آرمان امروز : سرویس دیپلماسی-رضا پورحسین: سلطان عمان با استقبال معاون اول رئیس جمهور در فرودگاه مهرآباد، وارد تهران شد. هواپیمای هیثم بن طارق سلطان عمان در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست و وی مورد استقبال معاون اول رئیس جمهور قرار گرفت.

گفت و گو و رایزنی درباره روابط میان ایران و عمان و امضای چند سند همکاری در راستای تقویت همکاری‌ های تجاری و اقتصادی از جمله اهداف مهم سفر دو روزه سلطان عمان به تهران است.

پیش از این رئیسی در روز دوم خرداد سال گذشته به عمان سفر کرده بود.

این سفر در روزها و هفته های اخیر به قدری مهم بوده که به اخبار اصلی بسیاری از رسانه ها بدل شده و بسیاری بر این باور هستند که به دنبال این سفر اتفاقات مهمی در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی رقم خواهد خورد.

اتفاقی که شیاد مصالحه میان ایران و مصر، تبادل زندانیان و یا حتی احیای برجام باشد.

صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: سلطان هیثم وارد تهران شد و  همچنان بازار گمانه‌ زنی‌ ها درباره این سفر و اهداف آن داغ است و آن هم بیشتر معطوف به جایگاه و نقشی است که این کشور سلطنتی در منطقه در میانجی گری در پرونده‌های کلان از چند دهه قبل پیدا کرده است.

در این خصوص بیان چند نکته ضرورت دارد. نخست، این سفر از لحاظ فنی و پروتکلی در پاسخ به سفر سال گذشته رئیس جمهور ایران انجام می ‌شود.

از مدت ‌ها قبل این سفر در دستور کار بوده و دولت ایران به دلایلی از جمله جلوگیری از شائبه یک طرفه بودن دیپلماسی همسایگی پیگیر سفر بوده و اهتمام خاصی به آن داشته است.

دوم، در سفرهای سلطان عمان معمولا تلاش می‌ شود که در زمان و فضای مناسب و معطوف به دستاوردهای ملموسی انجام شود. سلطان عمان معمولا اهل سفر نیست و حتی در نشست ‌های سران اتحادیه عرب و بعضا نیز در نشست‌ های شورای همکاری خلیج فارس به دلایلی از جمله نداشتن خروجی مشخصی شرکت نمی‌ کند.

سوم، گویا سلطان عمان پس از توافق ایران و عربستان و شکل گیری نوعی فضای مثبت در منطقه که کشورش در آن نقش داشت، شرایط را برای سفر به ایران مناسب دیده است. اما پرسش اینجاست که این سفر چه دستاورد خاصی را نیز به همراه خواهد داشت که احتمالا سلطان هیثم را به انجام آن ترغیب کرده باشد و یا این که صرفا ضرورت پاسخ به دعوت ایران در این فضای مثبت منطقه‌ ای و تقویت مناسبات دو جانبه مطرح است؟

چهارم، در پاسخ به پرسش پیشگفته باید دید سلطان عمان با چه دستور کاری به ایران می‌ آید. دستور کار احتمالا تلفیقی از پرونده‌ های مختلف در سه سطح دو جانبه، منطقه ‌ای و بین ‌المللی است.

پنجم، دستور کار منطقه‌ ای سفر به احتمال زیاد تقویت فضای شکل گرفته در منطقه، بحث کشتیرانی به ویژه تنگه هرمز، آشتی ایران و مصر و پرونده یمن است و دستور کار بین‌ المللی نیز بیشتر حول محور پرونده هسته‌ ای، تبادل زندانیان میان آمریکا و ایران و جنگ اوکراین در سایه اتهامات غرب علیه تهران است.  ششم، با توجه به سفر چند روز قبل سلطان هیثم به مصر بیشتر میانجیگری عمان میان تهران و قاهره برجسته می‌ شود. واقعیت این است که هر چند به گفته منابعی، این پرونده در سفر سلطان به قاهره مطرح بوده اما این سفر نظر به ترکیب هیات عمانی و توافقنامه ‌های امضا شده بیشتر جنبه اقتصادی داشت.

