سند راهبردی با چین قرارداد نیست، بلکه یک چارچوب است

مدیرکل شرق آسیای وزارت امور خارجه در حساب توییتر خود نوشت: انتشار موافقتنامه‌ها، الزامی قانونی دارد اما انتشار اسناد غیرتعهدآور چندان متداول نیست.

مدیرکل شرق آسیای وزارت امور خارجه در حساب توییتر خود نوشت: انتشار موافقتنامه‌ها، الزامی قانونی دارد اما انتشار اسناد غیرتعهدآور چندان متداول نیست.

رضا زبیب در رشته توییتی در حساب کاربری توییتر خود درباره سند همکاریهای ایران و چین نوشت: «دو پرسش مطرح شده این است که برنامه همکاری جامع با چین چه چیزی نیست!؟ و ابعادی از این برنامه توسط وزارت خارجه و کارشناسان توضیح داده شده یا می‌شود اما نگرانی‌ها و پرسش‌ها چیست؟ امتیاز مشخص و احیانا بزرگی واگذار شده است؟ که زبیب در پاسخ به این دو پرسش نوشت: دو سوال اول، با ذهنیت و برداشت “قرارداد” از این سند مطرح می شود. اما اصولا این سند، ماهیت و حتی شکل قرارداد/موافقتنامه ندارد بلکه صرفا یک نقشه راه و چارچوب روابط بلند مدت است. آنچه اکنون به‌صورت غیر مدون بین دو کشور وجود دارد، با یک افق بلند مدت تثبیت و تقویت شده است.»

وی در ادامه این توییت آورده است: «همکاری‌ کشورها به ۲ شکل آغاز و گسترش می‌یابد؛ اول اینکه توافق کلان سیاسی می‌کنند تا حوزه‌های ممکن برای همکاری اجرایی را پیدا کنند و دوم اینکه برای دستیابی به توافق اجرایی مهم، به‌دنبال وجود بستر سیاسی می‌گردند. این سند، هر ۲ کار را کرده است؛ اراده سیاسی را به نمایش گذاشته و حوزه های همکاری را هم مشخص کرده است.»

زبیب با طرح این پرسش که تجربه سریلانکا و … تکرار می‌شود، گفت: «اصولا امتیازی مبادله نشده و لذا جای نگرانی از ناحیه آنچه غربی‌ها “تله بدهکاری” می‌گویند، و سریلانکا را مثال می‌زنند، وجود ندارد. آنچه پایه شکل‌گیری این سند بوده، مواضع هم‌سوی ۲ کشور در سطح بین‌المللی و منافع متقابل از همکاری اقتصادی است.»

مدیر کل آسیای شرقی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که چنین سندی سود اجرایی و عینی دارد؟ نوشت: «سود فوری چنین سندی، تنوع‌بخشی به گزینه‌های ملی- بین‌المللی و سپس، تبدیل به قراردادهای اجرایی است. ظرفیت چنین سندی، امضای ده‌ها و بلکه صدها قرارداد است.»

زبیب در پایان این رشته توییت درباره علل منتشر نشدن متن سند همکاری‌های ایران و چین نوشته است:‌ «انتشار موافقتنامه‌ها، الزامی قانونی دارد اما انتشار اسناد غیرتعهدآور چندان متداول نیست. تحریم هم مانع دوچندان است.»

سیاسی

از شایعات تا واقعیات؛ در مورد توافق ۲۵ ساله “ایران و چین” چه می دانیم؟!
طبق جزئیاتی که چندی پیش وزارت امور خارجه در مورد این توافق منتشر کرد سند در قالب یک «برنامه» برای بازه زمانی بلندمدت (۲۵ ساله) تهیه و تنظیم شده است. در این سند طرفین بر یک نقشه راه و افق روابط همه‌جانبه برای تحقق مشارکت جامع راهبردی و ارتقای عملی آن توافق کردند. این سند را باید برنامه‌ای سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی دانست که از نگاه دو طرف سویه‌های همه‌جانبه روابط را در افقی بلندمدت دنبال می کند؛ در برنامه همکاری جامع ایران و چین به سه محور سیاسی نظامی و امنیتی،اقتصادی و فرهنگی پرداخته شده است.
از چندین ماه قبل با آغاز زمزمه های امضای توافق ۲۵ ساله ایران و چین هر روز شایعاتی مبنی بر فروش آب و خاک کشور مثل واگذاری جزایری نظیر قشم و کیش یا فروش خاک و آبزیان منتشر می شد، در این بین برخی رسانه های خارجی هم با شوق و ذوق به این شایعات دامن می زدند. دیروز سرانجام توافق ۲۵ ساله ایران و چین به امضای وزیران خارجه دو کشور رسید، توافقی که بسیاری بدون اینکه جزئیاتی از آن بدانند به آن تاختند اما جزئیات این توافق چیست؟

