برخی انتظار دارند وزرا مسیری خارج از قوانین را طی کنند/تجربه نشان‌داده بعد از استیضاح اتفاق خاصی نمی‌افتد/ بدبینی در حوزه انتخابیه را با حمله به وزیر جبران می‌کنند/اگر استیضاح رای نیاورد خود نمایندگان را چه کسی استیضاح می کند؟!

آرمان شرق –شایان مظاهری:رئیس مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه در نشست با مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر،گفت:« از اعدام زیاد پرهیز کنید و آخرین راهکار در مواجه اعدام باشد البته ممکن است در برخی موارد چاره‌ای جز اعدام نباشد اما تا جایی که ممکن است از سایر روش‌های بازدارنده استفاده شود.» اگر از این حرف وام بگیریم و آن را به برخورد نمایندگان با عملکرد وزرا تعمیم دهیم، می توان استیضاح را هم در تعاملات مجلس با دولت به مثابه همان اعدام یا تیر خلاص انگاشت . استیضاح که حق طبیعی و اهرم نظارتی نمایندگان هم هست به ابزاری پرکاربرد تبدیل شده ،به نحوی که در دولت دوم روحانی رنگ و بوی بیشتری به خود گرفت و از اواخر زمستان گذشته کلید خورد و امسال هم پا را فراتر نهاد و دو وزیر را طعمه کرد ،اخیرا هم در مورد ۵ وزیر دیگر موضوع استیضاح مطرح بوده و در راهروهای مجلس زمزمه آن شنیده می شود و  وزرای کشور ،امور خارجه ،کشاورزی،علوم و آموزش و پرورش را در سیبل قرار داده اند .لیست را هم هر روز کم و زیاد می کنند .گویی انگار راه دیگری وجود ندارد و نمایندگان فارغ از عملکرد وزرا با رویکرد های سیای و طیفی غیر منطبق با کار آمدی وزیر تصمیم می گیرند.ای کاش سّری هم به خود بزنند و خلا های قانونی را در نظر گیرند .آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر ابراهیم نکو نماینده سابق مجلس به ریشه یابی  این موضوع پرداخته که در پی می آید. استیضاح در تعاملات مجلس با دولت حکم تیر خلاص و همان اعدام را دارد ،به نظر شما چرا مجلس ما تا این حد به استیضاح روی آورده ؟ در مورد استیضاح باید اول به قانون مراجعه کنیم چون قانون مسیر را برای استیضاح باز کرده است .یعنی اینکه استیضاحی در قانون تعریف نشده باشد؛ چنین چیزی نیست به هر حال استیضاح ،سوال و تذکر از وظایف و حقوق نمایندگان است که در قانون مشخص شده .استیضاح اما به نظر من معنایش به این صورت می بایست تعریف شود که زمانی که تمامی راه ها بسته شده باشد و هیچ راهی وجود نداشته باشد و  مشوق یک مشکلی شخص خود وزیر باشد، در این صورت است که باید به قانون رجوع کرد و استیضاح را انجام داد. امروز در مجلس ساز و کارهایی وجود دارد که خود نمایندگان بهتر و بیشتر از دیگران به آن راغب بوده و به کم و کیف آن مسلط هستند؛ موضوعاتی مثل منابع در آمدی کشور و قانون هایی که تصویب می کنند. به عبارت دیگر هر کدام از وزرا در مسیر آن قانون هایی که به آنها مربوط است باید حرکت کنند ،خارج از آن قوانین و مقررات مشخص شده که مورد پذیرش نمایندگان مجلس نباشد، می بایست مورد مواخذه قرار گیرند اما در این میان برخی به دنبال این هستند که وزیر، مسیری خارج از قوانین طی کند و آن هم به دلایلی وابسته است ،از آن جمله مشکلات نماینده در حوزه انتخابیه است و در خواست هایی که نماینده مردم یعنی موکلین از وکیل خودشان دارند و انتظاراتی که جامعه از نمایندگان دارد .