جای اعتراض کجاست؟

جای اعتراض کجاست؟

روزنامه آرمان امروزنوشت: اعتراضات و پیگیری مطالبات یکی از نشانه‌های جوامعی است که مبتنی بر دموکراسی، ساختارهای سیاسی و اجتماعی خود هستند. جامعه ما نیز از این دایره مستثنی نبود حتی در قانون اساسی هم به این موضوع تاکید شده و حق تجمعاتی را که در چهارچوب قانون شکل می‌گیرد برای همه گروه‌های به‌عنوان یک حق دانسته است. در اصل ۲۷ قانون اساسی آمده است «تشکیل اجتماعات و راه‌پیمایی‌ها بدون حمل سلاح به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است.» 
با این تعریف باید به موضوع چند روز اخیر و فوت مهسا امینی اشاره کنیم که به‌دلیل ابعاد گسترده و همچنین حزن‌انگیر بودن آن همه اقشار جامعه را به واکنش وادار کرد. در روزهای گذشته برخی از شهروندان که به‌نوعی تحت تاثیر این خبر و حواشی آن قرار گرفته بودند به خیابان آمدند و سعی کردند صدای اعتراض‌شان را به گوش مسئولان برسانند و خواستار تغییراتی در نوع رفتار با شهروندان شدند. خبرگزاری فارس روز دوشنبه در گزارشی به بخشی از این تجمعات پرداخت. در گزارش این خبرگزاری به جریان‌هایی اشاره شده که در میان دیگر معترضان به‌دنبال سوءاستفاده از فضای به وجود آمده بودند. کمی از حاشیه‌های به وجود آمده که رسانه‌های خارجی بر روی آن مانور می‌دهند دور شویم و به قانونی بپردازیم که همواره در لابه‌لای بازی‌های سیاسی به‌نوعی مقفول مانده است و توجهی به آن نمی‌شود.
در سال‌های اخیر به‌دلیل آنکه شاهد افزایش تجمعات کارگری و صنفی بودیم، باعث شد تا جای خالی محلی برای اعتراضات مردمی به چشم بیاید. محلی که در آن شهروندان بتوانند در فضایی امن و به دور از حاشیه‌سازی‌های رسانه‌های خارجی و داخلی صدای اعتراض خودشان را به گوش مسئولان برسانند و با مطالبه‌گری خود به پویایی کشوری که همچنان به صندوق رای تاکید دارد کمک کنند. بی‌شک در جامعه‌ای که شهروندانش نتوانند از راه «گفت‌وگو چهره به چهره» اعتراض و مطالبات خود را به مسئولان منتقل کنند و در ادامه با گسترش دامنه اعتراضات با شدت بیشتر و البته خشن‌تر روبه‌رو خواهیم شد. قطعا این نادیده‌انگاری و برخوردهای خشن باعث افزایش فاصله دولت و ملت خواهد شد. شورای شهر پنجم تهران برای شهروندی‌تر کردن اعتراضات و خارج کردن مطالبه‌گری‌های اجتماعی از بازی‌های سیاسی طرحی را در دستور کار قرار داد، تا مردم بتوانند در فضای امن و به دور از خطراتی که می‌تواند آنها را تهدید کند صدای‌شان را به گوش مسئولان برسانند. اعضای شورای شهر سابق معتقد بودند که اگر بتوانند این طرح را به مرحله اجرا برسانند باعث کاهش فاصله بین مردم و دولت خواهد شد. شهروندان می‌خواهند در فضایی آرام، اهداف جامعه مدنی که همواره از نزدیکی به ارکان سیاست ضربه خورده را پیش‌ببرند. در ادامه با یکی از بانیان این طرح گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. نژادبهرام معتقد است اگر به شورای پنجم اجازه اجرایی شدن این طرح را می‌دادند هیچ‌گاه شاهد تغییر مسیر اعتراضات و مطالبه‌گری‌های اجتماعی نمی‌شدیم.
