اروپا به شدت نگران پیامد‌های بی‌ثباتی در ایران است/نباید حساب غیرواقع‌بینانه روی اروپا باز کرد/برای کمک به اروپا باید شفاف سازی در داخل را جدی گرفت/نظام بین‌الملل با موازنه قدرت و عوامل مبتنی بر منابع قدرت اداره می‌شود

آرمان شرق-شایان مظاهری:کمتر از ده روز تا زمان اعمال تحریم های ثانویه آمریکا باقی مانده و طبق شنیده ها ارو‍‍‍پایی ها هم همه چیز را به همان زمان موکول کرده اند ُهمان بسته ای که وقتی ‍‍پای آن به میان آمد تغییرات محسوسی در بازار دلار حادث شد و جلوی افزایش قیمت ارز گرفته شد.این روزها موگرینی مجددا بر تمایل اروپا بر حفظ برجام تاکید کرده و یک نشریه آمریکایی هم از همکاری یک بانک بلژیکی با ایران در سوییفت گفته و تسلیم دولت ترامپ در برابر فشار اروپایی ها برای عدم قطع سوئیفت، از طرفی هم ایران یکبار دیگر توسط گروه اقدام مالی مشترک FATFبرای چهار ماه دیگر از لیست سیاه تعلیق شد و تازه رای دادگاه لاهه و یک دادگاه ایتالیایی را نیز در جدال دیپلماتیک با آمریکا در کوله گذاشته ایم. وزیر نفت هم از عدم امکان جایگزینی نفت ایران در بازار های جهانی گفته، َاینکه آیا همه و همه اینها می تواند در کاهش شدت و زمان تحریم ها تاثیر بگذارد؟ این سوالی بود که آرمان شرق از دکتر الهه کولایی استاد دانشگاه پرسید.

رفته رفته به ۱۳ آبان و زمان اعمال تحریم های آمریکا نزدیک می شویم ،به نظر شما با توجه به وعده های داده شده اتحادیه اروپا و طرف های دیگر، آنان در برابر تحرکات و فشار آمریکا برای حفظ برجام چه کارهایی می توانند برای ما انجام دهند ؟

ساز و کار مالی مورد نظر اتحادیه اروپا طرحی است که بتواند به منابع مالی اروپایی در برابر فشار های آمریکا در رابطه با ایران و ارتباط اقتصادی با ایران ایمنی دهد، ولی واقعیات این است که این ساز و کار قادر نیست اروپا را دربرابر فشار های ایالات متحده امریکا در امان نگه دارد و تلاشی است که اروپایی ها بر اساس اختلاف نظر های خود با دولت کنونی امریکا و ترامپ طراحی کرده اند و از این طریق می کوشند که به جمهوری اسلامی ایران برای حفظ ثبات و آرامش در این منطقه پر تنش از جهان کمک کنند .اروپا به شدت نگران پیامد های بی ثباتی در ایران است چرا که پیش از این آثار و پیامد های بی ثباتی در سوریه را به شدت متحمل شده و هزینه گزافی بابت آن پرداخته است اما امریکا این دغدغه ها را ندارد و نگرانی های امنیتی اروپایی ها برای امریکایی ها تقریبا بلا موضوع است ،بویژه با توجه به نقش اسراییل و عربستان در این زمینه به نظر میرسد این اراده بطور جدی از سوی دولت مستقر در واشنگتن در برابر تلاش های دولت های اتحادیه اروپا در حال شکل گیری و اجرایی شدن است . نکته مهم تر اینکه برای بسیاری از شرکت های بزرگ و کوچک اروپایی حتی این ساز و کار هم در طول زمان همراه با افزایش فشارهای آمریکا، ایمنی ایجاد نمی کند، آنها به هر شکل در برابر معاملات و روابط اقتصادی خود با امریکا حاضر نمی شوند ریسک تحت فشار قرار گرفتن یا حذف شدن از رابطه تجاری با آمریکا را پذیرا شوند و این موضوع به تدریج آثار خود را در این روند نشان خواهد داد .البته دغدغه های امنیتی اروپا بسیار جدی است و اروپایی ها سعی می کنند از همه توان خود در این زمینه استفاده کنند.

