سید علی محمودی

آرمان امروز : جنگ در فلسطین که از پانزدهم مهرماه ۱۴۰۲ شروع شده و همچنان ادامه دارد، هزاران قربانی درپی‌داشته است. این رخداد تلخ و دردناک، باردیگر نامشروع بودن جنگ تهاجمی و محدودیت‌های جنگ دفاعی را-که یگانه جنگ مشروع است-، در کانون توجه ناظران قرارداده است. جنگ دفاعی، محدود به موازین و قیود اخلاقی است.

درست است که دفاع دربرابر تجاوز خارجی، حق مشروع یک ملت است اما دفاع مشروع نمی‌تواند به انگیزه مقابله با تجاوز دشمن، محدودیت‌های اخلاقی را زیرپابگذارد. در جنگ دفاعی کشتار غیر نظامیان اعم از زن و مرد، کودک، جوان، سالخورده و معلول جسمی و ذهنی، ممنوع است. هیچ بهانه و دلیلی، نمی‌توان کشتار غیر نظامیان را تحت هرشرایطی توجیه کند. سربازان می‌تواند فرمان کشتار غیر نظامیان را اجرا نکنند و در برابر فرماندهان خود، دست به«مقاومت اخلاقی» بزنند.

کشتار اسیران جنگی، چه افراد سالم و چه مجروح و معلول، در خلال جنگ و پس از آن ممنوع است. اگر فرماندهان به افراد تحت امر خود فرمان دهند که به اسیران جنگی شلیک کنند، آنان باید از کشتن اسیران جنگی خودداری ورزند. یکی از نمونه‌های مشهور این‌گونه افراد، محمد علی کلی، مسلمان سیاهپوست آمریکایی قهرمان پیشین مشت‌زنی جهان است که در هنگامه جنگ ویتنام، به دلایل اخلاقی از ورود به خدمت سربازی خودداری کرد.  چنین امتناعی صرفاً اخلاقی است و از آن‌رو که نقض قانون به شمار می‌آید، شهروندانی که قانون را در این زمینه اجرا نکره‌اند، باید جریمه مقرر را بپردازند.

در جریان جنگ دفاعی، انهدام ساختمان‌ها و تأسیساتی که در آن‌ها افراد غیرنظامی زندگی می‌کنند، با هدف ضربه‌زدن به دشمن و ایجاد اختلال در روند امور آنان، عملی برخلاف اخلاق و ممنوع است. دراین میان، منع یورش مسلحانه به اماکنی مانند مدارس، بیمارستان‌ها، وسایل حمل و نقل و هم‌چنین هدف‌های نظامی که در مجاورت اماکن غیرنظامی قراردارند، آشکار است.  دراین زمینه، داوری کانت آن‌است‌که استفاده از هر وسیله دفاعی برای کشوری که مورد تجاوز نظامی قرارگرفته، مجاز است، جز ابزارهایی که درخور بهره‌برداری شهروندان نیست؛ مانند این‌که یک دولت اتباع خود را به‌عنوان نفوذی و یا آدم‌کش به این‌سو و آن‌سو روانه کند و با استفاده از چنین روش‌های خیانت‌آمیزی، اعتماد لازم جهت استقرار صلح پایدار در آینده را برباد دهد.