چراغ سبز آمریکا به طالبان

چراغ سبز آمریکا به طالبان!؟

آرمان امروز: برخی منابع خبری عنوان کرده اند که آمریکا به طالبان اطمینان خاطر داده که به بازیگران غیردولتی در افغانستان کمک مالی نخواهد کرد. در همین راستا برخی مقامات طالبان عنوان کرده اند که آمریکا به آن ها اطمینان داده است که واشنگتن هیچ گروه مسلح یا بازیگر غیردولتی در این کشور را تامین مالی نخواهد کرد. گفته شده این تضمین‌ها که مورد استقبال طالبان قرار گرفته شده است، در اوایل ماه جاری در دیدار مقامات وزارت امور خارجه آمریکا و نمایندگان طالبان در دوحه ارائه شده است. در حالی که جزئیات کمی در مورد این نشست در پایتخت قطر در دسترس است، منابع طالبان به رسانه ها گفتند اعضای آن با اعضای یک هیئت عالی رتبه آمریکایی از جمله معاون سیا ملاقات کردند. این نخستین جلسه میان طالبان و آمریکا پس از ترور رهبر القاعده در کابل از سوی ارتش آمریکاست. به گفته منابع طالبان که از محتویات این نشست ها اطلاع دارند، طالبان همچنین در نشست با مقامات آمریکایی، مخالفت خود را با انتقال ۳.۵ میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده بانک مرکزی افغانستان به یک تراست مستقر در سوئیس اعلام کردند. این اتفاق در حالی رقم می خورد که سازمان ملل متحد در ماه اوت اعلام کرد که بیش از نیمی از جمعیت ۴۰ میلیونی افغانستان به کمک های بشردوستانه نیاز دارند و ۷ میلیون نفر در معرض خطر قحطی قرار دارند اما بدلیل مسدود شدن حساب های مالی افغانستان، امکان بهبود اوضاع دشوار است. این اتفاق به این علت رقم خورده است که هیچ کشوری هنوز طالبان را به رسمیت نشناخته است و به همین علت روابط در زمینه های مختلف برای طالبان سخت شده است.
در چنین شرایطی شاهد بودیم که آمریکا چنین امتیاز مهمی به گروه طالبان داده است. گروهی که در استان های مختلف افغانستان با مخالفانش درگیری مسلحانه دارد و هنوز نتوانسته پس از یک سال امنیت کامل را در افغانستان برقرار کند.
بسیاری بر این باور هستند که همه چیز از زمان مذاکرات طالبان و آمریکا در دوحه آغاز شد و در آن زمان تفاهماتی میان طرفین شکل گرفت که مشخصا دشمنی را بین آمریکا و طالبان از بین برد. در زمان مذاکرات دوحه طرفین به دنبال منافع خود بودند و به توافقاتی نیز دست پیدا کردند. آمریکا با توجه به هزینه‌های سنگینی که در خاورمیانه متحمل شده بود، قصد داشت از این هجمه سنگین رها شود. از سوی دیگر نیز به دنبال این بودند تا قسمتی از افغانستان که طالبان بر آن تسلط داشت، علیه آمریکا نباشند و طالبان نیز به شکلی با پذیرش خواسته‌های آمریکا به دنبال این بود تا تحرکات سیاسی خود را رسمیت بخشد و حداقل آمریکا را دیگر در مقابل خود نبیند تا آسان‌تر به خواسته‌های خود در افغانستان دست یابد. خواسته‌های طرفین تا حدود زیادی به واقعیت نزدیک شد و هر یک از طرفین ۷۰ درصد خواسته‌های خود را به‌دست آوردند. باید توجه داشت که حدود ۳۰ سال پیش که طالبان در افغانستان به قدرت رسید، ماهیتی ضد آمریکایی نداشت بلکه شرکت‌های آمریکایی از طالبان حمایت مالی انجام می‌دادند تا بتوانند در آینده گاز ترکمنستان را از طریق خاک افغانستان به پاکستان منتقل کنند. به همین علت است که بسیاری بر این باور هستند که طالبان از ابتدا رویکرد ضدآمریکایی نداشته است. طالبان فقط بر این باور بود که آمریکا رقیب آن‌ها در افغانستان است که در این خصوص نیز به توافق رسیدند و آمریکا از خاک افغانستان خارج شد تا فضا برای به حکومت رسیدن طالبانی ها فراهم شود.