یک ماه پیش بود که اروپا خبر از یک بسته مالی برای ایران داد و این موضوع بازار ارز ایران را تحت الشعاع قرارداد و قیمت دلار در بازار آزاد کاهش پیدا کرد.طی روزهای گذشته نیز یک نشریه آمریکایی خبر از پذیرش باز ماندن سوئیفت یک بانک بلژیکی داد ،این اخبار چه تاثیرات مثبتی می تواند در مراودات اقتصادی ایران و اروپا داشته باشد؟

بدون شک باز ماندن این مسیر ها برای روابط تجاری ایران با اروپا نکات امید بخشی را ارائه می کند اما همانگونه که اشاره شد در نهایت شرکت های بزرگ اروپایی بازارهای امریکا و روابط مالی با امریکا را در برابر این روابط با جمهوری اسلامی ایران کنار نخواهند گذاشت .البته این سازوکارها بسیارمهم است اما باید آن را در چارچوب روابط همه جانبه اروپا و امریکا مورد ارزیابی قرار داد و حساب غیر واقع بینانه روی آن باز نکرد.نقش عوامل خارجی در وضعیت مالی کنونی ایران بسیار تاثیر گذار و نافذ است اما به هیچ وجه نباید از وضعیت داخلی و شرایط داخلی تثبیت کننده این وضعیت نحوه مدیریت منابع مالی و ارزی در کشور در ماه های گذشته غفلت کرد.

خانم موگرینی هم گفته اروپا تمایل به حمایت از برجام دارد که البته آنها هزینه و فایده آن را باید بسنجند . ما برای اینکه بتوانیم اروپا را به صورت جدی ترغیب به همکاری و حمایت کنیم باید چه کارهایی انجام دهیم ؟

شفاف سازی فعالیت های مالی جمهوری اسلامی چه در عرصه داخلی و چه در سطح منطقه ای و بین المللی الزامی است که اروپایی ها بر آن تاکید دارند و درواقع حتی شرکای مالی و تجاری ایران نیز این مسئله را حتی جدا از اروپا مورد تاکید قرار می دهند و ضرورت اهمیت این شفافیت را که در لوایح مالی اخیر دولت انعکاس پیدا کرد مورد تاکید؛ قرار می دهند . بنظر می رسد برای کمک به اروپا در این مسیر باید بیش از پیش به این الزام ها پایبند بود و توجه داشت و جلوی بهانه آفرینی های امریکا را از طریق همراهی با استاندارد های مورد نظر اروپا که در واقع جدا از استاندارد های مورد نظر امریکا نیست، مورد توجه قرار داد تا امکان سو استفاده ازاین موضوع تا حد مقدور کاهش پیدا کند.

با توجه به رای دادگاه لاهه و رای دادگاه ایتالیا و تعلیق چهار ماهه اف ای تی اف و گفته های وزیر نفت ایران در مورد عدم جایگزینی نفت ایران در بازارهای جهانی آیا می توان امید داشت که تحریم های آمریکا به نوعی باشکست مواجه خواهند شد ؟

به نظر می رسد این تحلیل تا حدزیادی ساده شده و غیر واقع بینانه باشد ،تلاش های حقوقی جمهوری اسلامی ضمن اینکه در حوزه حقوق بین الملل بسیار ارزشمند و بسیار قابل توجه است اما واقعیت این است که نظام بین الملل بیش از آنکه با هنجارهای حقوقی اداره شود با موازنه قدرت و عوامل مبتنی بر منابع قدرت اداره می شود .این نوع پیشرفت ها و این نوع دستاورد ها به معنی شکست طرح های امریکا نمی تواند ارزیابی شود بلکه می تواند فرصتی را برای کشور ما به وجود آورد تا در پرتو این تلاش های حقوقی با متحدان و همراهانی که راغب هستند و توسعه روابط سازنده را دنبال  می کنند در برابر فشار های آمریکا و متحدین منطقه ای آن فرصت های مناسبی را برای کشور به وجود آورد تا در پرتو آن اقدام های مناسب دنبال شود َکه این نوع ساده کردن با واقعیت ها تطابق پیدا نمی کند .