آرمان امروز: تفاهمنامه‌های همکاری اقتصادی دولت سیزدهم با کشورهای حوزه اوراسیا و پذیرش ایران در برخی پیمان‌های همکاری اقتصادی منطقه‌ای همچون پیمان شانگهای همواره به عنوان یکی از دستاوردهای مهم از سوی طرفداران دولت مطرح می‌شود. رئیس جمهوری نیز در صحبت‌های خود امضای این تفاهمنامه‌ها و پذیرش ایران در پیمان مذکور را توفیقی مهم در جهت رفع انسدادهای تحریمی اقتصاد کشور و گشاینده بازارهای جدید به روی فعالان اقتصادی ارزیابی می‌کند.

اکنون با توجه به تحولات چندهفته اخیر به نظر می‌رسد علاوه بر به خطر افتادن کسب وکارها و معیشت تعداد قابل توجهی از اقشار جامعه، دستاوردهای اقتصادی خارجی دولت نیز در معرض تهدید قرار گرفته است.  موضوعی که حتی نرانی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس را نیز به همراه داشت و پور ابراهیمی از کاهش تعاملات تجاری با این کشورها در صورت تداوم اعتراضات خبر داده است . به اعتقاد کارشناسان وضعیت سرمایه گذاری در کشورما جدا از اعتراضات اخیر هم بسیار نامطلوب بوده است و قطعا این اعتراضات شرایط ما را بدتر از قبل خواهد کرد. ضمنا تداوم اعتراضات، سرمایه‌گذاری خارجی، که دولت از آن به عنوان دستاورد خود یاد می‌کند و منتقدان دولت به مستندات دولت درباره افزایش این متغیر اقتصادی سوالات و ابهامات فراوانی وارد می دانند، را نیز با خطر مواجه می‌کند.

مشکل غیرقابل اجرا شدن قراردادهای خارجی

گفته‌های اخیر محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان که علاوه بر حضور مستمر در سه دوره مجلس و حفظ کرسی ریاست کمیسیون اقتصادی، ارتباط تنگاتنگی نیز با دولتمردان در ادوار گذشته و حال حاضر دارد نشان می دهد این خطر جدی است.

وی که علاوه بر ارتباط با مقامات مسئول ارشد دولتی با بازرگانان و تجار صاحبنام بخش خصوصی و مسئولان ذی‌نفوذ در اتاق‌های بازرگانی و بورس نیز سابقه همکاری و تعامل نزدیک دارد با اشاره به مشکلات به وجود آمده برای کسب و کارهای خرد بر اثر تحولات اجتماعی اخیر، اظهار می‌کند که  یکی دیگر از اثرات منفی شرایط کنونی، تاثیرگذاری این رویدادها بر قراردادهای خارجی است.

پورابراهیمی نگرانی طرف های خارجی از غیرقابل اجرا شدن قراردادها و تامین و ارسال کالا از کشور ما را مورد اشاره قرار داده و می‌افزاید: اگر کشورهای خارجی فضای کشور ما را با توجه به اتفاقاتی که شاهد آن هستیم و اغتشاش‌هایی که صورت می‌گیرد یک فضای نا امن ببینند قطعا قراردادهایی که با ما دارند را غیرقابل اجرا تلقی می‌کنند و به دنبال قراردادهای جایگزین خواهند بود.

وی با تاکید بر این که تداوم وضعیت کنونی والقای شرایط ناامن می‌تواند موجب شود قراردادها با کشور ما کنار گذاشته شود و کشورهای دیگر جایگزین شوند، اظهار می‌کند: جذب سرمایه‌گذاری خارجی موضوع دیگری است که با شرایط کنونی با تهدید مواجه می‌شود چرا که کشوری که با اغتشاشات خیابانی مواجه شود سرمایه‌گذاران خارجی از این کشور رویگردان می‌شوند.

پور ابراهیمی این را هم گفته است که دود وضعیت کنونی و بر هم خوردن سامان کسب و کارها و از دست رفتن فرصت‌های تجارت خارجی کشور نهایتا به چشم مردم می‌رود و این مردم هستند که باید تاوان این مسائل را بدهند.

