وزیرامورخارجه اخیرا در نشست با رسانه‌ها اعلام کرده است «تهران از اراده لازم برای بازگشت به تعهدات برخوردار است و درباره به‌کارگیری دیپلماسی برای لغو تحریم‌ها، از سوی سلطان عمان ابتکاری روی میز است و از طریق آن ابتکار تبادل پیام‌هایی در جریان است». موضوعی که امیر موسوی، دیپلمات سابق و تحلیلگر موضوعات منطقه‌ای درباره آن این‌گونه می‌گوید: «جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته است علاوه بر عمان و قطر، کشور سومی را نیز وارد روند مذاکرات غیر‌مستقیم با آمریکا کند؛ چرا‌که بر آن هستیم که دیگر تمام تخم‌مرغ‌هایمان را در یک سبد قرار ندهیم». او همچنین ادامه می‌دهد: «جمهوری اسلامی از ورود عربستان و حتی کویت به این مذاکرات استقبال می‌کند تا از این فرصت در راستای مستحکم‌ترکردن روابطش استفاده کند».

‌اخیرا تهران و بغداد در‌باره توقف فعالیت گروه‌های کُردی معارض ایران در این کشور به توافقاتی دست پیدا کرده‌اند؛ این توافق شامل چه مواردی است؟

ابتدا باید به این موضوع اشاره کنم که آغاز مذاکرات این توافق امنیتی به زمانی بازمی‌گردد که آقای رئیسی در قالب رئیس دستگاه قضائی ایران به عراق سفر کرده بود. پس از آن نیز هیئت‌های مختلف سیاسی، امنیتی و نظامی از هر دو کشور برای بررسی مفاد این توافق سفرهایی به تهران و بغداد انجام دادند که یکی از مهم‌ترین موارد این سفرها، سفر آقای وحیدی، وزیر کشور ایران به بغداد و دیدار با همتای عراقی بود که منجر به تفاهمات در‌خور توجهی هم شد. همان‌طور ‌که اشاره شد، در این بازه زمانی مقامات نظامی و امنیتی نیز از ایران و عراق -‌از ایران مقامات دستگاه‌هایی مانند سپاه و البته وزارت اطلاعات- به کشورهای یکدیگر سفر کرده‌اند که باید به آنها اشاره کرد. می‌خواهم بگویم به‌صورت کلی اقدامات مناسبی در سال‌های اخیر انجام شده است، اما مهم‌ترین موضوع در‌حال‌حاضر تسلیم‌شدن تروریست‌های کُرد ایرانی در عراق است؛ ظاهرا این افراد اعلام کرده‌اند حاضر به پذیرش مفاد توافق تهران و بغداد و عمل به قوانین کشور عراق هستند. در همین زمینه کردستان عراق نیز اعلام کرده است که از توافق بین دولت مرکزی عراق و ایران پیروی می‌کند.

‌آیا مشخص است که این توافق چه پایگاه‌هایی را دربر می‌گیرد؟

بله پایگاه‌های مورد‌نظر برای انجام این اقدام مشخص شده‌اند. نام و تعداد عناصر کُرد مخالف ایران و حتی محل سکونتشان نیز مشخص شده است. می‌خواهم بگویم آمارهای موردنظر میان مقامات دو کشور ردوبدل شده است و دولت کردستان عراق نیز برای اجرای موفقیت‌آمیز این توافق همکاری‌های لازم را با ما داشته است.

ظاهرا بیانیه‌هایی هم در‌حال صادرشدن است که براساس آن گروه‌های کرد مخالف دولت ایران یا تَن به مهاجرت از عراق بدهند‌ یا سلاح‌هایشان را تسلیم کنند و با پناهندگی سیاسی و تحت شرایط خاص تبدیل به یک شهروند عادی عراقی شوند. یعنی زندگی روزمره‌شان را بدون فعالیت‌های سیاسی و امنیتی علیه نظام جمهوری اسلامی دنبال کنند. این یک تحول جدید در روابط ایران و عراق است و نشان می‌دهد که روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق به مرحله عالی و در‌خور‌توجهی رسیده است.