ولی جدا از آن، رفتن به مصر قبل از ایران احتمالا با انگیزه دادن صبغه منطقه ‌ای به سفر به ایران باشد. سلطانِ کم سفر عمان که چند روز قبل در نشست سران عرب در عربستان شرکت نکرد، بعید نیست برای قرار نگرفتن در مظان اتهام ترجیح ایران بر دول عربی خواسته باشد قبل از سفر به تهران به کشوری عربی و آن هم مصر سفر کرده باشد.

هفتم، گمان نمی ‌رود که فعلا گشایشی جدی در روابط ایران و مصر حاصل شود و به نظر می ‌رسد که اولا قاهره منتظر است ببیند که روابط ایران و عربستان تا چه اندازه عادی خواهد شد. ثانیا، متغیرهای موثر در روابط تهران و قاهره فرا ایرانی و مصری است و اسرائیل مخالف جدی از سرگیری این روابط در سطح سفارت است. ثالثا عربستان و امارات علی رغم توافق اخیر همچنان روی خوشی به تقویت روابط مصر و ایران نشان نمی ‌دهند و نقش تاثیرگذاری هم در تصمیمات این کشور دارند. رابعا، نظر به وضعیت داخلی شکننده مصر چندان محتمل نیست که عبدالفتاح سیسی در نهایت دست به ریسک ارتقای روابط با ایران بزند. خامسا، بعید نیست که آنچه فعلا در مخیله سیسی می‌ گذرد بازی با برگ روابط با ایران برای فشار بر اسرائیل، آمریکا و برخی کشورهای عربی منطقه برای کمک به این کشور برای عبور از بحران اقتصادی باشد.

هشتم، بعید است که سلطان عمان بدون گرفتن پیامی از جانب آمریکا یا ارائه راهکاری برای خروج از بن بست مذاکراتی به ایران سفر کند. عمانی ‌ها و قطری‌‌ها در ماه ‌های اخیر تلاش‌ های بسیاری برای خروج از این بن بست انجام دادند.

احتمالا یکی از دلایل تاخیر در سفر سلطان هیثم انتظار گشایشی در این مساله بوده باشد تا مانند خبر مبادله دیپلمات ایران با شهروند بلژیکی قبل از سفر اعلام شود.

احتمالا سلطان هیثم به دنبال قانع کردن ایران به مذاکره مستقیم با آمریکا برای شکستن بن بست کنونی باشد؛ همان کاری که سلطان قابوس انجام داد و به برجام منتهی شد. البته قبلا نیز گفته شد، احیای برجام ۲۰۱۵ دیگر از جانب غرب چندان مطرح نیست بلکه رسیدن به توافقی موقت جهت دستیابی به توافقی جامع در آینده مطرح است.

حالا باید دید سلطان هیثم چه توفیقی در این پرونده به دست می‌ آورد. ناگفته هم نماند که پرونده مبادله زندانیان ایران و آمریکا نیز با میانجیگری عمان و قطر مطرح است که اختلاف اساسی بر سر چگونگی نقل و انتقال اموال بلوکه شده در کره جنوبی به عنوان بخشی از مفاد این مبادله است.

در ماه ‌های گذشته، مذاکراتی مالی در قطر در این باره انجام شده و بعید نیست که این پرونده در آینده نزدیک بسته شود.

از سوی دیگر سفیر ایران در عمان در پاسخ به این پرسش که ایران اعلام کرده از ابتکارات و پیشنهادات عمان در ارتباط با احیای برجام و حل برخی از پرونده‌ها بین ایران و عمان استقبال می‌کند و آیا سلطان عمان در جریان این سفر در ارتباط با موضوع برجام و احیای مذاکرات حامل ابتکار خاصی است؟ تصریح کرد: عمان نقش مهمی در شکل گیری توافق هسته ای داشته و بعد از اینکه دولت ترامپ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد برای مقامات عمانی مهم بود که بار دیگر مذاکرات احیای برجام برگزار شود و توافقی در این زمینه بین طرفین صورت بگیرد.

وی تاکید کرد: همانطور که بارها اشاره کرده‌ایم ما همواره از خیرخواهی، ابتکارات و اقدامات مثبت عمان در این ارتباط استقبال کرده‌ایم، چرا که هیچ گاه میز مذاکره را ترک نکرده ‌ایم و در مسیر دیپلماسی حرکت کرده‌‌ایم.