«مهدی مطهرنیا» در گفت‌وگو با «آرمان امروز» مطرح می‌کند:

آرمان امروز، گروه سیاسی: برگزاری انتخابات در هر سطحی نیاز به عوامل و فاکتورهای اساسی دارد. در کنار نامزدها، احزاب، جریان‌ها، نهادهای امنیتی و نظارتی یکی از عوامل اساسی در این رویداد، رای دهندگان هستند. می‌توانیم اینگونه بگوییم که «رای دهنده شایسته» یکی از پیش‌نیازهای هر انتخابات است، که به‌عنوان یک شهروند آگاه که همه ماجراهای فضای سیاسی را زیر ذره‌بین دارد در قامت یک کنش‌گر سیاسی به سمت صندوق رای می‌رود تا فرد شایسته‌ای را به عنوان عضوی از سیستم حکمرانی انتخاب کند.

در این مورد که یک رای دهنده شایسته باید چه مشخصاتی داشته باشد با یکی از تحلیلگران جامعه‌شانسی سیاسی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. مطهرنیا در این مصاحبه معتقد است که رای دهنده شایسته از اولین شاخصه‌های جامعه پیشرفته محسوب می‌شود که باید نسل به نسل تقویت شود. او زمینه داشتن مدیران و مسوولان شایسته را داشتن شهروندان شایسته عنوان می‌کند.

توسعه جامعه به رای دهنده‌شایسته نیاز دارد

دکتر «مهدی مطهرنیا»، جامعه شناس سیاسی و تحلیلگر مسایل سیاسی در پاسخ به این سوال که رای دهنده شایسته باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «شایستگی در مورد فرد انتخاب کننده همواره دچاره لغزندگی است؛ زیرا باید ببینیم چه فردی از چه طبقه سیاسی-اجتماعی می‌خواهد پای صندوق رای بیاید. هنگامی که در مورد رای دهنده شایسته در روند انتخابات صحبت می‌کنیم شاخص‌هایی به‌عنوان الگو وجود دارد. معیارهای رای دهنده شایسته داری چارچوبی است که قانون آن را مشخص کرده است مانند اینکه باید قوانین را رعایت کند، به کشور و نظام التزام داشته باشد، براساس قوانین انتخاب کند و… ولی آنچه باعث شایستگی رای دهنده خواهد شد «آگاهی» و «دانایی» است که فرد در عملکرد رای‌دهی خود باید نشان دهد چه دانشی دارد. انتخاب کننده یا همان رای دهنده شایسته در ابتدای امر باید بداند که چرا به سمت صندوق رای می‌رود، به چه فرد یا لیستی می‌خواهد رای دهد، خواهان چه نوع تغییراتی در قانون و روند حکمرانی است و … .

اگر فرد از این آگاهی‌ها و اطلاعات برخوردار نباشد نه‌تنها شایسته نخواهد بود بلکه در مسیر عکس گام خواهد برداشت. در کشورهایی مانند حوزه خاورمیانه با این عدم آگاهی و شایستگی روبه‌رو هستیم.»

او در همین مورد و با اشاره به دیگر شاخص‌ها ادامه می‌دهد: «همواره یکی از دغدغه‌های جوامع مدرن این است که افراد شایسته‌ای را برای سیستم حکمرانی و مدیریت جامعه انتخاب کنند و این موضوع همه فضای انتخاب را در بر می‌گیرد ولی هیچکس نمی‌خواهد به این موضوع بپردازد که این چالش نیاز به زمینه‌سازی دارد.

