جامعه شناسی سیاسی حادثه مشهد و درسی که باید بگیریم

آرمان شرق-گروه سیاست:جامعه شناسی سیاسی حادثه مشهد چه درسی را می دهدکه باید بگیریم؟رخدادی که روز سه شنبه نهم فروردین ماه در جریان بیلیط فروشی بزای تماشای دیدار فوتبال تیم های ایران- لبنان در مورد حضور زنان در در ورزشگاه رخ داد و متاسفانه علی رغم بلیط فروشی با استفاده از زور مانع حضور آنان در استادیوم شد، افکار عمومی را سخت جریحه دار ساخت ؛رخدادی که واکنش منفی مردم را در پی داشت و سیاسیون و شخصیت های دو جریان اصلی سیاسی کشور را مجبور به موضع گیری کرد ؛ امید می رود حداقل نتیجه و پیامد اصلاحی هم در بر داشته باشد و صرفا محدود به اظهار تاسف و و اکنش های فرافکنانه نشود.

جامعه شناسی سیاسی حادثه مشهد و درسی که باید بگیریم

رخدادی که روز سه شنبه نهم فروردین ماه در جریان بیلیط فروشی بزای تماشای دیدار فوتبال تیم های ایران- لبنان در مورد حضور زنان در در ورزشگاه رخ داد و متاسفانه علی رغم بلیط فروشی با استفاده از زور مانع حضور آنان در استادیوم شد، افکار عمومی را سخت جریحه دار ساخت ؛رخدادی که واکنش منفی مردم را در پی داشت و سیاسیون و شخصیت های دو جریان اصلی سیاسی کشور را مجبور به موضع گیری کرد ؛ امید می رود حداقل نتیجه و پیامد اصلاحی هم در بر داشته باشد و صرفا محدود به اظهار تاسف و و اکنش های فرافکنانه نشود. و اما
اگر این رخداد را از زاویه جامعه شناسی سیاسی و در حد ظرفیت این یادداشت مورد کنکاش قرار دهیم، دست کم سه درس مهم را در اختیار قرار می دهد:
یک- جنسیت را ملاک قرار ندهیم و نگاه فمنیستی را کنار بگذاریم

با یک نگاه تاملی مختصر می توان دریافت که هنوز نگاه انسانی نتوانسته است جای نگاه جنسی را بگیرد و مرزگذاری افراطی بین زن و مرد به ویژه در برابری استفاده از فرصت های اجتماعی- اقتصادی و سیاسی و نگاهی که باید به آن ها داشت ،هنوز سیاستگذاری عمومی را تحت کنترل دارد؛ و به جای اهتمام در حل مسایل احتمالی، مدام بر طبل جنسیت می کوبد و در حل مسایل مختلف ناتوان است.
متاسفانه، برخی از افراد و گروه ها هنوز زن را به عنوان یک انسان کامل و هموزن با مرد به رسمیت نشناخته اند؛ در این راستا، دیروز از آقای رحیم پور  ازغدی سخنانی منتشر شد که طی آن ،دلیل این نوع رفتار با زنان را عدم آمادگی برای مدیریت رفع مشکل و امکان تعرض زبانی و احتمالا تعرض جسمی!توجیه کرد یا یکی از رسانه های اصولگرا، آن را برای حفظ حرمت خود زنان لازم شمرد ؛ غافل از انکه اولا فحاشی و تعرض زبانی صرفا برای زنان کراهت و بدآموزی ندارد بلکه مردان را هم در بر می گیرد و اگر این عیب مانع حضور زنان در ورزشگاه هاست باید مردان نیز شامل ممنوعیت مذکور بشود؛ ثانیا تا کی باید به این بهانه از حضور زنان در استادیوم ها جلوگیری کرد ؛ سوم ، به نظر می رسد همین حضور زنان در استادیوم ها به لحاظ فرهنگ سیاسی ایرانیان می تواند جو فحاشی ها را کاهش دهد.

دو- زور راهکار نهایی نیست؛ با زور فقط افکار عمومی را طغیانی می کنیم و از پیامدهای آن به ویژه درآینده غفلت می ورزیم

اینکه فدراسیون فوتبال بر حضور توامان زن و مرد در استادیوم و تماشای دیدار ایران-لبنان تاکید کرد، رویکرد قابل قبولی بود اما اینکه پس از حواشی ایجاد شده با صدور بیانیه ای فقدان زیر ساخت ها را دلیل راه ندادن زنان به ورزشگاه اعلام می کند حیرت انگیز بوده و جای تامل دارد؛مگر آقای کامرانی فر روز قبل از بازی از فقدان زیر ساخت ها آگاهی نداشتند؟! نکته مهم اینکه چرا همیشه از زور عریان و وسایل خشونت آمیز برای حل مشکل بهره می گیریم ؛شاید هنوز به این باور نرسیده ایم که استفاده از زور به معنی اعتراف به ناتوانی در حل مشکل به شیوه مسالمت آمیز است؛ مثلا اگر این تعداد قلیل زنان حاضر در در ورودی ورزشگاه را به استادیوم راه می دادیم، چه اتفاق بزرگی راه می افتاد؟ آیا به پیامدهای این به اصطلاح مدیریت ناشیانه فکر می شود و اینکه چه هزینه های سیاسی گرانی را بر جامعه تحمیل می کند؟ و آیا معایب و مزایای حضور زنان در استادیوم ها را از منظر تحلیل عقلایی و هزینه -فایده بررسی کرده ایم؟

سه -ساختار-کنشی فکر کنیم و کنش را بر ساختار تحمیل نکنیم

گرچه در مباحث نظری ، امروزه اکثر علمای سیاسی به این فهم رسیده اند که کنش و ساختار دارای تعامل و فعل و انفعالات دیالکتیکی هستند و بر هم تاثیر و تاثر دارند و در تحلیل رفتارها و رویدادها نمی توان این واقعیت را نادیده گرفت ،متاسفانه نگاه غالب بر سیاستگذاران -که البته اکثرا سیاست ورز حرفه ای هم نیستند- کنش گرایانه است و به همین دلیل، مشکلات استادیوم ها را کنشی تحلیل می کنند و راه عبور از مشکلاتی مثل تعرض زبانی یا جنسی را ،دیوارکشی بین زن و مرد و راه ندادن زنان به ورزشگاه ها می یابند.

جامعه شناسی سیاسی حادثه مشهد و درسی که باید بگیریم

سخن را کوتاه،و بر این نکته تاکید کنیم که این رویداد هم می تواند آموزنده باشد و اینکه ریشه این گونه رفتارها ،به نوع نگاه ما به جامعه و انسان مربوط است که در چنین رویدادهایی رخ می نماید و لذا ،حداقل نتیجه ای که می توانیم از حادثه مشهد اخذ کنیم، این است که مسولان و سیاستگذاران اجازه دهند از این به بعد زنان در فوتبال باشگاهی ایران بتوانند با احترام و احساس عزت به تماشای فوتبال بپردازند و این پیام را به جامعه جهانی بدهند که در مکتب و فرهنگ ما، مهم مرتبه انسانی فرد است نه جنسیت او، و ما نسبت به زن نگاه والاتری هم داریم که می تواند به عنوان الگو مطرح شود ؛الته اگر چنین باوری داشته باشیم؟
آرمان شرق/نویسنده: هوشمند سفیدی