حسن بهشتی پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل در گفت و گو با آرمان امروز در این خصوص می گوید: آمریکا به طالبان اطمینان داده است که واشنگتن هیچ گروه مسلح یا بازیگر غیردولتی در این کشور را تامین مالی نخواهد کرد. این یک چراغ سبز بزرگ از سوی آمریکا به طالبان است و مشخصا کمک بسزایی به طالبان خواهد بود. هیچ گاه جزئیات توافق در دوحه مشخص نشد اما معلوم است که آن ها توافقاتی همه جانبه با یکدیگر داشته اند. آن ها در عرصه میدانی نیز همکاری های متعددی داشته اند که نمونه بارز آن کشتن ایمن الظواهری بوده است. آمریکا عملا برای حذف فیزیکی ایمن الظواهری با طالبان و پاکستان همکاری کرده است و این همکاری در عرصه های مختلف دیگر نیز ادامه پیدا می کند.
او افزود: آمریکا روی طالبان حساب باز کرده است و به کمک طالبان می خواهد اهداف خود را در افغانستان پیش ببرد. طالبان یک ابزار و یک اهرم برای آمریکاست و آمریکا نیز بعید به نظر می رسد که این ابزار را بخواهد از دست بدهد.
بهشتی پور با اشاره به پیشینه سیاه طالبان خاطرنشان کرد: گذشته طالبان به قدری سیاه است که تا به امروز هیچ کشوری آن را به رسمیت نشناخته است. نزدیکان طالبان یعنی قطر، پاکستان و امارات نیز در این مسیر گام برنداشته اند و آمریکا نیز نمی تواند خود را قانع کند تا طالبان را به رسمیت بشناسد زیرا با شعارهایی که می دهند در تضاد خواهد بود. آمریکا با حکومت بدنام طالبان صرفا همکاری می کند تا منافع خود را بدست آورد اما هیچ گاه آن ها را به رسمیت نخواهد شناخت.
واقعیت این است که طالبان ۱۴۰۰ که بر افغانستان مسلط شد، با طالبانی که سال ۱۳۷۳ قندهار را گرفت و بعد تا ۱۳۷۵ پایش به کابل رسید به لحاظ عملکرد و تاکتیک متفاوت است. نباید این تغییر تاکتیک را به تغییر ماهیت و ساختار تعبیر کرد. حقیقت این است که در این ۲۰ سال، این گروه در حالت انجماد نبوده، بلکه تطور داشته و حتی اشتقاقاتی در داخل این گروه رخ داده است و گرایش های جدیدی در داخل این گروه پیدا شده است. ولی نکته مهم این است که یک چیز ماهوی در این گروه تغییر نیافته است و آن وابستگی و عدم استقلال این گروه است. این گروه، برآمده از دل جامعه افغانستان و یک گروه مستقل در کنار گروه های دیگر نیست.
نکته دیگر این است که این وابستگی طالبان صرفاً به پاکستان یا کشورهایی که اسپانسر مالی این گروه هستند، ختم نمی شود بلکه حتی با آمریکا نیز طی توافقنامه ای که توسط زلمای خلیل زاد و رؤسای طالبان در دوحه امضاء شد، بده و بستان هایی دارند. پس این گروه به لحاظ ماهوی یک گروه وابسته است و در اصل به صورت نیابتی طرح های کشورهای دیگر را در افغانستان پیش می برد هرچند در جامعه افغانستان برخی نیز طرفدار این گروه هستند.