چون ضعف در توضیح این مشکلات از سوی نمایندگان وجود دارد و امکانات ضعیفی هم در اختیارشان است ،امکانات فیزیکی مثل امکاناتی که در اختیار مسئولین دولتی در شهرستان هست در اختیار نمایندگان نیست، لذا نمایندگان سعی می کنند که واکنش نشان دهند و وزیر مربوطه را زیر سوال ببرند و به هر حال اهدافی را دنبال می کنند .یک سری از اهدافی را که دنبال می کنند، مربوط است به منافع ملی و دلسوزانه و یک تعداد هم سعی می کنند که بدبینی هایی که در حوزه انتخابیه برای شان درست شده را با حمله به برخی وزرا پاک سازی کنند .من فکر می کنم که امروز نباید نمایندگان به این حربه متوسل شوند،چرا که به بسیاری از سوالات مطرح شده در قانون پاسخ داده شده است،یعنی قانون مواردی را مشخص کرده و وزرا در قالب آن موارد دارند به وظایف خودشان عمل می کنند و اگر قصوری هم هست به محدودیت قانونی مربوط می شود.حالا در بعضی جا ها هم مقصر وزیر است و انتقاداتی هم بر آنها وجود دارد اما اینکه واقعا راه حل این مشکلات و حل این مشکلات استیضاح باشد به نظر من در موارد محدود باید این اتفاق بیافتد،در موارد متعدد اشکال اساسی دارد. استیضاح حق طبیعی هر نماینده و اهرم نظارتی هر نماینده است، ولی تاچه حد استیضاح های ما منطبق بر عملکرد ها و برآمده از رویکرد های سیاسی و طیفی منطقه ای است ؟ وقتی به استیضاح های قبلی مراجعه کنیم، بعد از استیضاح اتفاق مبارکی که بتواند جامعه را رضایتمند کند و یا آن نمایندگان استیضاح کننده واقعا از ته قلب شان از این استیضاح راضی باشند، یعنی این وزیر توانسته انتظارات آنها را بر آورده کند، می بینیم چنین چیزی اتفاق نیافتاده.یعنی منابع محدود ولی انتظارات نا محدود موجب شده که این استیضاح ها صورت گیرد و در نهایت هم اتفاق میمون قابل توجهی هم رخ نداد.به عبارت دیگر وقتی به کارنامه وزرایی که بعد از استیضاح روی کار آمده اند، نگاه می کنیم در ابعاد قابل توجه و رضایت بخش چیز خاصی اتفاق نیافتاده،فلذا من فکر می کنم که اگر بخواهیم واقع بینانه به این قضیه نگاه کنیم، جمعی از نمایندگی برای اینکه ضرب شصتی نشان دهند و به آحاد جامعه و موکلین خود در حوزه انتخابیه ثابت کنند که پیگیر موضوعات هستند، چنین واکنش هایی نشان می دهند. راه حل عدم به وقوع پیوستن چنین اتفاقاتی این است که در کمیسیون ها باید راه حلی برای آن پیدا کرد.یعنی نمایندگان بجای اینکه وقت خودشان را در صحن علنی برای ساعات طولانی به منظور استیضاح اختصاص دهند، بهتر است که در کمیسیون های تخصصی دوستان بررسی کنند و واقعا اگر به این نتیجه رسیدند که استیضاح بایستی صورت گیرد و اینکار برای جامعه منفعتی دارد؛ صورت گیرد. در این برهه حساس که می تواند هم حاد باشد و هم می تواند جلوی برخی بحران های اقتصادی گرفته شود؛ نمایندگان بایست در صحن علنی به مواردی بپردازند که بتواند کمک حال این وزرا باشد.