اولین قدم برای انتخاب افراد شایسته برای حکمرانی خوب، رای دهنده شایسته است. اگر رای دهنده ما از آگاهی و دانایی مناسبی برخوردار نباشد باید به دنبال گزینه‌ای باشیم که حداقل بدتر نباشد. در واقع باید این‌گونه بگوییم که پیش از اینکه به مسوولان و مدیران کارآمد و شایسته نیاز داشته باشیم باید شرایط را برای افزایش رای دهنده شایسته فراهم کنیم تا نسل به نسل شاهد توسعه یافتگی جامعه باشیم. جامعه‌ای که می‌داند چرا و به چه کسی رای می‌دهد تا در آینده سکان هدایت کشور را در اختیار داشته باشد قطعا با چالش کمتری برخورد می‌کنند. با این توضیح، به این نتیجه می‌رسیم که اگر می‌خواهیم از رای دهنده شایسته صحبت کنیم در واقع به یک فرد فرهیخته، هوشمند، آشنا با فضای داخلی و خارجی و … اشاره می‌کنیم. این طیف شهروندی در حال حاضر در اقلیت حضور دارند که تلاش می‌کنند با گسترش آگاهی و … در آینده شاهد نسل آگاه و دانایی باشیم که می‌داند در اطرافش چه می‌گذرد. نوع کنش شهروندان آگاه و رای دهنده شایسته تنها به دوران انتخاباتی باز نمی‌گردد.

یک شهروند آگاه هیچ وقت تحت تاثیر رسانه‌ها و اخبار هدایت شده قرار نمی‌گیرد و در مسیرهایی که جریان‌های سیاسی برای هدایت آنها در نظر گرفته‌اند حضور پیدا نمی‌کند. یک شهروند آگاه با هشیاری به پیرامون خود نگاه می‌کند و با درایت تصمیم می‌گیرد که نوع کنشگریی باید داشته باشد.»

این جامعه شناس سیاسی در همین مورد اضافه می‌کند: «رای دهنده شایسته در درجه اول یک دغدغه‌مند است که تلاش می‌کند جامعه را در مسیر توسعه سوق دهد و در این مسیر در کنار سایر شهروندان حاضر خواهد شد. شهروند آگاه در کنار افزایش سطح دانایی و آگاهی باید رفتار و شخصیت فرد انتخاب شونده را زیرنظر داشته باشد.

شهروندان با سنجش رفتارهای شخصی، حزبی، اقتصادی و … فرد انتخاب شونده می‌توانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند. در واقع اصل رای دادن هم به این موضوع باز می‌گردد که شهروندان، یک سیستم حکمرانی با کیفیت را انتخاب کنند.»

مطهرنیا در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث خواهد شد تا شاهد افزایش تعداد شهروندان آگاه باشیم اضافه می‌کند: «در این مورد نیاز داریم تا سطح فرهنگ سیاسی افزایش پیدا کند و در ادامه شاهد افزایش میزان مشارکت‌پذیری شهروندان در رخدادهای جامعه باشیم. جامعه‌پذیری و اهمیت دادن به نسل آینده، زمینه‌هایی است که می‌تواند سطح آگاهی سیاسی جامعه را افزایش دهد. در این بین باید به این موضوع هم اشاره کنیم که یک شهروند ‌شایسته الزاما نباید پای صندوق رای حضور پیدا کند. افراد با رای ندادن هم می‌توانند نشان دهند که از آگاهی و نگاه مناسبی برخوردار هستند. اینکه یک شهروند با آگاهی به فرد بدتر رای نمی‌دهد نشان از شایستگی دارد زیرا نمی‌خواهد به فردی که شایستگی ندارد رای دهد و با عدم حضورش به‌نوعی اعتراض خود را نشان می‌دهد. یک شهروند شایسته تلاش می‌کند تا جامعه را در بهترین وضعیت به نسل آینده واگذار کند. اگر جامعه بتواند فرهنگ سیاسی خود را افزایش دهد و از شهروندان خردمند بیشتری برخوردار باشد می‌تواند آینده روشنی در پیش داشته باشد و میزان آگاهی و دانش خود را در میدان‌هایی مانند انتخابات و سایر کنش‌گری‌های اجتماعی-سیاسی نشان دهند.»