قیمت کالاها کاهشی نشده چون انتظار افزایش قیمت ارز وجود دارد/نرخ ارز تنها معیار نیست و متغییرهای دیگر اقتصادی بر افزایش قیمت اثرگذار هستند

آرمان شرق-جواد مرشدی:دلار از اوج قله زنی تا این روزها به ۱۰۰ درصد سقوط پهلو زده و قیمت ارز به نصف آن روزهای کابوس وار رسیده و می توان گفت که شاهد ثبات نسبی در حوزه پولی و ارزی هستیم و چند وقتی می شود که از تلاطم های بازار کاسته شده است . انتظار عمومی حالا آنست که قیمت هایی که با افزایش وحشتناک نرخ ارز از کورس رقابت عقب نماندند و حسابی تاختند ،آن هم تا جای ممکن و تجار و کسبه ای که نرخ دلار را حتی معیار کالاهای داخلی دانستند و در آن زمان دقیقه ای افزایش قیمت می دادند در شیب معکوس برانند اما حالا انگار آن بهانه جویان ارزی در این مملکت زندگی نمی کنند و این سیر نزولی قیمت دلار را هم نمی بینند ،اگر هم می بینند به روی خود نمی آورند تا حداقل چند پاپاسی از قیمتی که با بهانه بالا برده اند؛بکاهند. حال البته سئوالاتی چند در این میان قابل طرح است؟ آیا آن افزایش قیمت ها توجیه اقتصادی و منطقی داشت؟ اگر داشت چرا اکنون قیمت ها کاهشی نمی شود؟ آیا افزایش قیمت کالاها به بهانه افزایش قیمت ارز برآمده از مولفه های دیگر همچون افزایش نقدینگی است؟ کاهش قیمت ها منوط به طی چه سیکل اقتصادی و برآمده از چه مولفه هایی می تواند باشد؟ و از همه مهم تر به زبان عامیانه و ساده آیا می توان انتظار کاهش شدن قیمت ها را داشت؟؟ در این اثناءرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس قول کاهش قیمت داده و گفته طلا لحظه ای ،خودرو یک هفته و سایر کالا ها هم طی ماه های آتی با ارزان شدن نرخ ارز، ارزان خواهند شد .آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر حسن خوشپور اقتصاددان به چرایی عدم کاهش قیمت ها پرداخته که در پی می آید.

با توجه به کاهش قیمت ارز آیا انتظار کاهش قیمت کالا ها خواسته معقولی است ؟

به نظر من اینکه نرخ ارز کاهش پیدا می کند ولی قیمت کالاها خصوصا کالاهایی که وابسته به ارز هستند، کاهش پیدا نمی کند؛ ناشی از چسبندگی قیمت ها و تقاضایی که برای آنها وجود دارد است اما نکته اساسی این است که آن دلایلی که باعث می شود تا قیمت ها کاهش پیدا نکند این است که انتظار افزایش قیمت در آینده وجود دارد .یعنی حتی اگر قیمت ارز کاهش پیدا کند و آن اطمینان در بخش تقاضا وجود می داشت که این افزایش دائمی خواهد بود و در دوره های بعدی مجددا یک پرتاب قیمت به سمت بالا نخواهیم داشت، قیمت کالاهایی که وابسته به ارز هستند تا حدودی کاهش پیدا می کرد .یعنی اثر این بخش چسبندگی قیمت کمتر می شد ولی من گمان می کنم آن چیزی که الان باعث شده قیمت ها پایین نیاید انتظاراتی است که وجود دارد، یعنی این پیش بینی و انتظار وجود دارد که مجددا قیمت ارز افزایش خواهد داشت.

درهمان برهه ای که شاهد افزایش وحشتناک قیمت ارز بودیم عده ای از کارشناسان تورم و گرانی کالا ها را با قیمت دلار مرتبط نمی دانستند و آن را بر آمده از افزایش نقدینگی و مولفه های دیگر اقتصادی می دانستند ،آیا این نکته درست است ؟

بله،وقتی قیمت ارز پایین می آید، همه توقع دارند که قیمت کالاها پایین بیاید ،این یک تحلیل خیلی سهل و ساده است . قیمت کالا ها حتی آنها که وابسته به ارز هستند صرفا بخاطر تغییرات نرخ ارز نیست، ما دراقتصاد قیمت های نسبی داریم ،یعنی نمی شود که قیمت ها پایین بیاید ولی از آن طرف متغیرهای اقتصادی موافق با بالا بودن و افزایش قیمت ها باشند .به نظرمن این اصلا تحلیل درستی نیست که بگوییم چون قیمت ارز پایین آمد قیمت کالاها هم پایین بیاید .این یک نکته و نکته دوم اینکه تغییری اتفاق نیافتاده ،الان با محدود کردن واردات و اختصاص ارزهای موجود برای تامین کالاهای اساسی وکار دیگر هم نمی کنند و این باعث شده تا تقاضا محدود شود و بسیار محدود شود تا بتوانند آن را کنترل کنند ولی این دائمی نخواهد بود و چون دائمی نخواهد بود قیمت کالا متناسب با نرخ ارز کاهش پیدا نمی کند .

