آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: در تازه ترین تحلیل ها در رابطه با چشم‌ انداز روابط اقتصادی ایران و عربستان عنوان شده که آمریکا به نظر می رسد امتیازی هم سطح چین به عربستان داده تا دولت این کشور بتواند با ایران همکاری اقتصاد داشته باشد و دقیقا به همین علت است که مقامات سعودی به شکل های مختلف از همکاری اقتصادی با ایران استقبال کرده اند.

علی بیگدلی، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: در گذشته این احتمال وجود داشت که اگر ایران و آمریکا به یک توافق محدود دست پیدا کنند، آمریکا نسبت به همکاری تجاری ایران و همسایگانش سخت گیری نکند.

وی افزود: بر همین اساس و از زمانی که ایران و آمریکا پیرامون تبادل زندانیان به توافق رسیدند، به نظر می رسد که آمریکا نسبت به مسائل زیادی چشم پوشی می کند و به همین علت برخی کشورها مشتاق به همکاری با ایران شده اند.

از سوی دیگر رسانه ها عنوان می کنند که شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده، حدود ۵۰ میلیارد دلار پروژه نفت و گاز در دست اجرا دارد و پروژه‌‌‌های بیشتری نیز به آن اضافه خواهد شد. بنابراین انتظار می‌ رود که میلیاردها دلار از سوی عربستان برای این پروژه‌‌‌ها تامین شود، به‌‌‌ علاوه این همکاری به جز صنعت نفت و گاز، قرار است در چند حوزه با منافع دوجانبه نیز گسترش یابد.

اما نکته مهم ‌تر گزارش اویل پرایس است که تصریح این نکته است که چین، عربستان و ایران تصور می‌ کنند که چنین پروژه‌‌‌هایی در بخش پتروشیمی توجه آمریکا را چندان به خود جلب نخواهند کرد و امکان گسترش تدریجی همکاری ‌‌‌های عربستان سعودی و ایران را فراهم می ‌کند.

واقعیت این است که مساله تحریم ‌های ایران و پایبندی به آن یکی از ملاحظات عربستان برای همکاری‌ های اقتصادی با تهران است و طبیعتا سکوت آمریکا و نادیده ‌انگاری آن همان ‌طور که اخیرا در میزان فروش نفت ایران متجلی شده است، می ‌تواند به معنای چراغ سبز برای تصمیم‌ گیرندگان سعودی باشد.

مضاف بر این که همراهی چین در پروژه‌ های اقتصادی مشترک همان ‌طور که در بعد میانجی‌گری الگوی موفقی را برای ایران و عربستان برجسته ساخت، می‌ تواند انگیزه‌های ریاض را برای مشارکت جدی ‌تر فراهم کند.

بر همین اساس اگر همین فردا شنیدید اعلام شد، روابط عربستان و اسرائیل عادی شد، اصلا تعجب نکنید چون هیچ اتفاق تازه ‌ای جز این که، یک رابطه عمیق و قدیمی علنی شده، رخ نداده است. همین علنی شدن روابط اما برای عربستان، با تهدید‌هایی همراه خواهد بود و بزرگ ‌ترین تهدید برای سعودی‌ها نیز از سوی مردم همین کشور است.

در مورد روابط عربستان و آمریکا هم نمی‌ گوییم این دو کشور با یکدیگر دچار اختلاف نمی‌ شوند. می‌شوند؛ آنها دچار اختلافات جدی هم می ‌شوند اما به نظر می رسد روابط این دو به گونه ‌ای تنظیم شده که به این سادگی ‌ها شکراب نمی‌ شود. نحوه برکنار شدن «بن نایف» ولیعهد سابق عربستان و نشستن بن‌سلمان بر جای او را اگر مرور کنید، چگونگی و شکل این روابط، برایتان تا حدودی معلوم خواهد شد.

از سوی دیگر مذاکراتی که بین ایران و عربستان و همین‌طور انصارالله و عربستان در جریان است، مهم است زیرا به نظر می رسد که توافق و آشتی با عربستان- در صورت بر هم نخوردن آن- به معنای آشتی با کشورهای امارات، قطر، اردن، بحرین و…هم هست و کمترین دستاورد آن برای همه این کشورها و منطقه، صلح، بهبود شرایط اقتصادی و امنیتی، جلوگیری از هدر رفت توان و انرژی و هزینه‌هایی که صرف تقابل طرفین با یکدیگر می‌شد، خواهد بود.عادی‌سازی رابطه سعودی با اسرائیل، به معنای هموار شدن راهِ عادی ‌سازی حدود ۵۰ کشور عرب و اسلامی با اسرائیل خواهد بود و همین نکته است که این ماجرا را بی ‌نهایت مهم می‌ کند.

پس از به رسمیت شناختن اسرائیل توسط عموم کشورهای اسلامی، سیاست مقابله با آن بسیار بیش از گذشته هزینه‌مند خواهد شد و فشارها به برخی گروه‌ها به ‌طور بی‌ سابقه ‌ای افزایش خواهد یافت.

اگر بخواهند از راه نظامی و تهدیدهای سخت‌ افزاری مسیر عادی‌سازی رابطه عربستان را سد کنند، نه‌ فقط روابط احیا شده‌ با سعودی‌ ها به مخاطره خواهد افتاد بلکه با خشم دیگر کشورهای اسلامی نیز رو به ‌رو خواهد شد.

چنین ابتکاری مستلزم تجدیدنظر در سیاست خارجی مرسوم است اما این تجدیدنظر سبب ارتقاء بی ‌سابقه موقعیت در منطقه و سطح جهان خواهد شد.

در واقع، تنها برخی کشورها در خاورمیانه از ابزارها و امکانات لازم برای کمک به تشکیل کشور مستقل فلسطینی برخوردار هستند. اگر در این برهه تاریخی از امکانات منطقه ‌ای خود، در این جهت استفاده نکنند، سه اتفاق مهم خواهد افتاد.

نخست، عادی‌سازی رابطه سعودی و دیگر کشورهای عرب و اسلامی با اسرائیل، بدون دریافت هرگونه ضمانت واقعی برای تشکیل کشور فلسطینی. دوم، تشکیل جبهه متحد اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه علیه ایران پس از به سرانجام رسیدن روند عادی‌سازی. سوم، تضعیف فزاینده ابزارها و امکانات منطقه ‌ای و از اثر افتادن آنها.

همه این اتفاقات را می ‌توان با تجدیدنظر در سیاست خارجی خنثی کرد و معادله را به‌طور کامل به نفع خود تغییر داد.

این معادلات آن چیزی است که دقیقا در ورای چشم پوشی آمریکا نسبت به تعامل ایران و عربستان قابل تصور است و باید مورد توجه تصمیم‌گیران قرار گیرد.

مزایای توافق نفتی ایران و آمریکا‌

شرق: ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با پیکربندی‌های راهبردی متعدد جاری در خاورمیانه، موفق شده‌اند کانال غیررسمی مذاکرات را با وجود موانع ایدئولوژیک باز نگه دارند. این امر در هفته‌های اخیر منجر به آزادی زندانیان دوتابعیتی توسط جمهوری اسلامی ایران و آزادسازی بخشی از دارایی‌‌های ایران در کره جنوبی شده است. علاوه بر این، تهران اخبار مربوط به کندی احتمالی غنی‌سازی اورانیوم را نیز تکذیب نکرده است. بنابراین، با وجود تردید تحلیلگران به بازبینی مجدد برنامه جامع اقدام مشترک در ماه‌‌های آینده، تمایل به آرامش به وضوح نمایان است.

اردوان امیراصلانی