بلندپروازی با خودرو

دنیای اقتصاد : طراحان برنامه هفتم، بدون توجه به موانع «رشد تولید خودرو در کشور»، یک هدف آماری برای تیراژ خودروسازی ترسیم کرده‌اند که از یکسو با «کارنامه پنج سال اخیر» کاملا ناهمخوان است و از سوی دیگر، بلندپروازی آشکار در این صنعت به حساب می‌آید. کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم مجلس شورای اسلامی، تولید ۳میلیون انواع خودروی سواری و تجاری را در سال پایانی برنامه تصویب کرده است. حال آنکه تولید سال۱۴۰۱ به یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه هم نرسید. اسقاط ۵۰۰هزار خودروی فرسوده، عرضه ۲۰۰هزار خودروی برقی و هیبریدی و نیز صادرات ۲۰درصدی قطعات و لوازم یدکی خودرو تا پایان برنامه پنج‌ساله هفتم در لیست بلندپروازی‌ها قرار دارد. آنچه مشخص است صنعت خودروی کشور سال‌هاست که در انحصار اهداف بلندپروازانه سیاستگذار و مجلس قرار دارد؛ اهدافی به ظاهر کارگشا اما ناسازگار با واقعیت‌های این صنعت. حالا در کنار استراتژی‌ها، سندهای تحول و اهداف تعریف‌شده خودرو، برنامه هفتم توسعه نیز اضافه می‌شود.

کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه مجلس شورای اسلامی، روز دوشنبه به تصویب اهداف کمی سنجه‌های عملکردی صنعت، معدن و رشد تولید پرداخت که خودرو نیز در زمره اهداف مذکور قرار دارد. برنامه هفتم توسعه که این روزها مورد بررسی نمایندگان خانه ملت قرار گرفته، در برخی از بخش‌های خود به اهداف خودرویی پرداخته است. البته سرفصل‌های خودرویی در لایحه‌ای که دولت به مجلس ارائه کرده چندان جایگاهی ندارند، اما نمایندگان کمیسیون تلقیق مواردی به این بخش اضافه کرده‌اند. همان‌طور که عنوان شد، مصوبه روز دوشنبه مجلس، بررسی موارد ارجاعی لایحه برنامه هفتم توسعه و ماده ۴۷ مربوط به اهداف کمی سنجه‌های عملکردی صنعت، معدن و رشد تولید بود.

بنابر مصوبه کمیسیون تلفیق، در پایان برنامه توسعه هفتم، تولید انواع خودروهای سواری و تجاری باید در سال پایانی به سه‌میلیون دستگاه رسیده باشد. همچنین در سال باید ۵۰۰هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شوند. عرضه خودروهای برقی و هیبریدی نیز باید به ۲۰۰هزار دستگاه در سال  برسد. در پایان نیز معین شده صادرات قطعات و لوازم یدکی خودرو در پایان برنامه پنج‌ساله سهم ۲۰درصدی از تولید داخل داشته باشد.  نگاهی به اهداف خودرویی برنامه هفتم توسعه نشان از آن دارد که به‌رغم عدم‌موفقیت در اجرای اهدافی که در برنامه ششم توسعه برای این صنعت معین شده بود، در برنامه هفتم سنگ بزرگ‌تری برداشته شده که رسیدن به اهداف تعیینی آن کمی بعید به نظر می‌رسد؛ برای مثال در پایان این برنامه باید در سال ۲۰۰هزار خودروی تمام‌برقی یا هیبریدی عرضه شود. بنابراین می‌توان گفت برنامه هفتم توسعه در حوزه خودرو بلندپروازانه‌تر از برنامه ششم است.

برای اثبات این مدعا مروری مقایسه‌ای داشته‌ایم میان اهداف برنامه ششم و هفتم توسعه. در برنامه ششم هدف تولیدی خودرو این بود که در پایان این برنامه، یعنی سال ۱۴۰۰، خودروسازان بتوانند تولید سالانه خود را به دومیلیون دستگاه برسانند؛ اما با وجود آنکه برنامه ششم، دو سال دیگر یعنی تا پایان سال جاری تمدید شد، باز هم این هدف محقق نشد و حتی تولید سالانه خودرو به یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه هم نرسید. اما قانون‌گذار در برنامه هفتم نه‌تنها از این هدف عقب‌نشینی نکرده بلکه آن را تا سه‌میلیون دستگاه پیش برده‌ است. گرچه ظرفیت تولید سه‌میلیون دستگاه در کشور وجود دارد اما محدودیت‌های زیادی در میان است که اجازه دستیابی به «تولید با تمام ظرفیت» را نمی‌دهد. بنابراین بدون حل مشکلات ساختاری این صنعت، از جمله حضور دولت به عنوان سیاستگذار در خودرو، دستیابی به این هدف بعید به نظر می‌رسد.