اگر به کسبه و بازار بر گردیم در همان زمان که افزایش نرخ ارز را داشتیم خیلی از تجار و کسبه ساعتی و دقیقه ای بر قیمت های خود افزودند و حالا با این کاهش نرخ دلار هیچ کاهش قیمتی اعمال نمی کنند . به نظر شما خارج از متغیرهای اقتصادی چه نهاد و مجموعه ای باید به این موضوع ورود کند؟

این مستلزم تغییر سیاست های کلی اقتصادی است ،مادامی که ساختارها تغییر نکند و به همین صورت ادامه پیدا کند، نرخ ارز یک شاخص و یک معیار برای کل اقتصاد خواهد بود .الان نرخ ارز است که دارد خودش را نشان می دهد ما حتی تورم را هم یادمان می رود و به آن نگاه نمی کنیم و سراغ نرخ ارز می رویم.وقتی در کالا ها و خدمات دیگر در همان بخش ریالی تورم ۳۰ درصدی داریم طبیعتا ارز هم باید بالا بایستد .منتهی آنها دیده نمی شود و به آن توجه نمی شود و یا در رسانه ها زیاد در مورد آن صحبت نمی شود و همه آمده اند و روی ارز منعکس شده است.می خواهم بگویم الان نرخ ارز یک شاخص شده برای ارزیابی کل اقتصاد کلان که ارز افزایش یا کاهش پیدا می کند چه اتفاقی می افتد ولی بقیه متغیرهای اقتصادی هم هستند که آنها هم روی افزایش قیمت ها و تورم تاثیر گذار هستند که به تبع آن نرخ ارز هم تغییر خواهد کرد و کسی به آن توجه نمی کند.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته اند که با توجه به نرخ ارز ،قیمت طلا لحظه ای ،خودرو یک هفته و سایر کالاها طی چند ماه تاثیر پذیرفته و در  آینده کاهشی خواهد شد و بازار به ثبات خواهد رسید.در حالی که هنوز قیمت خودرو هم تغییر چندانی نکرده .به نظر شما چه فاکتورهای اقتصادی و چه چرخه ای باعث این کاهش تدریجی قیمت ها خواهد شد؟

اولا قیمت طلا با توجه به قیمت های جهانی مشخص کننده نرخ ارز است ،اگر نرخ ارز را با هر اونس طلا محاسبه کنید می بینید که نرخ ارز باید بالاتر از ۱۰۰۰۰ تومان باشد تا این طلا قیمت خود و انطباق آن با قیمت های جهانی را داشته باشد .قیمت خودرو هم که افزایش پیدا کرده ناشی از توقف واردات قطعات است که روی قیمت خودرو اثر گذاشته اما قبل از این هم در مورد خودرو داشتیم که مرجع قیمت گذاری خودرو همواره مورد اختلاف نهاد های ذیربط نظیر شورای رقابت و خود شرکت های خودرو ساز بوده .می خواهم بگویم که خودرو تاکنون در بازارهای رقابتی معامله نشده و شرکت های خودروساز هم بطور کامل مجاز نبوده اند که هر چقدر بازار کشش داشت قیمت ها را افزایش دهند ما در انجا یک محدودیت وسقف و یک سرکوب قیمتی داشتیم که الان خودش را رها کرده ،حالا با دستور العمل و تصمیم و اینها شاید بتوانند چون شرکت های خودروساز ما دولتی هستند، دولت بتواند بیاید و یک دخالتی کند و قیمت ها را پایین بیاورد؛ ولی بلند مدت نخواهد بود، چون خود همین شرکت ها هم با مشکلات مالی مواجه می شوند .من نمی گویم آن قیمتی که برای خودرو در بازار است منطقی است ولی آن چه هم که در خواست دارند منطق نیست .تغییرات نرخ ارز و طلا و اینها باعث شده که خودرو هم در کنار اینها با یک افزایش قیمت مواجه باشد و به دلیل اینکه جز دستوری امکان کاهش قیمت نیست، شاید در کوتاه مدت این اتفاق بیافتد ولیکن در بلند مدت قیمت ها به حالت خودشان برمی گردند . با این قیمت هایی که الان ما داریم در سطح جهانی بااین مبلغ می شود خودروهای خیلی بهتری خرید که این ناشی از مشکلات صنعت خودرو ماست که در اینجا ما هر کالایی را با هر کیفیتی تولید کنیم به دلیل اینکه وارداتمان محدود است و بازار انحصاری است و دست دو شرکت داخلی است که دارند بازار را پر می کنند این قیمت های غیر واقعی و گران برای خودرو هایی که شاید در بازارهای خارجی هم تقاضایی برای آنها وجود نداشته باشد، روی خودرو ها گذاشته می شود .