تجزیه طلب خطاب کردن مردم سیستان و بلوچستان کاری بسیار غلط است/ دیدار و دلجویی، دوگام مهم عقلانیت سیاسی

آرمان امروز| رضا پورحسین: پس از اتفاقات اخیر در کشور و جان باختن تعدادی از شهروندان در استان سیستان و بلوچستان، هیاتی از سوی مقام معظم رهبری به این استان اعزام شد تا خواسته های شهروندان و مسئولین این خطه از کشور شنیده شود. امری که برخی آن را بی سابقه می دانند و نشانه ای از عقلانیت در کنش سیاسی قلمداد می‌کنند. مقوله ای که برخی با آن موافق و برخی نیز آن را تنها، گام اول می‌دانند. اتفاقی که شاید یکی از ویژگی های کنش معقولانه در امر سیاست باشد. در این میان روزنامه «آرمان امروز» در راستای بررسی ویژگی های کنش معقولانه در عرصه سیاست و راه برون رفت از وضعیت موجود، گفت و گویی اختصاصی با دکتر بیژن عبدالکریمی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی داشته است که در ادامه می خوانید.
عقلانیت در سیاست به چه معناست و چه ویژگی ها و مولفه هایی دارد؟
عقلانیت در حوزه سیاست به این معناست که روش هایی اتخاذ شود تا هزینه های تحمیل شده بر کشور را کم تر و راه رسیدن به آرمان ها را کوتاه تر کند. مشخصا هر عملی که به ما کمک کند تا به آرمان ها نزدیک تر شویم و از این طریق بتوانیم جامعه ای مطلوب تر ایجاد کنیم، کنشی عقلانی است.
امروز اگر مسئولین خواهان داشتن جامعه ای آرام هستند و در جست و جوی عدالت پیش می روند و آرمان برای آن ها تحقق عدالت تعریف شده است، هر کنشی که به جامعه تعادل ببخشد، می تواند عملکرد عقلانی در سیاست باشد و جامعه را به آرمان مدنظر نزدیک تر کند. زمانی که این امر تعریف شده است تا در مقابل نظام سلطه ایستادگی شود، مشخصا هر عملی در این راستا می تواند عقلانی باشد. مشخصا هر کنشی که سبب شود تا تعادل جامعه از بین رود و تنش وارد جامعه شود و همگان را از رسیدن به آرمان ها دور کند، یک اقدام غیرعقلانی در عرصه سیاست است. توجه به دیگری به خصوص در عرصه سیاست داخلی مشخصا یکی از کنش هایی است که می تواند مولفه عقلانیت در سیاست تعریف شود. باید توجه داشت که اقدمات عقلانی در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی کاملا با یکدیگر متفاوت است. برای مثال اگر عقب نشینی در مقابل دشمن خارجی و دادن امتیاز به آن ها سبب می شود تا آن ها خواهان امتیازهای بعدی شوند و کشور مجبور می شود عقب نشینی های دیگری نیز داشته باشد، در داخل صدق نمی کند. مواجهه با عامل بیرونی مشخصا متفاوت با آن چیزی است که در داخل خانواده رقم می خورد.  اگر پدر در مقابل فرزند خود کوتاه نیاید، مشخصا سبب می شود تا شیرازه خانواده از هم بپاشد. منطق داخلی با منطقه روابط بین الملل دو امر کاملا متفاوت است. بنابراین سهم دیگری و توجه به خواسته دیگری، مهم ترین بخش کنش ها در سیاست داخلی برای عقلانی عمل کردن است.
در عرصه سیاسی و اجرایی گام بعدی بعد از دیدار و درک طرف مقابل چه مواردی است؟
پس از دیدار و دل جویی مشخصا رسیدن به فهم مشترک مهم ترین گامی است که باید برداشته شود. باید مطالبات و خواسته ها شنیده شود و این مطالبات و خواسته ها دسته بندی شود و مشخص شود که محل اعتراض دقیقا کجاست و در این خصوص باید شفاف سازی شود. باید پس از این مراحل به سمت تحقق مطالبات گام برداشته شود تا طرف مقابل به این باور برسد که دیدارها نمایشی نبوده و به حرف آن ها در عمل گوش داده می شود. در مرحله بعد اگر بخشی از این مطالبات از نگاه مسئول غیرمنطقی است، باید گفت و گو ادامه پیدا کند و طرف مقابل را متوجه این امر کرد که به چه علت امکان تحقق این مطالبه وجود ندارد. باید رابطه گفت و گویی با مطالبه گر ایجاد شود. این امری مهم و اساسی است. استفاده از قدرت به صورت کلی و اعمال زور باید در آخرین مرحله باشد نه این که از ابتدا با مطالبات به صورت قهری برخورد شود. این یک اشتباه است که نباید صورت گیرد. مسئول تا می تواند باید مطالبات را پاسخ دهد و اگر هم نمی توان به این مطالبات پاسخ داد باید طرف مقابل را در این خصوص آگاه کنیم. باید رابطه اغنایی در این مسیر برقرار شود تا بخشی از مردم که این مطالبات را دارند طرد نشوند.
در چنین شرایطی، آیا فضایی در جامعه وجود دارد که بتوان به فهم مشترک رسید؟
این که چنین فضایی برای رسیدن به فهم مشترک وجود دارد یا خیر اندکی مبهم است اما باید توجه داشت که هیچ راه دیگری جز رسیدن به فهم مشترک برای حل مشکلات کشور نداریم زیرا برای نجات کشور راهی جز همدلی و همکاری وجود ندارد. به این معنی که هیچ یک از جریانات کنونی دخیل در امور ایران به تنهایی نمی توانند این کشتی را نجات دهند. گفتمان انقلاب و نیروهای آن به تنهایی نمی توانند مشکلات کشور را حل کنند. این اصل در خصوص مخالفین، منتقدین و اپوزیسیون نیز صادق است و آن ها نیز به تنهایی نمی توانند مشکلات کشور را حل کنند. صورت مساله به این شکل نیست که ما راه های مختلفی برای نجات کشور داریم و یکی از آن ها گفت و گو است بلکه امروز تنها راه نجات کشور گفت و گو و پاسخ به مطالبات است و هیچ راه دیگری وجود ندارد. گزینه دوم خشونت شدید در کشور از سوی طرفین است که این امر مشخصا به بن بست خواهد رسید.  امروز کشور زیر فشار خارجی نیز قرار دارد و اگر کشور بخواهد در مقابل فشار خارجی عقب نشینی کند می تواند یک شکست نیز برای ملت باشد و به همین علت باید از درون به مطالبات مردم پاسخ داد و هر آن چه را مردم می خواهند شنید. نباید نسبت به مطالبات بخشی از مردم بی تفاوت بود زیرا جامعه را در خشونت غرق می کند و عملا درگیر حالتی همچون حکومت نظامی خواهیم شد و ما را عملا تبدیل به کره شمالی می کند. بی شک نظام سیاسی نمی تواند هم در مقابل فشار خارجی و هم در مقابل فشار داخلی مقاومت کند و باید تغییر در این عرصه را در دستور کار قرار داد و این به نفع هیچ کس و حتی خود نظام نیست. گزینه خشونت، گزینه سرنگونی قدرت سیاسی و امثالهم وجود ندارد. عملا در شرایط تاریخی کنونی این امر ممکن نیست اما از سوی دیگر نیز باید توجه داشت که مسئولین باید مطالبات مردم را بپذیرند. امروز زمان قانع کردن مردم نیست و باید مطالبه مردم را عملی کرد زیرا امروزه تغییر یک خواست ملی است و باید گام به گام به سمت خواسته های مردم رفت.