چین و روسیه توانایی احیای اقتصاد خمود ما را ندارند/اروپا از روسیه بیش‌تر به کار ما می‌آید/اتحادیه اروپا تحت تاثیر فشار ما قرار نخواهد گرفت/خط و نشان صالحی و عراقچی مصرف داخلی دارد/خروج از برجام مطلقا به صرف ما نیست

آرمان شرق-عبدالرضا کنی:در آخرین روزهای هفته ظریف با وزیر امور خارجه آلمان دیدار کرد و دو طرف در خصوص آینده برجام و ضرورت تلاش بیشتر و تعهد کشورهای اروپایی برای حفظ برجام گفت و گو کردند،از سوی دیگر پوتین رئیس جمهور روسیه  هم چهارشنبه قانون توافقنامه موقت ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا را امضا کرد.رئیس اتاق های بازرگانی ایران و چین نیز با اشاره به اینکه مشکل بانکی بازرگانان کشور با طرف چینی برطرف شد، اظهار داشت: از دوم دسامبر (۱۱ آذرماه) یک بانک چینی تبادلات بانکی خود را با طرف ایرانی آغاز خواهد کرد.عسگر اولادی با اعلام اینکه هفته آینده فروش نفت به چین آغاز خواهد شد و پول آن ظرف یک ماه آینده برگشت پیدا خواهد کرد، افزود: طرف چینی قرار است یک ماه آینده دومین بانک خود را برای تبالادت بانکی با طرف ایرانی معرفی کند.چراغ های سبزی که شاید بتواند مسیر عبور از تحریم ها را مهیا کرده و راه ایران را برای مبادلات اقتصادی با دنیا  فراهم سازد. اروپا هم هنوز بسته خود را ارائه نکرده و حالا لحن صحبت های مقامات ما جدی تر شده ،به نحوی که صالحی و عراقچی با گلایه مندی از عاقبت برجام گفته اند .حتی معاون سیاسی وزیر خارجه گفته که معلوم نیست اگر برجام از بین برود چه اتفاقی می افتد ،حرف هایی که شاید موجبات ترغیب اروپایی ها  برای ارائه هر چه زودتر بسته پیشنهادی گردد.شاید بهتر باشد اقدامات عملی را نیز چاشنی این سخنان کنیم ، دور زدن تحریم ها را بلدیم اما بد نیست به دنبال راه های جدیدتری هم باشیم.آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر علی بیگدلی کارشناس اروپا به بررسی این موضع گیری ها پرداخته که در پی می آید.

 آقای ظریف در دیدار وزیر خارجه آلمان از آخرین وضعیت اس پی وی صحبت کرده و پوتین هم توافق نامه همکاری منطقه ازاد اوراسیا با ایران را امضا کرده و عسگر اولادی هم از باز شدن مسیر مبادلات ایران و چین گفته . به نظر شما این تحولات تا چه حد می تواند راه را برای مبادله اقتصادی ایران با دنیا فراهم سازد و مسیر عبور از تحریم ها را مهیا کند؟

