آرمان امروز ، گروه سیاسی: «آگاهی انتخاباتی» به‌عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های هر جامعه دمکراتیکی محسوب می‌شود که در واقع پیش از روز انتخابات برای بالابردن اطلاعات شهروندان برای شناخت نفرات و چهره احزاب در دستور کار قرار می‌گیرد. موضوعی که شاید در مورد انتخاب رییس جمهوری، تنها به‌دلیل سرشناس بدون داوطلبان آنچنان نیاز نباشد ولی در انتخاباتی مانند «شورای شهر» و «مجلس شورای اسلامی» امری سرنوشت‌ساز به‌نظر می‌رسد. آنچه رای آگاهانه می‌خوانیم، می‌تواند در ارتقای اعتبار دادن به انتخابات نقش مهمی را ایفا کند و حتی توانایی این را دارد که نتیجه انتخابات را تغییر دهد. توجه داشته باشید که اگر انتخابات بر پایه آگاهی رأی دهندگان انجام نپذیرد، نمی‌تواند به اثربخشی رأی دهی و مشارکت انتخاباتی منجر شود. در واقع کارکرد اساسی انتخابات برای انتخاب نفرات اصلح و گزینش شخصیت‌های مجرب برای نقش آفرینی در عرصه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … را با چالش روبه‌رو می‌کند و گاه پیش می‌آید که شهروند رای دهنده، به دلیل فقدان آگاهی بدون توجه به اهمیت نقشش برگه رای را پر می‌کند. بی‌آنکه توجهی به حقوق خود و دیگر همشهریانش داشته باشد.

جو انتخاباتی در ایران برای برگزاری انتخابات مجلس زودتر از گذشته آغاز شده است و در فضایی که بسیاری از احزاب و جریان‌های سیاسی در حال آرایش انتخاباتی هستند و فضای گفت‌وگو با چاشنی اختلافات درون اردوگاهی را در دستور کار قرار داده‌اند یک نظرسنجی در رسانه‌ها منتشر شده است. این نظرسنجی که پایگاه خبری «۲۴ آنلاین» آن را منتشر کرده است می‌گوید در پایتخت کسی از زمان انتخابات خبری ندارد. باتوجه به اینکه مجلس شورای اسلامی اصلاح قانون انتخابات را به مراحل پایانی رسانده ولی هنوز نهایی نشده است جای خالی «رای آگاهانه» به چشم می‌خورد.

نتیجه یک نظرسنجی که به‌صورت مراجعه مستقیم به افراد در تهران انجام شده، کم‌اطلاعی مردم از انتخابات آتی را به‌خوبی نشان می‌دهد. این نظرسنجی روز ۲۱ خرداد در ۳۲ نقطه پر جمعیت پایتخت از ۳۶۵ نفر افراد بالای ۱۸سال انجام شده و سوالات متعددی در مورد «انتخابات» از افراد پرسیده شده است. بر اساس این نظرسنجی ۵۸ درصد از پاسخگویان نمی‌دانند که در اسفند ماه چه انتخاباتی برگزار خواهد شد و تنها ۴۲ درصد نسبت به این موضوع ابراز مطلع بودن کردند.

جالب اینجا است که ۱۶ درصد از افراد شرکت کننده آخرین اخباری که شنیده‌اند، در مورد حاشیه‌های ازدواج «محمدرضا گلزار» یا اخبار فضای مجازی مثل «گرانی بنزین» و … بوده‌ است. ۱۱ درصد اخبار مربوط به تورم، ۱۰ درصد نیز ریزش دلار و کاهش قیمت‌هایی چون خوردو و طلا را شنیده و اخبار برجام و حوادث به ترتیب به گوش ۹ و ۶ درصد رسیده ‌است. اخبار مربوط به دولت سیزدهم و موشک فتاح نیز تنها ۵ درصد دیده و شنیده شده و در پایین‌ترین جایگاه قرار دارد. نکته دیگر اینکه تنها ۲۹ درصد از شرکت‌کنندگان خبرها را از صدا و سیما، ۲۵ درصد رسانه‌های خارجی و ۱۴ درصد از آنان اطرافیان را به‌عنوان منبع آخرین خبر مهمی که شنیده یا دیده‌اند، معرفی کردند.

توجه داشته باشید که تنها آنانی که در فضای سیاسی حضور دارند و در واقع به‌دنبال رای آگاهانه هستند به این سوال پاسخ مثبت دادند. ۴۸.۱ درصد از کسانی که از برگزاری انتخابات مطلع هستند، به‌میزان «اصلا و خیلی کم» اخبار این حوزه را پیگیری می‌کنند. همچنین ۲۶ درصد کم و ۲۴ درصد زیاد و خیلی زیاد پیگیر این اخبار هستند. از میان آنها ۵۲.۶ درصد اخبار را از صداوسیما، ۱۱.۷ درصد از «فضای مجازی» و ۵.۸ درصد از بی‌بی‌سی فارسی می‌بینند یا می‌خوانند.

