برجام مسئله حیثیتی و امنیتی برای اروپاست

آرمان شرق-جواد مرشدی:پس از خروج آمریکا از برجام دلمان به اروپا خوش بود،اروپایی ها هم که خود نهال برنامه جامع اقدام مشترک را کاشته بودند حالا در گیر و‌دار ارائه بسته همکاری با ایران مانده اند و به هر دلیلی کار را عقب می اندازند،گویی زمان می خرند.هم بازار ما را دوست دارند و هم

آرمان شرق-جواد مرشدی:پس از خروج آمریکا از برجام دلمان به اروپا خوش بود،اروپایی ها هم که خود نهال برنامه جامع اقدام مشترک را کاشته بودند حالا در گیر و‌دار ارائه بسته همکاری با ایران مانده اند و به هر دلیلی کار را عقب می اندازند،گویی زمان می خرند.هم بازار ما را دوست دارند و هم رغبتی به از دست دادن شریک اصلی تجاری خود ندارند،کفه ترازوی مبادلات تجاری با آمریکا سنگین تر از آن است که بخواهند از آن چشم پوشی کنند.پس کماکان وعده وعید می دهند،خودمان هم مقصریم،تصویب اف ای تی اف را به تعویق انداختیم و برایشان بهانه ساختیم.گفتند ۱۳ آبان بسته را ارائه می کنیم اما نکردند و هنوز هم وعده می دهند. سوییفت هم به رغم وعده های قبلی قطع شد و حال سیوال اینست که به واقع چه تضمینی وجود دارد که بسته اروپایی ها ماندگار،کارآمد و از همه مهمتر در راستی منافع ملی ماباشد.هر چه هست ما و آنها عزم به حفظ این توافق نامه داریم آنچنان که عباس عراقچی در دیدار معاون سیاسی وزارت خارجه هلند گفت چنانچه برجام از بین برود به معنی شکست دیپلماسی و غلبه زورگویی در عرصه بین المللی است.آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر قاسم محبعلی کارشناس مسائل سیاسی به بررسی علت های به تعویق افتادن ارائه بسته اروپایی ها پرداخته که در پی می آید.

عراقچی در دیدار معاون سیاسی وزارت خارجه هلند گفته :«چنانچه برجام از بین برود، به معنی شکست دیپلماسی و غلبه زورگویی در عرصه بین‌المللی است ،این امر مسلما به پیچیدگی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه خواهد افزود.» به نظر شما برجام فارغ از شعار برای اروپایی ها چه اهمیتی دارد که بخواهند برای حفظ آن تلاش کنند و به پای آن بایستند ؟

اولا برجام ابتکار اروپایی ها بود و همواره مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا مدیریت مذاکرات را برعهده داشت و مذاکرات را اداره می کرد تا به نتیجه برسد ،بنابراین حفظ آن برای کشورهایی مثل آلمان و فرانسه و انگلیس یک مسئله حیثیتی است .دوم اینکه برجام برای اروپا یک مسئله امنیتی هم هست ،چون خاورمیانه در حاشیه اروپاست و اگر اتفاقات ناگواری در خاورمیانه بیافتد و جنگ جهانی در آن شکل بگیرد نهایتا امنیت اروپا را به خطر می اندازد.نکته دیگراینکه به نظر می رسد در دوران ترامپ یک فاصله ای بین اروپا و آمریکا ایجاد شده و با توجه به اینکه ترامپ علاقه ای ندارد که برای اروپا نقشی قائل شود، اروپایی ها تلاش می کنند که از این طریق موقعیت و بازیگری خودشان را نشان دهند .بنابراین برای اروپا بیشتر بحث حیثیتی ،امنیتی و اینکه بتوانند موقعیت خود را در سطح جهانی حفظ کنند، اهمیت دارد.