یعنی با تصویب طرح ها بتوانند برای مشکلاتی که در ذهن شان است راه حل پیدا کنند،اگر مادی است منابع مالی و مادی تعریف کنند؛ منتهی صحیح و به صورت منطقی و اگر مثلا مسایلی مربوط به کوتاهی است تذکر و در راه حل دیگر؛ قوانینی را تصویب کنند. به در نظر گرفتن جنبه های دیگر در استیضاح ها اشاره داشتید،الان مثلا در بحث استیضاح وزیر آموزش وپرورش از ۳۲ فصل مطرح شده برخی از حوزه اختیارات وزیر خارج است مثل مواد مخدر یا تغذیه مدارس که دولت بودجه تغذیه را ندارد.به نظر شما تا چه حد برخی از نکات استیضاح به خود نمایندگان بر می گردد؟ من چون اصالتا متعلق به آموزش پرورش هستم و طی یکی دو سال اخیر از آن وزارتخانه بیرون آمده ام،فکر می کنم که اگر استیضاحی صورت گیرد دو اتفاق خواهد افتاد،یکی اینکه نمایندگان بعد از مطرح کردن مواردی با توضیحات وزیر بسیاری از آنها توجیه خواهند شد و به نوعی هم منطقی است که حالت خوب آن این می شود که استیضاح رای نخواهد آورد و در جامعه قبح وزیر شکسته خواهد شد و بعد از این اگر موارد دیگری اتفاق بیافتد، جامعه تیرهای خود را به سمت همین نمایندگان شلیک خواهد کرد که آن استیضاح چه بود و خروجی آن چه شد.یعنی یک توقعی به وجود خواهد آمد که نمایندگان باید وزیر را در این مرحله بر کنار می کردند.در حالی که اینطور نیست.آموزش و پرورش با محدودیت منابع بسیار مواجه است که اگر بخواهند راه حلی برای آن پیدا کنند، خود مجلس است.یعنی مجلس امروز قوانینی را تصویب کند که کار گشا باشد.اگر بحث حقوق و مزایای معلمان است، خوب نمایندگان باید در بودجه لحاظ کنند و اگر وزیر عمل نکرد، ایراد بگیرند.نکته بعدی در مورد حواشی آموزش و پرورش است،مثلا در مورد اعتیاد و یا بزهکاری و این مسائل خیلی از حوزه ها مقصر هستند.شما یک جا را ترمیم کنید و جای دیگری اتفاق بیافتد، آیا آموزش و پرورش مقصر است؟ یا سایت حوزه ها و یا محدودیت هایی وجود دارد و قوانین ما ایراد دارد.من نگاه می کردم بسیاری از این سوالات نگرانی هایی است که در جامعه وجود دارد ولی بیشتر از خود وزیر و وزارتخانهمی توان خود نمایندگان را مقصر دانست .یعنی متاسفانه برخی از ایرادات با مانع قانونی که قبلا مصوب بوده، مواجه هستند.قانون در برخی مواقع برخورد با بعضی مسائل را محدود کرده،وزیر فعلی آموزش وپرورش گام های خوبی را برداشته و حرکت های بسیار قابل قبولی را انجام داده و گام های اساسی را طراحی کرده امروز باید این استیضاح صورت نمی گرفت و اگر هم صورت می گرفت در غالب کمیسیون ها به این موضوع رسیدگی می کردند و انتظارات را بر آورده می کردند.اگر فردا وزیر در صحن علنی انتظاراتی از مجلس داشته باشد و مجلس نتواند آنها را بر آورده کند، این نمایندگان را باید چه کسی استیضاح کند؟ منظور این است که بسیاری از محدودیت ها و حل این مشکلات و بر طرف کردن آنها نیاز به تصویب قانون دارد و بعد از لحاظ مالی برای بازسازی مدارس و غیره نیازمند اختصاص بودجه ای است که خود مجلس باید برای آن ساز وکاری را در نظر گیرد که این مجموعه بزرگ شاهد کمتر شدن مشکلات خود باشد.