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، طبق جزئیاتی که چندی پیش وزارت امور خارجه در مورد این توافق منتشر کرد سند در قالب یک «برنامه» برای بازه زمانی بلندمدت (۲۵ ساله) تهیه و تنظیم شده است. در این سند طرفین بر یک نقشه راه و افق روابط همه‌جانبه برای تحقق مشارکت جامع راهبردی و ارتقای عملی آن توافق کردند. این سند را باید برنامه‌ای سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی دانست که از نگاه دو طرف سویه‌های همه‌جانبه روابط را در افقی بلندمدت دنبال می کند؛ در برنامه همکاری جامع ایران و چین به سه محور سیاسی نظامی و امنیتی،اقتصادی و فرهنگی پرداخته شده است.

از شایعات تا واقعیات توافق ۲۵ ساله

محور نظامی امنیتی توافق ۲۵ ساله ایران و چین

در بعد سیاسی-راهبردی (نظامی-دفاعی-امنیتی) در سند حاضر تلاش شده‌است مواضع نزدیک و همکاری‌های دو کشور در قالب سازوکارهای دائمی تنظیم شود و طرفین ضمن ارتقای تبادلات، رایزنی و همکاری‌های نزدیک خود در موضوعات مورد نظر و توافق طرفین در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی افزایش دهند. تقویت زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و برگزاری مانورهای منظم نظامی بعنوان نمایش قدرت و همسوئی دو کشور را می‌توان مهمترین محورها در این بخش دانست.

محور اقتصادی توافق ۲۵ ساله ایران و چین

در بعد اقتصادی دو طرف اتفاق نظر دارند که ظرفیت‌های بالقوه برای همکاری‌ها فراتر از وضعیت کنونی است و از این‌رو همکاری‌های اقتصادی یکی از محورهای اصلی و عمده همکاری‌های بلندمدت دو کشور به شمار می‌آید. در این سند بر ظرفیت مکمل اقتصادی دو کشور بویژه پیوند دادن ایران به زنجیره تامین ارزش محور از طریق تکمیل زنجیره‌های مکمل فرآوری داخلی، تولید مشترک به منظور تامین بازارهای داخلی دو کشور و کشورهای ثالث و در نهایت بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایران از جمله نیروی کار جوان و ماهر تاکید شده است. از این‌رو همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی (نیرو، انرژی‌های تجدیدپذیر و ..) مبتنی بر دغدغه‌های توسعه‌ ملی پایدار و زیست‌محیطی در سند حاضر مورد تاکید قرار گرفته است.

همچنین به منظور بهره‌برداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشور، در سند حاضر بر مشارکت موثر ایران در ایده کمربند-راه طرف چینی تاکید شده است و از این‌رو همکاری‌های همه‌جانبه در قالب این ابتکار با اولویت همکاری در حوزه زیرساختی، ارتباطی(ریلی، جاده‌ای بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت مورد تاکید قرار گرفته است.

در این سند بصورت ویژه به تسهیل فرآیندهای موثر در همکاری‌های اقتصادی و تجاری با هدف ارتقای به عنوان دغدغه بنگاه‌های اقتصادی، تجار و بخش خصوصی توجه شده است و از این‌رو تسهیل همکاری‌های مالی-بانکی، گمرکی، مقررات زدایی، اعطای تسهیلات منطق با قوانین در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تقویت همکاری و تجارت غیرنفتی با تمرکز بر دو حوزه کشاورزی و دانش‌بنیان مورد توجه قرار گرفته است.

بعد فرهنگی توافق ۲۵ ساله ایران و چین
در بعد فرهنگی نیز با هدف افزایش شناخت متقابل بر ارتقای تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانه‌ای، دانشگاهی، نهادهای مختلف غیردولتی فرهنگی، انجمن‌های دوستی و سازمان‌های مردم‌نهاد تاکید شده است. همچنین سرمایه‌گذاری و کمک به تکمیل زیرساخت‌های لازم برای ارتقای همکاری‌های فرهنگی از جمله در صنعت گردشگری در این برنامه مورد تاکید قرار گرفته است.