همه میدانند که شرکت های بزرگ اروپایی سازوکارخود را دارند و مستقل از دولت عمل می کنند ولی به هر حال دولت های اروپایی می توانند یک حداقل هایی را ایجاد کنند تا این شرکت ها بتوانند همکاری هایی را با ایران داشته باشند .چرا علیرغم همه وعده وعید هایی که اروپایی ها داده اند این اتفاق نیافتاده و تلاشی در این خصوص صورت نگرفته .از طرفی چرا با همه ان وعده ها که بنا بود ۱۳ آبان اعلام شود هنوز چیزی ارائه نشده ،اصلا آیا عزمی برای اینکار وجود دارد؟

بخشی از این به ما برمی گردد و بخشی هم به اروپایی ها مربوط است،بخشی که به ما مربوط می شود، مسائلی نظیر اف ای تی اف و مسائلی که در پاریس اتفاق افتاده است که اتهاماتی متوجه ایران بود ،همچنین عدم شفافیت روابط خارجی و سیاست منطقه ای ایران را می توان از دلایل آن برشمرد .طبیعتا موضوعاتی که بین ایران و آمریکا وجود دارد بین ما و اروپا هم وجود دارد واینطور نیست که مثلا اروپایی ها نسبت به مسئله موشکی ایران و یا نسبت به سیاست خاورمیانه ای ایران بی تفاوت باشند و مسائلی ازاین قبیل همانطور که بین ایران و امریکا وجود دارد، بین ایران و اروپا هم وجود دارد اما روش اروپایی ها متفاوت است .اروپایی اگر می خواهند روابط تجاری شان را با ایران ادامه دهند علاقه مند به این هستند که ایران شفافیت خود را که همان پیوستن به اف ای تی اف است نشان دهند که متاسفانه در ایران با چالش برخورد کرده و هزینه های زیادی را برای کشور ایجاد کرده .من بعید می دانم اروپایی ها قادر باشند بدون حل و فصل مسئله اف ای تی اف به اجماعی در رابطه با ایران برسند و شاید این تاخیر هم ناشی ازاین است که اروپایی ها فکر می کردند تا ماه گذشته اف ای تی اف در ایران تصویب شود که نشد و به اواخر بهمن ماه موکول شد و اروپایی ها هم این زمان را تحمل می کنند.این یک نکته است و بخشی هم روابط مستقیم و تجاری ماست که برمی گردد به مناسبات سیاسی و امنیتی و سیاست های ایران.نکته دیگر وضعیت اروپا در قبال امریکاست ،امنیت اروپا بطور واضح به امریکا وابسته است و از سوی دیگر طرف اصلی تجاری اتحادیه اروپا، امریکاست .لذا اگر حجم روابط تجاری اروپا با امریکا را با حجم روابط تجاری ایران و اروپا مقایسه کنیم طبیعی است که آن حجم تجاری بالا بر حجم تجاری کوچک تاثیر گذار است و بعید است که اروپا ییها حاضر باشند؛ بخاطر ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار روابط تجاری با ایران ،حدود بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار حجم تجاری با آمریکا را از دست دهند .پس بنابراین اروپایی ها نمی توانند بین ایران وآمریکا ایران را انتخاب کنند بلکه سعی می کنند ضمن اینکه رابطه خود را با آمریکا حفظ کنند بنا به آن دلایلی که گفته شد سعی می کنند برجام را هم حفظ کنند تا نقش و امنیت و منافع خودشان را هم در کنار رابطه شان با امریکا حفظ شود.

اگر فرض را براین بگذاریم که این بسته ارائه گردد چه تضمینی وجود دارد که این بسته به نفع ایران هم باشد و منافع ما تامین شود؟ الان منتقدین می گویند این هم مثل برجام خواهد شد!