نیاز خودروی کشور چقدر است؟

آرمان امروزگروه اقتصادی: یک عضو هیات رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه با اشاره به تصویب اهداف کمی سنجه‌های عملکردی صنعت، معدن و رشد تولید در این کمیسیون گفت: کمیسیون تصویب کرد که در طول اجرای برنامه هفتم توسعه سالانه ۳ میلیون انواع خودرو سواری و تجاری تولید شود. محمدرضا دشتی اردکانی در گفت‌وگو با ایسنا در توضیح مصوبات کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه گفت: کمیسیون تلفیق از صبح امروز وارد بررسی موارد ارجاعی لایحه برنامه هفتم توسعه شد و ماده ۴۷ مربوط به اهداف کمی سنجه های عملکردی صنعت، معدن و رشد تولید را تا پایان برنامه هفتم توسعه تصویب کرد. این عضو هیات رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه بیان کرد: در بخش خودروی این جدول پیش بینی سالانه تولید ۳ میلیون انواع خودروی سواری و تجاری، عرضه سالانه ۲۰۰ هزار انواع خودروهای برقی و برقی-بنزینی (هیبریدی) و اسقاط سالانه ۵۰۰ هزار انواع خودروی فرسوده شده است.

این در حالی است که پیش از این روح الله ایزدخواه، رئیس کمیته صنعت کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم گفته بود هدف‌گذاری برای تولید ۳ میلیون دستگاه انواع خودرو سواری و تجاری تا پایان برنامه هفتم یکی از موضوعات بود به این معنا که باید در سال پایانی برنامه تولید خودرو به ۳ میلیون دستگاه رسیده باشد. این در حالی است که عباس علی‌آبادی، وزیر صمت، اخیرا اعلام کرده «پیش‌بینی می‌شود امسال تولید خودروهای داخلی ۱۴ تا ۲۰درصد رشد داشته باشد». با توجه به اظهارات وی، رشد تولید خودروهای داخلی در سال ۱۴۰۲ و نسبت به ۱۴۰۱ حداقل ۱۴ و حداکثر ۲۰درصد خواهد بود. این در حالی است که حتی اگر سقف این رشد نیز محقق شود، باز هم وعده وزارت صمت درباره میزان تولید خودرو در سال جاری محقق نخواهد شد.

وزارت صمت در کتابچه خود با عنوان «طرح تحول صنعت خودرو» دو هدف‌گذاری متفاوت از یکدیگر را لحاظ کرده است. یک هدف‌گذاری می‌گوید تولید خودرو در سال جاری به یک‌میلیون و ۷۰۰هزار دستگاه خواهد رسید. هدف‌گذاری دیگر اما از تولید دومیلیون و ۱۰۰هزار دستگاهی حکایت دارد. چه هدف نخست مدنظر وزارت صمت باشد و چه هدف دوم، با توجه به اظهارات وزیر صمت هیچ‌کدام از آنها به شکلی دقیق محقق نخواهند شد. بعد از سال ۱۳۹۶ و تشدید تحریم‌ها، تولید خودرو در کشور با کاهشی شدید مواجه شد. براین‌اساس تولید خودرو سواری از یک میلیون و چهارصد هزار دستگاه در سال ۱۳۹۶ به هشتصد و هفتاد هزار دستگاه در سال ۱۴۰۰ کاهش داشته است.

اخیراً لطف‌الله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در یک برنامه رادیویی گفته است؛ کشور سالانه به ۲ میلیون خودرو نیاز دارد و بخش داخلی جوابگوی این نیاز نیست. پیش‌ازاین بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو نیاز واقعی بازار را بیش از ۵۰۰ هزار خودرو در سال نمی‌دانستند؛ اما با درنظرگرفتن ضرورت نوسازی خودرو‌های فرسوده می‌توان این میزان را بیش از ۱ میلیون خودرو در سال در نظر گرفت؛ به‌عنوان‌مثال علیرضا رزم حسینی، وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت در دولت دوازدهم گفته بود: اگر بخواهیم خودرو‌های فرسوده را ازرده‌خارج کنیم نیاز کشور به خودرو از رقم ۲ میلیون دستگاه بیشتر خواهد شد.