اینها هیچ کدام مبارزه با تحریم ها نیست ,تحریم یک  مقوله  جداگانه است .بعد هم اینها چیزهای دیگری است که شاید قابل قیاس هم  با محدودیت های ایجاد شده توسط تحریم ها نباشد ولی به هر حال شاید بتواند مجموعا یک راه گشایی کند . در مورد اتحادیه اروپا هنوز خیلی مشخص نیست که چه اتفاقی قرار است بیافتد ،طراحی و پروژه ها خیلی زیاد بوده و به همین دلیل هم ظرف ۷ تا ۸ ماه گذشته که از ۱۸ اردیبهشت به این طرف می گذرد، اروپا اصرار داشته که من پای برجام ایستادم و تلاش می کنم که ایران را از این تنگنای اقتصادی در بیاورم و تا الان هم هیچ کاری نکرده .سفر اخر ترامپ به مناسبت صدمین سال جنگ جهانی اول و توهین ها و کلام هایی که در مورد آقای مکرون بکار برد و همین کار را با خانم مرکل  و خانم ترزا می کرد و یک مقداری فضای اتحادیه اروپا را خشمگین کرد . اولین بار آقای فرانسوا میتران اعلام کرد که ما باید یک ناتوی اروپایی درست کنیم و بعد آقای مکرون گفت باید خودمان را از ناتو جدا کنیم .یک چنین شرایطی به وجود آمد که بعد منجر شد به اینکه برویم سراغ لوکزامبورگ که قبول نکرد و برویم سراغ اتریش که او هم بخاطر بر نیانگیختن خشم آمریکا قبول نکرد ،الان دو کشور فرانسه و آلمان پیشنهاد کردند که اینکار را خواهند کرد و ممکن است که بعد از بر طرف شدن مسئله برگزیت، انگلیس هم وارد این ماجرا شود. این ماجرا دو تا ویژگی دارد یکی اینکه این شرکت های درجه سوم وارد معاملات با ایران خواهند شد و ویژگی دیگر اینکه یک حساب در اروپا و در همان جایی که این دفتر فعالیت های مالی مستقر خواهد شد، دفتری ایجاد خواهد شد ،یک صندوقی به وجود خواهد آمد که پول حاصل از فروش  مواد نفتی و غیر نفتی در یک صندوقی جمع آوری می شود و آن صندوق می تواند معاملات خرید و فروش ما را کنترل کند .این دو ویژگی وجود دارد اما هنوز هم خیلی مشخص نیست که چه اتفاقی خواهد افتاد. حالا اگر هم اتفاق بیافتد به این صورت است که یک تعدادی شرکت ها ی درجه سوم با ایران مبادلات تجاری خواهند کرد و پولش هم در اروپا در یک صندوقی باز خواهد بود و قرار شد بر اینکه اگر این در آلمان تشکیل شود، مدیر عامل آن فرانسوی شود و اگر در فرانسه تشکیل شود؛ مدیر عامل آن آلمانی خواهد شد و این صندوق در اختیار این مدیر عامل خواهد بود .

در رابطه با همکاری چین وروسیه در مبادلات تجاری با ایران چه نظری دارید؟

در ارتباط با چین و روسیه بار ها هم گفته ام که اینها توانایی احیای اقتصاد خمود ما را ندارند ،یعنی اگر قرار باشد اقتصاد ما جان بگیرد و از این حالت فرسودگی رها شود فقط آمریکا و اتحادیه اروپا این توان را دارند؛ آن هم بخاطر اینکه تکنولوژی پیشرفته و سرمایه و متخصص دارند . بنابراین ما بطور سنتی این روابط را با روس ها داشتیم و حالا روس ها به چه شکلی عمل خواهند کرد، هنوز مشخص نیست و خود روسیه هم تحت تحریم است ،روسیه می خواهد نفت ما را بگیرد و بعد با یک قیمت پایین تری با نفت خودش مخلوط کند و بعد به اروپا بفروشد آن هم بخاطر اینکه گوگرد نفت ما بالاست و میزان اشتعال آن بالاتر از نفت های روسیه است. در مورد چین هم همینطور است ،آنها باز به دنبال این هستند که پول نفتی را که ما از آنها مطالبه می کنیم را (که فکر می کنم الان صادرات ما به چین هم یک سوم شده آن هم ) باز ناچاریم از کالاهای چینی استفاده کنیم . میزان سرمایه گذاری توسط چین در ایران باز هم خیلی بالا نخواهد بود، بخاطر اینکه چینی ها یکی از فضاهای بسیار مطلوب شان فضاهای مناقصه ای وم زایده ای است که در امریکا برقرار می شود و الان در ملاقاتی که چند روز آینده بین رئیس جمهور چین و ترامپ در حاشیه جی ۲۰ برگزار خواهد شد، یکی از مسایل آن این است که یک مقدار فضا را به سمت ایران محدود تر بکنند . بنابراین این دو کشور هم خیلی نمی توانند برای ما کاری انجام دهند، ولی به هر حال راهی هم برای ما غیر این باقی نمانده که به این کم هم قناعت کنیم و در آینده هم غیر از این راهی نخواهد بود، ولی اگر قرار باشد بین چین و روسیه از یک طرف و اتحادیه اروپا یکی را انتخاب کنیم به نظر من اتحادیه اروپا برای ما می تواند کارساز تر باشد .