این یک واقعیتی است که نهایتا تا وقتی که مناسبات و مناقشات ایران و آمریکا به یک سرانجامی نرسیده و یک بحران بزرگ در روابط خارجی ایران وجود دارد، ریسک رابطه با ایران برای هر کشوری بالاست و این فقط مربوط به اروپایی ها نیست ،برای چینی ها ،روس ها و همه کشور ها است .روس ها قبلا برای اینکه ما به سمت ایرباس و بوئینگ نرویم به ما پیشنهاد می کردند که بیایید هواپیمای روسی بخرید ولی الان که آنها رابطه خود را با ما قطع کرده اند بجای اینکه بیایند و جای آنها را بگیرند؛ میگویند نمی توانند این کار را به خاطر شراکت با امریکایی ها انجام دهند .چینی ها هم همینطور ،اکثر کشورهایی که با ما روابط تجاری دارند طرف تجاری اصلی شان امریکاست.چین بزرگترین شریک تجاری آمریکاست و اتحادیه اروپا و کره جنوبی و دیگر کشور ها هم همینطور.در منطقه هم ترکیه و امارات ،عراق و افغانستان هم همینطور .هند هم که متحد استراتژیک امریکاست .بنابراین نمی شود یک مناقشه بزرگ داشته باشیم و انتظار داشته باشیم که طرف هایی که در این مناسبات بین المللی حضور دارند، فارغ از آن مناقشه باشند و رابطه بر قرار کنند و هزینه های آن را بپذیرند . اروپا ۲۹ کشور دارد که ازاین تعداد صرف نظر از کشورهای آلمان و فرانسه و انگلستان کشورهای کوچک تر و شرقی اساسا آمادگی ندارند وبخاطر شرایط خلیج فارس و تهدید روسیه آنها امنیت خودشان را به امنیت امریکا وابسته کرده اند ،بنابراین نباید این انتظار را داشته باشیم که بیایند بخاطر ما جلوی امریکا بایستند .هیچ کشوری چنین کاری نخواهد کرد و این باید برای ما کاملا واضح باشد .ما باید یک بالانسی رادر روابط خارجی مان به وجود بیاوریم و تنش را با آمریکا کاهش دهیم تا امکان پیشرفت مناسبات مان با سایر کشورها به وجود بیاید و کشور های دیگر احساس کنند هزینه زیادی از توسعه رابطه با ایران متحمل نمی شوند .

در صحبت هایتان به اقدامات خودمان هم اشاره داشتید ،به نظر شما فارغ از ابعاد سیاسی ،اقتصادی و امنیتی که می تواند شکست برجام برای ما داشته باشد چه اقداماتی را باید در داخل انجام دهیم ؟

بخش داخل یک بحث دیگر است ،بنا به گفته کارشناسان اقتصادی فعلا اقتصاد ما به روابط خارجی مان گره خورده و تا وقتی که گره ای در روابط خارجی باز نشود، تصمیمات داخلی خیلی تاثیری در این قضیه نخواهد داشت اما بالاخره ما باید بیاییم ساختار ها یمان را متناسب کنیم و استاندارد کار کنیم تا ساختارهایی که در دنیا بخصوص در بخش های اقتصادی وجود دارد مثل اف ای تی اف و دیگر برنامه هایی که در حوزه روابط خارجی است، ایران باید آنها را استاندارد سازی کند تا بتواند روابط تجاری مناسبی با دنیا داشته باشد .مثلا در ورزش اگر شما استانداردهای فیفا و یا کشتی و وزنه برداری را رعایت نکنید طبیعتا از بازی حذف می شوید و شما را کنار می گذارند ،در مورد اقتصاد و تجارت هم همینطور است .لذا باید سیاست های داخلی درعین حال که یک مسئله ملی است باید استاندارد سازی شود و استانداردهایش با استانداردهای جهانی متناسب و هماهنگ شود ،در غیر اینصورت شما قادر نیستید روابط تجاری و روابط خارجی مناسب با دنیا داشته باشید .این که بگوییم چهاردیواری اختیاری است درست نیست ،دنیای امروز دنیای چهار دیواری اختیاری نیست و حکمرانی در کشور باید تناسبی با مناسبات بین المللی داشته باشد .