‌شما پیش از این گفته بودید که با کردستان عراق در رابطه با حضور نیروهای اسرائیلی هم مذاکراتی انجام شده است. آیا در این دور از مذاکرات در این رابطه نیز صحبتی صورت گرفت؟

ایران هشدارهای لازم را ارائه کرده و قول مساعدی نیز از سوی مقامات عراقی داده شده است که اجازه ندهند اسرائیلی‌ها از خاک کردستان عراق علیه مواضع ایران استفاده کنند اما باید نتیجه آن را در عمل مشاهده کرد. البته متأسفانه صهیونیست‌ها هم‌اکنون در سیستم‌های دولتی مختلف کردستان عراق به‌صورت گسترده‌ای نفوذ کرده‌اند. در حوزه‌ها و زمینه‌های اداری، مالی، امنیتی و حتی سیاحتی نفوذ کرده‌اند و با عناوین و گذرنامه‌ها و ملیت‌های مختلف اهداف ضد‌ایرانی‌شان را پیگیری می‌کنند. لازم به ذکر است که ما تمامی اقدامات آنها را رصد کرده‌ایم و تمامی مشخصاتشان اعم از نام و حرفه و شغلشان را به مقامات قضائی عراق و همچنین مسئولان اقلیم کردستان ارائه کرده‌ایم. همکاری‌های امنیتی ایران و کردستان عراق درباره این موضوع هم‌ از زمان سفر آقای رئیسی آغاز شده و در برخی از موارد با فشار دولت مرکزی عراق به نتایج امیدوارکننده‌ای منتج شده است. هرچند ‌هنوز برخی از مسائل به قوت خود باقی است و تلاش‌ها برای حل‌وفصلشان کماکان ادامه دارد. ما علاوه بر همکاری‌های امنیتی در حوزه‌های قضائی نیز همکاری‌هایی با عراقی‌ها داشته‌ایم که نتیجه آن مبادله زندانیان دو کشور در سال‌های اخیر بوده است؛ برخی از این افراد دوران محکومیت خود را در زندان‌های کشور محل تولد خود می‌گذرانند و برخی نیز مشمول عفو رئیس‌جمهور عراق شده‌اند. اینها افرادی هستند که جرائم کوچکی در حوزه‌های ویزا و اقامت مرتکب شده‌اند. اما کسانی که در رابطه با قاچاق مواد مخدر ‌یا قتل مرتکب جرائمی شده باشند، باید پس از انتقال به زندان‌های ایران باقی‌مانده دوره محکومیتشان را سپری کنند.

‌منطقه ما در هفته‌های اخیر علاوه بر توافق امنیتی میان تهران و بغداد شاهد توافق مبادله زندانی‌های ایرانی و آمریکایی با میانجیگری کشور قطر بوده است. گفته می‌شود نماینده ایران در این مذاکرات دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است. در آن‌سوی میز مذاکره‌کننده چه مقام آمریکایی راهبر این مذاکرات بود؟

به دلیل اینکه قطر روابط شایان‌توجهی هم با ایران و هم آمریکا دارد، توانست طرفین را برای نشستن پای میز مذاکرات این مبادله راضی کند. علاوه بر این، این کشور از قدرت مالی قابل‌قبولی برای ارائه ضمانت‌های لازم به تهران و واشنگتن هم برخودار است. رقم موردنظر به گفته بعضی از افراد شش میلیارد دلار بلوکه‌شده در بانک‌های کره جنوبی است و برخی افراد نیز این رقم را تا ۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌کنند که دربرگیرنده بدهی کشور عراق به ایران نیز هست. همان‌طور‌که اشاره شد، برای رسیدن مذاکرات به این سطح و آمادگی شرایط برای جابه‌جایی پول‌های ایران به بانک‌های دوحه و مسقط تضمین‌های موردنظر از سوی مقامات قطری ارائه شده است. باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که قطر در انجام مأموریت‌های گذشته خود موفق بود و توانست اطمینان جمهوری اسلامی ایران را نسبت به صداقت در انجام اقدامات خود به دست آورد. وضعیت این جابه‌جایی مالی نیز در‌حال‌حاضر به این صورت است که پول از کره جنوبی به بانک‌های اروپایی (سوئیس) منتقل شده است و پس از تبدیل‌شدن به یورو به بانک‌های قطری منتقل می‌شود. آمریکایی‌ها با تضمین قطری‌ها پذیرفته‌اند که پول‌های ایران از بانک‌های کره‌ای به اروپا و سپس قطر منتقل شود و پس از آن عملیات آزادی زندانیان آمریکایی صورت گیرد. یعنی ابتدا همه شرایط حمهوری اسلامی ایران تحقق پیدا کند و پس از آن خواسته‌های واشنگتن مورد رسیدگی قرار گیرد.