آقای صالحی در سفری که به وین داشتند و آقای عراقچی هم درسمینار اروپا یک مقدار لحن جدی تری به صحبت های خود دادند و مثلا گفتند اگر برجام از بین برود معلوم نیست چه اتفاقی می افتد و اگر فروش نفت نداشته باشیم دلیلی ندارد که در برجام بمانیم .به نظر شما ایا این صحبت ها کافی است و یا نیازمند اقدامات عملی هم هستیم؟

اتحادیه اروپا تحت تاثیر خشم آقای صالحی و آقای عراقچی قرار نخواهند گرفت ،آنها یک استاندارد سیاسی دارند و تابع آن هستند .اتحادیه اروپا خیلی نمی خواهد که آمریکا را از سیاست هایی که با ایران خواهد داشت؛ خشمگین کند .بنابراین آنچه که آقای صالحی گفته مصرف داخلی دارد .اینکه کاسه صبرمان به پایان می رسد یک اصطلاح ایرانی است که در آنجا هم برده شد و مطمئن باشید که اتحادیه اروپا تحت تاثیر فشار ما قرار نخواهد گرفت و ما هم راهی نداریم یعنی نه می توانیم از برجام رها شویم که اگر رها شویم آیا می توانیم آن ۲۰ درصد را دوباره غنی سازی کنیم که مطلقا این اجازه را نخواهند داد و پیشروی ما بیش از این باعث خواهد شد که یک اجماع بین المللی بر علیه ما شکل بگیرد و پرونده ما به شورای امنیت برود و آن وقت تحریم ها گسترده تر خواهد شد و حتی اتحادیه اروپا ،چین و روسیه هم ناچار هستند بر اساس تصمیم های شورای امنیت ما را تحریم کنند . بنابراین خط نشان آقای صالحی یک مقدار مصرف داخلی دارد وهیچ تاثیری در تصمیم گیری های اتحادیه اروپا نخواهد داشت و برای ما هم مطلقا مقرون به صرفه نیست که یک روزی از برجام بخواهیم بیرون بیاییم و به سمت غنی سازی برویم.

چرا علیرغم همه این صحبت ها هنوز اروپا بسته خود را ارائه نداده و در نهایت آیا بسته ای که آنها ارائه خواهند داد آیا می تواند گره تحریم های ما را باز کند؟

خیر نمی تواند ،همانطور که گفته شد این تحریم ها انقدر گسترده است که اتحادیه اروپا به خودش اجازه نمی دهد تا با تمام حجم توانایی اقتصادی اش بیاید و در خدمت ایران قرار گیرد ولی بخاطر این خصومت هایی که اخیرا بین امریکا و اروپا به وجود آمده، اتحادیه اروپا برای حفظ پرستیژ خود بیشتر دارد اینکار را می کند ولی علیرغم همه این خصومت ها که بین این دو قطب صنعتی و اقتصادی رخ داده، اتحادیه اروپا هنوز هم توانایی این را ندارد که در برابر آمریکا بخواهد دست به لج و لجبازی بزند .بنابراین تا حدی پیش می رود که امریکا را خیلی سر لج نیاندازد یعنی روابط تجاری خود را با ایران به آن حدی می رساند که خشم و نارضایتی  آمریکایی ها به وجود نیاید .

با توجه به این گفته شما در نهایت بهترین راه دور زدن تحریم ها با توجه به مختصات سیاسی و ژئوپلتیکی و منطقه ای که ما داریم چیست ؟

من نمی دانم چه کار هایی می توانیم بکنیم، ولی تا جایی که من میدانم آن راه هایی که قبلا استفاده می کردیم شناسایی شده ،بنابراین آن راه ها کاملا مسدود است، مگر اینکه راه های جدید را پیدا کنیم . برای اینکه راه های جدید را پیدا کنیم کشوری که می خواهد با ما معامله کند باز هم نگران این است که آمریکا از طریق ماهواره آن کشور را شناسایی کند و بعد او را تحریم کند . بنابراین تحریم های ثانویه بیشتر ما را تحت فشار قرار داده تا تحریم هایی که مستقیما ما را هدف گرفته است . ما معمولا عادت داشتیم به اینکه راه فراری پیدا کنیم ولی من نمی دانم راه فرار جدید چه خواهد بود .