، مدارس دوردست و توزیع نامناسب معلم مطرح است. طبق آماری که از سال‌های گذشته داریم ۶۰ درصد معلمان از رشته‌های غیرمرتبط جذب شده‌اند و همین‌ها کمبود معلم است؛ یعنی معلم گرفته شده و حقوق هم دریافت می‌کنند اما کارآمدی لازم را ندارد.

مقصری به نام مجلس

مسعود ثقفی، کارشناس آموزشی که خود سالها در بدنه آموزش و پرورش خدمت کرده است در گفت و گو با «آرمان امروز» در خصوص دلایل کمبود معلم در کشور می گوید: بخشی از این موضوع به بازنشستگی گسترده معلم ها در سالهای قبل و بخشی هم به توقف جذب معلم توسط دولت برمی گردد. من حدود ۵ سال قبل و زمانیکه هنوز در آموزش و پرورش مسئولیت داشتم بارها گفته بودم که طی ۵ سال آینده کشور به صورتی جدی با کمبود معلم مواجه خواهد شد.

وی ضمن تشریح میزان بحرانی بودن وضعیت کنونی می گوید: شرایط به حدی بحرانی است که در بسیاری از مدارس والدین به جای معلم، سرکلاس می روند و به بچه ها درس می دهند یا در برخی دیگر از مدارس مدیر و ناظم و حتی نیروی خدماتی به خاطر کمبود معلم سرکلاس ها می روند و درس می دهند. در برخی دیگر از مدارس هم دانشجو معلم ها را سرکلاس ها می فرستند. این مانند آن است که یک دانشجوی پزشکی را برای عمل جراحی به اتاق عمل بفرستیم! با این وضعیت شما از دانش آموزی که به این شکل درس می خواند چه انتظاری دارید؟ بخصوص در مقاطع ابتدایی که مقاطع پایه ای تحصیل بچه ها هستند، اینگونه تدریس واقعا می تواند کیفیت را به شکل فاجعه باری پایین بیاورد و دانش آموزانی بی سواد را تحویل مقاطع بالاتر دهد. این کارشناس آموزشی به بحران کیفیت معلم های جذب شده به عنوان یکی دیگر از چالش های جدی وزارت آموزش و پرورش یاد کرده و گفت: الان وضعیت به حدی بحرانی است که هر کسی که دم دست است را به عنوان معلم جذب می کنند. درحالیکه معلمی شرایطی دارد و باید کسی که می خواهد معلم شود آموزش هایی را طی کند. برای همین معتقدم به کارگیری این معلم ها نتیجه ای جز بحران کیفی آموزش در مدارس را به همراه نخواهد داشت.

اما چرا روند جذب نیرو در ۸ سال دولت روحانی عملا متوقف شد؟ سوالی که ثقفی در پاسخ به آن می گوید: در مورد جذب نیرو همیشه بین سازمان برنامه و بودجه و وزارت آموزش و پرورش اختلاف نظرهایی بوده است. به این معنا که وزارت آموزش و پرورش می گوید: معلم کم داریم اما سازمان مدیریت معتقد است که معلم، زیاد هم داریم! این یک بحث کارشناسی است و با اینکه خود رئیس جمهور نیز بارها به این موضوع ورود پیدا کرده بود ولی، در نهایت هیچ کدام از این دو نظریه نتوانستند دیگری را قانع کنند و برای همین جذب کمتر صورت می گرفت. یعنی می خواهم بگویم فقط در دولت روحانی شاهد کاهش جذب معلم نبودیم، بلکه این رویه ای در همه دولت ها بوده است ضمن اینکه خود آقایان طی دو سال گذشته چقدر موفق به جذب نیرو شده اند؟!

ثقفی خود مجلس را از مهمترین اهرمهای کمبود معلم در شرایط کنونی می داند و می گوید: در برهه های مختلف مجلس آموزش و پرورش   را تحت فشار قرار می داد تا تعدادی نیروی مورد نظر خودشان! را جذب کنند. نتیجه این فشارها این است که الان کمبود نیروی آقای زیادی به عنوان معلم داریم و در خصوص معلم های زن نیز با تعداد زیادی نیروی معلم مازاد مواجیهم که کارشان اصلا کیفیت ندارد! یعنی شاید در ظاهر این معلم های زن آمار کمبود در این بخش ها را تحدودی جبران کرده باشند اما، از آنجاییکه اصلا ندریس را بلد نیستند و دوره ای هم ندیده اند عملا نمی توان اسم معلم برآنها گذاشت. یعنی در حقیقت این معلم ها مازاد هستند.

اما در نهایت وی به نکته اشاره می کند که کمتر به آن توجه شده است: اصولا هر سال از بهمن ماه آموزش و پرورش شروع به ساماندهی معلم ها و سیستم آموزشی می کند و تا شهریور آن را ادامه می دهد. اما امسال اصلا چیزی به نام ساماندهی در مدارس نداشته ایم. نتبجه این سیاست نیز این شده که بسیاری از مدیران تازه ۳۱ شهریور مدرسه رفته اند و دیده اند معلم ندارند!

حالا و در چنین شرایطی باید منتظر جلسه روز یکشنبه وزیر آموزش و پرورش با مجلس باشیم و ببینیم خانه دولت چه تدبیر و راهکاری برای  حل معضل کمبود معلم در مدارس خواهد داشت!