ایران و آمریکا در چه زمینه ای توافق می کنند؟

به تازگی انتشار اخبار (بعضاً نادرست یا نادقیق) در مورد «توافق با ایران» یک سرگردانی در افکار عمومی ایجاد کرده.

اما حقیقت ماجرا چیست؟ به صورت کلی در سه حوزه تحولاتی در جریان است:
– گفتگو‌های هسته‌ای/امنیتی
– زندانیان دوتابعیتی
– پرونده‌های پادمانی

مذاکرات هسته‌ای-امنیتی بین ایران و آمریکا: گفتگو بر سر توافق موقتی که مستلزم رفع تحریم باشد مطرح نیست. چراکه چنین توافقی، با توجه به فضای سیاسی قدرتمندی که علیه ج. ا در واشنگتن ایجاد شده، ۱. با مخالفت کنگره مواجه خواهد شد ۲. به بایدن از نظر سیاسی در آستانه انتخابات ضربه خواهد زد.

در گفتگو‌های غیرمستقیم مسقط، تمرکز بر تنش زدایی و خطوط قرمز یکدیگر در مسائل هسته‌ای، منطقه‌ای و همکاری نظامی با روسیه بوده است. این اقدامی است در راستای بازدارندگی و قطعاً مثبت است چرا که از وقوع درگیری نظامی ناخواسته جلوگیری خواهد کرد.

مذاکره بر سر زندانیان دوتابعیتی: مدت‌هاست که از طریق قطر در جریان است و چارچوب کلی آن این بوده: آزادی زندانیان دوتابعیتی در ایران در برابر آزادی زندانی‌های ایرانی در آمریکا و آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی برای خرید دارو و غذا. چنین توافقی محتمل و مبارک است:

چراکه ۱. نیازمند رفع تحریم نیست و در واشنگتن با دشواری حقوقی مواجه نخواهد شد ۲. اقدامی بشردوستانه است. از طرفی زندانیانی که زندگی‌شان قربانی دعوایی سیاسی شده به آغوش خانواده باز می‌گردند؛ و از طرف دیگر دسترسی مردم ایران به دارو و غذا در شرایط تحریمی تسهیل می‌شود.

مذاکرات ایران با آژانس در امور پادمانی: به تازگی ایران در مورد یکی از پرونده‌ها (آباده) توضیحاتی ارائه کرده که آژانس در حال بررسی آن است. چند اقدام هم در راستای بالابردن شفافیت برنامه هسته‌ای انجام شده. اما هنوز اختلافات زیادی بین ایران و آژانس حل نشده باقی مانده‌اند.

تحولات اخیر در ۳ حوزه ذکر شده چه از نظر پیشگیری/مدیریت بحران و چه از نظر بشردوستانه، همگی حداقلی، اما مثبت‌اند. گروه‌هایی مختلف خصوصاً در ایران و اسرائیل با بزرگ‌نمایی، له یا علیه این تحولات موضع می‌گیرند. اما نتیجه اقدامات‌شان ناخواسته مشترک است: تضعیف این پیشرفت‌های حداقلی.