«زهرا نژادبهرام»، عضو هیات رئیسه شورای شهر پنج تهران در پاسخ به این سوال که چه نیازی است که در شهری مانند تهران، مکان‌هایی برای اعتراضات صنفی و گروهی که در چهارچوب قانون اساسی شکل می‌گیرد داشته باشیم، به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «کشور ما به دلایل مختلف در حال مقابله‌های سیاسی با برخی از کشورهای غربی است و به همین دلیل هر اجتماع، اعتصاب، اعتراض و … می‌تواند مسیر اصلی خودش را تغییر دهد. بازی‌های رسانه‌ای و تغییر مسیر اعتراضات و تجمعات همواره باعث شده نتوانیم در جهت درست جامعه مدنی که همان شنیدن صدای طیف‌های مختلف مردم است، حرکت کنیم. برخی موضوعات مانند اعتراضات صنفی، اعتراضات بازنشستگان، اعتصابات کارگری و … در همه کشورها وجود دارد و در این جوامع می‌بینیم که حتی تندترین انتقادات به راحتی در مکان‌هایی که تعیین شده است مطرح می‌شود و هیچ مشکلی هم رخ نمی‌دهد. حادثه‌ای که منجرب شد دختر عزیزمان «مهسا امینی» را از دست دهیم باعث جریحه‌دار شدن احساسات مردم شد. جامعه می‌خواهد این اعتراض و عصبانیت خود را در قالب تجمع یا اعتراض نشان دهند ولی چون مکانی را برای آنها مشخص نکرده‌ایم متاسفانه شاهد سوءاستفاده از این موضوع هستیم.»
او در همین موضوع و با اشاره به اصل ۲۷ قانون اساسی ادامه می‌دهد: «در قانون اساسی به صورت شفاف در این زمینه صحبت شده است و ما هم با اتکا به اصل ۲۷ قانون اساسی تصمیم گرفتیم که برای اعتراضات کم جمعیت و محدود در سطح شهر چند مکان را مشخص کنیم که شهروندان بتوانند اعتراضی که دارند را در فضای امن مطرح کنند. شورای پنجم به‌دلیل فشارهای نهادهای بالا دستی نتوانست این طرح را اجرایی کند. حتی مکان‌هایی هم برای این موضوع باتوجه به تحرکات شهروندان انتخاب کرده بودیم. اعتراضات و تجمعات شهروندی چیز عجیبی نیست و مسئولان هم باید برای کاهش فاصله بین دولت و ملت اجازه تجمعات و اعتراضات شهروندان را بدهد و آنها را به رسمیت بشناشد. حالا با نسل جوانی روبه‌رو هستیم که می‌خواهند آینده کشور را بسازند، پس نیاز است که صدای آنها شنیده شود. اگر در فضایی امن این اعتراضات به صورت شفاف و سازنده مطرح شود قطعا به پویایی جامعه مدنی که تلاش می‌کند خود را از بازی‌های سیاسی کنار بکشد، کمک خواهد کرد.»
نژادبهرام در پاسخ به این سوال که چه مناطقی در تهران برای شکل‌گیری اعتراضات مشخص شده بود اضافه می‌کند: «در زمان شهرداری قالیباف خیابان «مردم» که در حاشیه خانه ملت قرار دارد، طی مراحلی به مجلس شورای اسلامی واگذار شد. باتوجه به اینکه این خیابان جزو فضای شهری محسوب می‌شد با آن مخالفت کردیم ولی دیگر کار از کار گذشته بود. برای اینکه این خیابان از مردم گرفته نشود آمدیم طرحی را دادیم که این خیابان به محلی برای تجمعات و اعتراضات شهروندان تبدیل شود. البته قرار بود که چند نقطه دیگر را برای این تجمعات انتخاب کنیم، مانند «پارک دانشجو» و «پارک لاله»، «ورزشگاه آزادی» و … . همانطور که گفتم نهادهای بالادستی اجازه اجرایی شدن این طرح را ندادند. جامعه مدنی باید مبتنی بر گفت‌وگو بین شهروندان و مسئولان تقویت شود. این یک فرصت استثنایی است که ما مردمی داریم که به صحنه می‌آیند و از چالش‌های به وجود آمده انتقاد می‌کنند ولی متاسفانه از این نیروهای مردمی استقبال نمی‌کنیم. اگر جامعه را یک خانواده بدانیم و گفت‌وگویی بین والدین و فرزندان وجود نداشته باشد، خانواده انسجام خود را از دست خواهد داد و از یکدیگر دور می‌شوند.»