‌ایران علاوه بر آزادسازی پول‌هایش چه خواسته دیگری داشته است؟

ما خواسته‌ایم محدودیتی در هزینه‌کردن پول‌هایمان نداشته باشیم. در گذشته آمریکا مجوزهایی برای خرید دارو و مواد غذایی با استفاده از پول‌های موجود در عراق ارائه کرده بود اما در عمل دیدیم که ایران نتوانست کاری از پیش برد. ایران می‌خواهد ابتدا شاهد برداشته‌شدن این موانع باشد.

‌اما پول‌های ایران همچنان تنها می‌تواند صرف خرید دارو و موادغذایی شود. درست است؟

ظاهرا موارد دیگری نیز وجود دارد که اعلام نشده است. یعنی مجوزهای بیشتری به نسبت پول‌های آزاد‌شده ایران از عراق در اختیار تهران قرار می‌گیرد. اگر این توافق به‌خوبی اجرا شود، ما شاهد تداوم آن در رابطه با مذاکرات هسته‌ای نیز خواهیم بود.

‌آیا به‌صورت خاص مشخص شده است که نماینده آمریکا در مذاکرات مبادله زندانیان ایرانی-آمریکایی چه فردی است؟

در آن‌سو مقامات شورای امنیت ملی آمریکا حضور دارند. البته مانند ایران نماینده وزارت خارجه نیز حضور دارد اما هدایت مذاکرات از طرف آمریکایی با «برت مک‌ گرگ» هماهنگ‌کننده امور غرب آسیا و شمال آفریقا در کاخ سفید است که خود یکی از افراد نزدیک به جک سالیوان رئیس شورای عالی امنیت ملی این کشور است.

‌این بحث مطرح است که در گذشته عمان پول‌های حاصل از آزادسازی دارایی‌های ایران را که به مسقط منتقل شده بود، صرف امور داخلی این کشور کرده است و در پاسخ به سؤالات مقامات ایران نسبت به سرنوشت پول‌های موردنظر عنوان کرده است که ما می‌توانیم این پول را در چند قسط به شما باز گردانیم. دلیل انتخاب قطر نیز به همین جهت بوده است؟ این موضوع را تأیید می‌کنید؟

این موضوع صحت ندارد. کشور عمان همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در مذاکرات ما با آمریکایی‌ها ایفا می‌کند. د‌رحال‌حاضر نیز پول‌های ما از عراق به عمان منتقل می‌شود و نه قطر. سیاست ایران این است که دیگر تخم‌مرغ‌هایش را تماما در یک سبد قرار ندهد. عمانی‌ها بسیار امین هستند. در گذشته ما با کمک‌های دیپلماتیک این کشور توانسته‌ایم اهدافمان را پیگیری کنیم. به‌صورت کلی هم در‌حال‌حاضر دو کشور در مذاکرات غیرمستقیم ما با واشنگتن حاضر هستند و بعید نیست این تعداد به سه کشور هم، افزایش پیدا کند. یعنی نقشی هم به سعودی تعلق گیرد. اتفاقا جمهوری اسلامی از ورود عربستان به این موضوع استقبال می‌کند تا روابط خود با این کشورها را مستحکم‌تر کند.

‌یعنی نقشی به پادشاهی سعودی تعلق گیرد و در مذاکرات تهران و واشنگتن نقش‌آفرین باشد؟

با توجه به فعالیت‌های عمده‌ای که میان تهران و ریاض نسبت به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و انرژی ایران در‌حال انجام است، ممکن است نقش‌هایی به عربستان و حتی به کویت تعلق گیرد. این مذاکرات هم در چارچوب بریکس‌ یا مناسبات دوجانبه (ایران- عربستان) که به‌صورت شتابزده در‌حال انجام است، پیگیری می‌شود.

‌دلیل ورود کویت به این مذاکرات چیست؟

کویت نیز در یک‌سری اقدامات امنیتی به ایران کمک‌های شایان‌توجهی کرده است.