افزایش ریسک اعتباری ایران

 پیمان مولوی دبیر انجمن اقتصاددانان درباره تحولات اجتماعی اخیر و پیامدهای آن بر سرمایه گذاری خارجی به «آرمان امروز» می‌گوید: وضعیت سرمایه گذاری در کشورما جدا از اعتراضات اخیر هم بسیار نامطلوب بوده است و قطعا این اعتراضات شرایط ما را بدتر از قبل خواهد کرد. به باور من سرمایه‌گذاری خارجی سال‌هاست در ایران معنای خود را از دست داده چرا که سرمایه‌گذاران بین‌المللی با محدودیت‌های تحریمی و موضع‌گیری‌های دولت‌ها در ایران درباره تعاملات بین‌المللی، ریسک سرمایه‌گذاری در کشور ما را بسیار بالا درنظر می‌گیرند. متوسط رتبه اعتباری ایران در موسسات معتبر رتبه بندی سرمایه‌گذاری تریپل C و در بهترین حالت –B است که در واقع معادل با کشورهایی مثل افغانستان و عراق هستیم که دولت مرکزی باثباتی ندارند. سازمان همکاری های بین المللی ریسک اعتباری ما را اکنون ۷ از ۷ ارزیابی می کند در حالی که این رتبه در سال های پایانی دهه ۷۰ شمسی ۴ از ۷ بود. اکنون که ما با هم صحبت می کنیم مردم کشور ما به خاطر اعتراضات اخیر چشم اندازی از افق کوتاه مدت سرمایه های خود ندارند و نمی توانیم ارزیابی معناداری درباره آینده بازارها در کشور داشته باشیم اما روشن است که ریسک هر گونه فعالیت اقتصادی اکنون بسیار بیشتر از یک ماه قبل است. با این شرایط ما چطور می توانیم از سرمایه گذاری خارجی صحبت کنیم.

جذب سرمایه گذاری خارجی با اولویت دادن به منافع ملی

وی با بیان این که ترکیه ۱۰ میلیارد دلار و عربستان در همین منطقه ای که ایران قرار دارد بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشته است در حالی که می دانیم این دو کشور با چالش های مهمی در روابط بین المللی خود مواجه هستند و عربستان درگیر جنگ است و ترکیه هم با چالش های جدی مثل تورم و درگیری با برخی کشورهای اروپایی مثل یونان مواجه است اما به هر حال موفق شده اند ریسک سرمایه گذاری در کشور خود را برای سرمایه گذاران تا حدی منطقی نشان دهند. ما باید ببینیم چگونه است که کشوری مثل ترکیه سیاست نسبتا متوازنی در برابر غرب و شرق دارد و در عین حال موفق می شود سرمایه گذاری را در کشور خود جذب کند یا عربستان چگونه هم با آمریکا همکاری می کند و هم با چین. رقبای ما درس های مهمی در جذب سرمایه گذاری دارند که اصلی ترین نکته آن توجه به منافع ملی است.

فرار سرمایه از ایران شدت خواهد گرفت

این اقتصاددان با اشاره به گزارش های اتاق بازرگانی درباره وضعیت سرمایه گذاری در ایران، ادامه می دهد: اتاق بازرگانی در گزارش خود از فرار ۴۰ میلیارد دلاری سرمایه از کشور طی ۳ سال اخیر گزارش داده است ضمن آن که ما عدم النفع بسیار هنگفتی هم از محل تحریم فروش نفت کشور متحمل می شویم. بنابراین ما در درجه اول باید به فکر حفظ سرمایه های موجود در کشور باشیم که با وضعیت کنونی و اعتراضاتی  که شاهد هستیم قطعا روند خروج آنها از کشور شتاب بیشتری گرفته و بعد به جذب سرمایه خارجی فکر کنیم.

اما و اگرهای اثرگذاری پیمان های خارجی بر اقتصاد ایران

مولوی در پاسخ به آینده قراردادها و پیمان های خارجی با ادامه اعتراضات گفت: ارزیابی اثربخشی پیمان های منطقه ای مثل پیمان شانگهای یا اکو بر تجارت و اقتصاد ایران به راحتی ممکن نیست چون برای مثال در پیمان شانگهای کشوری مثل چین را داریم که پول نفت ما را بلوکه می کند و ناچاریم با تهاتر کالا با این کشور تجارت کنیم. از طرفی این پیمان ها و حتی برجام نمی توانند مشکلی از روابط و تعاملات بانکی بین المللی ما که پایه و اساس هر گونه تجارت و سرمایه گذاری خارجی است، حل کنند.