فرصت تاریخی بازی ایران با کارت امنیت اروپا و تئوری «اثر پروانه ای»

آرمان شرق– رضا رئیسی: از همان زمانی که دونالد ترامپ وارد کارزار سخت انتخاباتی برای راهیابی به کاخ سفید شده و نوک پیکان حملات خود را متوجه برجام کرده و آن را بدترین توافق تاریخ برای ایالات متحده خواند تا روزی که بالاخره او آستین ها را بالا زده و تهدیدات خود را عملی و تحدیدات تازه خود را اعمال کرد، جملگی مقامات اروپا از روسای جمهوری و نخست وزیر ۳ کشور تروئیکای اروپایی تا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مقامات در سطوح مختلف از حمایت تمام عیار و قاطع از برجام و تلاش برای بقا و دوام آن گفته اند.

به گزارش آرمان شرق، این اظهارت در تعریف و تمجید از برجام البته توامان با وعده های مکرر نیز بوده و نمونه آخرش آنکه قرار بود در روز  ۱۳ آبان و همزمان با آغاز تحریم های ایالات متحده,اروپا نیز بسته حمایتی خود که شامل بر بازگشایی کانال معتبر مالی برای تسهیل داد و ستد ایران با سیستم پولی و بانکی جهان بود، ارائه کند اما سیزده آبان ترامپ شلیک نهایی خود را انجام و تحریم را اعمال کرد اما از اروپا جز همان نطق های مسبوق به سابقه و وعده های پرشمار چیزی شنیده نشد.

البته عده ای نیز به درستی به این نکته اشاره می کنند که عدم تصویب لوایح ۴ گانه شفافیت مالی موسوم به اف ای تی اف در داخل مانعی بر سر تسهیل مرودات تجاری و مالی با جهان بوده و به نوعی اتحادیه اروپا را نیز بر سر دو راهی در ارائه بسته حمایتی خود قرار داده است اما نمی توان و نمی بایست همه چیز را به تصویب این لوایح گره زد و به زبان ساده تر باید گفت که می بایست با تحرک و تیزهوشی و نکته بینی از فرصت بهره برده و دیپلمات های کشورمان در گفت و گوهای رو در رو با مقامات اروپایی با جدیت بیش تری خواستار تحقق وعده های طرف مقابل شوند.

ما البته در این زمینه ها استاد فرصت سوزی هستیم، آنچنان که ما در سوریه و به خصوص در عراق نقش کلیدی و بسیار جدی در مهار تروریسم وحشی داعشی داشتیم و در عرصه نبرد میدانی هزینه های فراوانی را متحمل شدیم بی آنکه توجه کنیم که در همان برهه می بایست از طرف های خارجی بابت این نقش آفرینی موثر و البته هزینه‌بر مان امتیاز گرفته و در بزنگاه مهم امنیتی فوق حق مطلب را در راستای منافع ملی خودمان ایفا می کردیم.

حال اما باز همان قصه حکمفرماست، اتحادیه اروپا دلش به حال ما نسوخته است که هیچ، اتفاقا منافع اقتصادی و سوابق تاریخی کفه ارتباطات با آمریکا را بسیار برای آنان از مراوده با ما سنگین تر می کند، مضاف بر آنکه آنان در بسیاری از زمینه ها اگر از طرف آمریکایی تند و تیز تر نبوده و با ما دچار تضاد دیدگاه نباشند، از آنان به طور قطع کم تر نمی نگرند.

اما چه چیزی آنان را مجاب به حمایت از برجام و لفاظی های کلامی در این زمینه کرده و در ادامه می تواند آنان را پای امتیاز دهی عملی بیاورد؟

«امنیت و امنیت و امنیت» مهم ترین دغدغه اتحادیه اروپا برای حفظ برجام، عدم برهم خوری موازنات قدرت در منطقه و افزایش تنش و درگیری و در پیامد آن سریز شدن چالش ها به سمت و سوی کشورهای اتحادیه اروپاست. همانگونه که در تئوری «اثر پروانه ای» کوچکترین فعل و انفعال در کرانه های دور  دست جهان می تواند تاثیری شگرف از آشوب و بی نظمی در نقطه ای بسیار دورتر را منجر شود، به طور قطع ناامنی در خاورمیانه آنهم در موقعیت حساس فعلی و با توجه به جایگاه استراتژیک ایران بی گمان اتحادیه اروپا را با مخاطرات فراوانی روبرو خواهد ساخت و به نظر نگارنده این نکته ای است که می تواند اتحادیه اروپا را بسیار جدی تر پای کار آورده و آنان را مجاب به اعمال سیاست های عملی در حمایت از برجام در راستای منافع ملی ما کند.

موضوعی که جا دارد، دیپلمات های کشورمان روی آن مانور بیش تری داده و با زبان محکم تر و قاطعانه تری با طرف های اروپایی سخن بگویند، البته همین امروز سید عباس عراقچی که برای شرکت در نشست مکانیسم سیاسی مشورتی معاونین وزرای خارجه ایران و ایتالیا به رم سفر کرده است در جمع خبرنگاران بدان اشارتی داشته و گفته است: « تهران به تعهداتش در چارچوب برجام عمل کرده و از اتحادیه اروپا انتظار داریم در کنار عمل به تعهدات سیاسی، به تعهدات اقتصادی خود براساس برجام عمل کند.»

نکته ای که البته لازم است با قاطعیت بیش تر و استحکام فزون تر مورد تاکید قرار گرفته و با مطالبه گری ملموس تر مورد تصریح قرار گیرد، مضاف بر آنکه انجام تعهداتی که ایران در برابر خلف وعده ترامپ می خواهد و منافع ملی ما را تامین می کند، لزوما در متن برجام مورد تصریح قرار نگرفته و اقدامات جانبی برای عمل به تعهدات برجامی و از حیز انتفاع ساقط نشدن آنست و اروپا برای عمل به این موارد نیازمند تلنگر جدی تر و احساس خطر بیش تر از این ناحیه است و الا همانگونه که در ماجرای سوئیفت دیده شد، اروپایی ها شعار می دهند و در نهایت این ایالات متحده است که حرف خود را پیش می برد و ایران در این میان متضرر می شود.