 شنیدن صدای معترضان به جامعه کمک می‌کند
منصور حقیقت‌پور، فعال سیاسی اصولگرا و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که چرا همواره نیاز به اجرایی شدن اصل ۲۷ قانون اساسی احساس می‌شود، به‌خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «ساختار اعتراضات در همه جای دنیا در قالب‌های مختلف تعریف شده است و شهروندان می‌دانند که چگونه و باتوجه به چه قوانینی می‌توانند صدای اعتراض خودشان را به گوش مسئولان برسانند. شهروندان با طی کردن این مراحل در محلی جمع می‌شوند و سعی می‌کنند با برنامه‌ریزی از مسئولان مطالبه‌گری کنند و پیام خود را منتقل ‌کنند. توجه داشته باشید که در این مکان‌ها پلیس از معترضان مراقبت می‌کند تا بتوانند در فضای امن و به دور از خطراتی که ممکن است آنها را تهدید کند به مطالبه‌گری خود بپردازند. در چنین ساختاری همه چیز مشخص است. در ادامه این مطالبه‌گری شعارهایی که سر می‌دهند در راستای اهدافشان است. باید بگوییم که جای خالی چنین فضاهایی در کشور ما به چشم می‌خورد. فراموش نکنید که در چنین فضاهایی نه پرچم کشور به آتش کشیده می‌شود و نه شعارهای سیاسی – که نظام را مخاطب قرار می‌دهد-شنیده می‌شود.»
او در همین مورد ادامه می‌دهد: «چون چنین ساختاری در جامعه ما وجود ندارد می‌بینیم که نه‌تنها اعتراضات شهروندان به هدفی که باید نخواهد رسید بلکه با موج سواری رسانه‌هایی که از خارج کشور مدیریت می‌شود به‌راحتی مسیر اعتراضات را تغییر می‌دهند. ما باید قبل از این رسانه‌ها صدای اعتراض مردم‌مان را بشنویم. متاسفانه به‌دلیل آنکه در کشور ما آموزش سیاسی، اجتماعی، مطالبه‌گری و … داده نمی‌شود مشاهده می‌کنیم جوانان و دانشجویان همان حرف‌هایی را می‌زنند که مقامات اسراییلی و شبکه‌های خارجی مرتب تکرار می‌کنند. جوانان ایرانی باید در قالب ساختارهای سیاسی و اجتماعی مطالبه‌گری کنند و چون آموزشی به آنها نداده‌ایم و نتوانستیم در قالب گفت‌وگو با آنها صحبت کنیم و جوابشان را بدهیم. به همین دلیل بین مسئولان و شهروندان فاصله افتاده است. نباید این اجازه به کشورهای خارجی داده شود که از چنین فضایی برعلیه خودمان استفاده کنند. ما باید پذیرای شهروندان معترض باشیم نه اینکه آنها را از نظام دور کنیم. نیاز است به شهروندان شیوه درست وطن‌پرسی را بیاموزیم.»
این فعال سیاسی اصولگرا با تاکید بر ایجاد ساختارهایی که جامعه بتواند صدای اعتراضش را به مسئولان برسانند، اضافه می‌کند: «چنین اعتراضاتی که شاهد آن هستیم در شان و قواره ایران و ایرانی نیست. اگر دانشجویی اعتراضی دارد به او تریبون بدهیم تا صحبت کند و در فضای آرام بماند تا پاسخش هم بشنود. جامعه نیاز به گفت‌وگو دارد در غیر این صورت شاهد افزایش شکاف ایجاد شده بین دولت و مردم خواهیم بود. اگر انتقادی باید مطرح شود چه اشکالی دارد صدای شهروندان بلند شود؟»