بخش دیگری از این نظرسنجی به موضوع «اعتماد به اخبار» باز می‌گردد. از این میان بیش از ۳۳ درصد به صداوسیما اعتماد دارند، ۲۰ درصد به اخبار فضای مجازی اپوزیسیون و ۴۲ درصد به فضای مجازی داخلی باور دارند. بنا بر این نظرسنجی به طور کلی ۱۶.۵ درصد از کل جامعه آماری به مقدار «زیاد و خیلی زیاد» اخبار انتخابات را رصد می‌کنند و تنها ۲۲ درصد از جامعه آماری برای کسب خبر به صداوسیما رجوع می‌کنند.

سهم احزاب در ضعف آگاهی انتخاباتی

«محمدحسن آصفری»، نماینده مجلس، عضو کمیسیون داخلی و شوراها و دانش‌آموخته علوم سیاسی در واکنش به این نظرسنجی و در پاسخ به این سوال که «آگاهی انتخاباتی» تا چه حد می‌تواند باعث مشارکت بالای شهروندان در انتخابات اسفند ماه شود، به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «اینکه از هم اکنون همه شهروندان در جو انتخاباتی حضور داشته باشند خیلی غیرطبیعی نیست. این موضوع را هم در نظر بگیرد که مردم ایران از آگاهی سیاسی برخوردارند و می‌دانند که نمایندگان مجلس هر چهارسال انتخاب خواهند شد. باتوجه به تجربه انتخابات گذشته، رفته رفته و با نزدیک شدن به موعد انتخابات و در ماه‌های پایانی، شور انتخاباتی در بین شهروندان ایجاد خواهد شد که باتوجه به فرمایشان رهبر معظم انقلاب، امیدواریم انتخابات پرشوری داشته باشیم. ولی نقدی که در این زمینه وجود دارد که چرا به موضوعاتی مانند «آگاهی انتخاباتی» هنوز در جامعه سیاسی ایران آنچنان که باید پرداخته نشده است مورد قبول است و باید این موضوع را بپذیریم. به‌نظر بنده یکی از عمده‌ترین این چالش به ضعف ساختارهای احزاب باز می‌گردد. ما در فضای سیاسی با احزابی روبه‌رو هستیم که تنها در روزهای پایانی وارد گود می‌شوند و بعد از پیروزی وظیفه ذاتی خود را که همانا آگاهی بخشی و ارتقاء دانش سیاسی شهروندان است را رها می‌کنند.»

این چهره اصولگرا بعد از انتقاد از کم رونق بودن احزاب و همچنین نقش رسانه‌ ملی و مطبوعات در آگاهی رسانی شهروندان، ادامه می‌دهد: «وضعیت کشور به نوعی است که بحث‌های مربوط به معیشت و چالش‌های اقتصادی همه فضا را به خود تخصیص داده است و نباید تلاش کرد که بخواهیم نگاه مردم را تغییر دهیم چون با این وضعیت الان نیازی نیست که رسانه‌ی ملی وارد این موضوع شود. در این موقعیت زمانی همه جناح‌ها و رسانه‌ها باید تلاش کنند که با کنار زدن چالش‌های اقتصادی و معیشتی سطح رضایت‌مندی شهروندان را افزایش دهیم تا در ادامه شاهد برگزاری انتخابات حداکثری باشیم.»

نماینده شهروندان اراک در ادوار مجلس در پاسخ به این سوال که آیا زمان کافی برای اطلاع‌رسانی در مورد «اصلاح قانون انتخابات» به‌خصوص رای دادن در الگوی تناسبی در نظر گرفته شده است اضافه می‌کند: «اصلاح قانون انتخابات با الگوی تناسبی و دیگر موارد اصلاحی هنوز به اتمام نرسیده است و باتوجه به نظرات شورای نگهبان امکان دارد برخی از اصلاحیه‌ها حذف شود به همین علت هنوز در این موارد اطلاع‌رسانی نشده است. امیدواریم که طی روزهای آینده سرنوشت این تغییرات مشخص شود. بعد از تصویب شدن هم مجلس و هم رسانه ملی و … برنامه‌هایی برای آگاهی دادن در مورد تغییرات را انجام خواهند داد تا به‌نوعی وظیفه ذاتی احزاب را بر دوش بکشند و در ادامه بتوانند ارتقاء آگاهی سیاسی در جامعه را به همراه داشته باشد.»