دیپلماسی ایرانی: سیاستگذاری خارجی که از دیدگاه پسامدرن بیشتر بر دیپلماسی به‌ویژه دیپلماسی عمومی و رویکردهای نرم استوار شده است، گاهی چنان روند تهاجمی و خسارت‌باری را دنبال می‌کند که در نهایت بیزاری و نفرین شهروندان سایر کشورهای منطقه و جهان را نیز سبب می‌شود.

رویکرد تهاجمی سیاستگذاری خارجی نه‌تنها در داخل کشور افزایش اعتراض و عدم رضایت شهروندان را سبب می‌شود، در صحنه بین‌المللی نیز شهروندان سایر بازیگران به‌خصوص همسایگان را به شکست و سرنگونی سیاستگذاران و دولت دارای رویکرد تهاجمی تحریک و ترغیب می کند و آنان را در فرایندهای داخلی دولت ستیزه‌جو نیز شریک و حساس می‌کند.

چنین وضعیتی را در بسیاری مناطق جهان به‌ویژه آسیای جنوب غربی می‌توان مشاهده کرد. نمونه بارز کنونی آن، انتخابات سراسری ترکیه برای انتخاب رئیس جمهور و اعضای پارلمان این کشور است که نه‌تنها موجی از کنش‌های داخلی، بلکه واکنش‌های خارجی در سایر کشورهای منطقه را نیز به دنبال داشته است.

انتخابات ترکیه در ۱۴ می ۲۰۲۴ که انتخاب رئیس جمهوری ترکیه را به دور دوم انتخابات در ۲۸ می معطوف کرده، در کشورهای همسایه دارای واکنش‌های مختلف بوده است. واکنش‌هایی که در تضاد با یکدیگر نیز قرار داشته و رویکردهای خوش‌بینی و بدبینی افراطی را نمایان ساخته است.

در حالی که انتخابات ترکیه، موفقیت حزب عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان از مهم‌ترین آرزوهای دولت الهام علی اف و بسیاری شهروندان جمهوری آذربایجان بوده است، سایر ملت‌های منطقه از سوریه، عراق، ارمنستان، یونان، عربستان، مصر و … تا عده ای در ایران، شکست و سرنگونی دولت اردوغان را در انتخابات خواستار بوده و هستند!

افکار عمومی ایران طی یک ماه اخیر هم‌تراز و شاید تندتر از شهروندان ترکیه در حال رصد سپهر سیاسی ترکیه و جنگ انتخاباتی این کشور بوده اند. وضعیت افکار عمومی ایران در کنش انتخاباتی ترکیه به گونه‌ای بود که گویا این انتخابات در ایران و برای انتخاب رئیس جمهوری و نمایندگان مجلس ایران در حال برگزاری بود.

حساسیت شهروندان ایرانی نسبت به انتخابات سراسری ترکیه که آن‌را می‌توان بسیار بیشتر از حساسیت انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ایران نیز برآورد کرد، پیامد سیاستگذاری تهاجمی دولت اردوغان به‌خصوص سیاستگذاری تهاجمی و گستاخانه دولت ترکیه علیه ایران طی سال‌های اخیر بوده است.

سیاستگذاری خارجی تهاجمی دولت ترکیه علیه منافع راهبردی ایران در سراسر آسیای جنوب غربی ازجمله در سوریه، عراق، قفقاز به‌ویژه تحریک خاندان علی اف علیه ایران و در نهایت برخی تهدیدات و گستاخی‌های مرزی دولتمردان ترکیه علیه ایران که افکار عمومی ایران را نسب به دولت اردوغان تحریک و بسیار بدبین کرده است.

شرایط انتخابات ترکیه و حضور کمال قلیچداراغلو، شخصیت علوی مذهب با ریشه‌های هویتی ایرانی و خراسانی به عنوان رقیب اصلی اردوغان که در برخی نظرسنجی‌ها نیز شانس اول پیروزی را داشت، بر افزایش احساسات ایرانیان نسب به فرآیند و نتیجه انتخابات اثر نهاده و ایرانیان را به طرف سوم انتخابات ترکیه بدل کرده است که در کنار دو طرف دیگر یعنی ائتلاف جمهور اردوغان و ائتلاف ملت قلیچداراوغلو در حال رصد و حضور در فضای انتخاباتی ترکیه هستند.

آرزو و امیدواری شدید برخی شهروندان ایرانی به شکست رجب طیب اردوغان در انتخابات ۱۴ می ۲۰۲۴ ترکیه که با مشاهده نظرسنجی‌های انتخاباتی ترکیه تشدید شده بود، در همان ساعت‌های اول اعلام نتایج آرای ریاست جمهوری، برای شهروندان و کارشناسان ایرانی که شکست اردوغان را حتمی می‌دانستند به یک سرخوردگی بدل شد.

انتخابات ترکیه نشان داد که برخی ایرانیان همچنان در همان فضای خوش‌خیالی و تحلیل داده‌های سطحی هستند و اصل سیاست قدرت و بازی قدرت در ترکیه به‌ویژه توانمندی بسیار بالای اردوغان در اجرای سیاست‌های متنوع و نیرنگ‌های خاص را درک نکرده‌اند.

دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در ۲۸ می ۲۰۲۴ نیز می‌تواند همان موج هیجانی در ایران را فراهم کند و البته برای برخی تحلیلگران، به عنوان نماد یک انتخابات آزاد و مشارکت همگانی مورد تحلیل و تفسیر قرار گیرد. تفسیرهایی که از بنیان دچار اشتباه هستند، زیرا دولت اردوغان بسیاری از شخصیت‌ها و بلکه برخی جریان‌های سیاسی و هویتی مانند کردها را از حضور واقعی به عنوان شهروندان و مشارکت در صدر امور کشور محروم کرده است و تنها به کسب رأی آنان اهمیت می‌دهد.

امید برخی شهروندان ایرانی به شکست اردوغان در انتخابات ترکیه و سپس پایان تهدیدات و گستاخی‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان علیه ایران که عامل اصلی حساسات ایرانیان به انتخابات ترکیه بود را می‌توان خلاف خواست و میل سیاستگذاران ارشد ایرانی دانست که طرفدار ادامه حضور اردوغان در جایگاه ریاست جمهوری ترکیه هستند.

انتخابات ترکیه که مرحله بعدی آن نیز می‌تواند با شگفتی همراه باشد، هرگز نمی‌تواند مصداق یک انتخابات آزاد کامل قلمداد شود و هرگز نمی‌تواند مشکل منافع راهبردی ایران در منطقه و پایان تهدیدات ایران را حل کند. این‌گونه انتخابات تنها می‌تواند خوراکی باشد برای تحلیل‌ها و کارشناسان خوش‌خیال ایرانی که به تعریف از انتخابات و نظام سیاسی اردوغان بپردازند.