افکار عمومی، تحریک و تهییج آن برای دستیابی به اهداف و نیات یک سیاستگذاری را می‌توان از بنیان‌های اصلی سیاستگذاری عمومی از ابتدای سیاست‌ورزی و حکمرانی خارج از بستر خانوادگی بشر قلمداد کرد که بخش مهمی از آن بر فریب و نیرنگ استوار بوده است. تحریک و تهییج افکار عمومی برای حاکمان و سیاستگذاران به مانند یک چاقوی دو لبه است که در صورت غفلت می‌تواند سبب آسیب و بلکه مرگ دارنده و استفاده کننده آن نیز شود. سیاستگذاران و حاکمان برای جعل واقعیت‌ها و فریب شهروندان از تحریک افکار عمومی به‌خصوص تهیه و انتشار اخبار جعلی و دروغین بهره می‌برند تا ضمن غلیه بر مسائل، بحران‌های داخلی و رقیبان سیاسی داخلی و خارجی خود، بقای خود را نیز تضمین کنند.

از سوی دیگر برخی سیاستگذاران در جهان بیکران سیاستگذاری عمومی و غلبه اخبار مبهم و فضای مجازی بر اذهان، سعی در وارونه‌سازی واقعیت‌ها و تغییر جای خوب و بد، ظالم و مظلوم و… را دارند. یکی از این سیاستگذاران و حاکمان برجسته در جعل واقعیت‌ها و تحریک افکار عمومی را می‌توان رجب طیب اردوغان و دولت ایشان در ترکیه دانست که طی دو دهه اخیر بر ترکیه حکمرانی کرده و جنایات خود را با کمک رسانه‌های خاص خود جعل کرده و به فریب افکار عمومی مشغول بوده‌اند.

دولت ترکیه به رهبری و سیاستگذاری اردوغان طی یک دهه اخیر مخرب‌ترین سیاستگذار منطقه‌ای بوده و سیاست‌های تهاجمی و گسترش‌گرایانه ایشان سبب بروز و ظهور بحران‌های بزرگ در منطقه ازجمله: سوریه، عراق، یمن، لیبی و… شده و کشتار تعداد بیشماری از شهروندان این کشورها را در پی داشته است. سیاستگذاری تهاجمی و ستیزه‌جویانه دولت اردوغان مصداق بارز این سخنان “جودت سعید” عالم دینی سوری ساکن ترکیه است که در یکی از مصاحبه‌هایش در پاسخ به این استدلال مصاحبه کننده که مردم سوریه چاره‌ای جز به دست گرفتن سلاح ندارند، به صراحت می‌گوید: «You Turks know nothing but weapons : شما ترک‌ها چیزی جز اسلحه بلد نیستید (نمی‌فهمید).»۱

طی چند هفته گذشته در خبرگزاری آناتولی که یک خبرگزاری رسمی و نیمه دولتی ترکیه با سهم ۴۹ درصدی دولت و دارای حوزه فعالیت داخلی و جهانی برای ترکیه است، شاهد یک سلسله مقالات بسیار تند و دروغین علیه ایران و سیاستگذاری خارجی ایران در منطقه بودیم که ایران را به عنوان یک جنگ‌افروز منطقه‌ای در سوریه، عراق، یمن و … معرفی می‌کنند!

همزمانی این رویکرد مخرب رسانه رسمی و نیمه دولتی ترکیه (آناتولی) علیه ایران با سخنان و مواضع ضد ایرانی دولت اسرائیل به‌خصوص علیه توافق رفع تحریم‌ها و خروج احتمالی نام سپاه پاسداران از لیست دروغین سازمان‌های تروریستی دولت آمریکا را می‌توان یک همکاری، همسویی و همدلی دولت ترکیه با دولت اسرائیل قلمداد کرد که بعد از سفر رئیس جمهوری اسرائیل اسحاق هرتزوگ به ترکیه و دیدار و گفت وگو با رجب طیب اردوغان، تندتر و رسمی‌تر شده است.

این رویکر تهاجمی رسانه‌ای دولت ترکیه علیه ایران بر اساس چند مقاله منتشره در خبرگزاری آناتولی را می‌توان چنین تحلیل کرد:

یکم- متهم کردن ایران در جنگ و فجایع سوریه: خبرگزاری آناتولی با انتشار مقاله‌ای با عنوان: «ایران در کشتارهای رژیم اسد سهم دارد»۲ به صراحت ایران و سپاه پاسداران را به سرکوبی و کشتار شهروندان معترض سوریه‌ای متهم می‌کند! این مقاله با جمع‌آوری سخنان منتقدان ایرانی و … سعی دارد تا تمام آنچه جنایات دولت بشار اسد علیه شهروندان سوری نامیده می‌شود را به ایران و سپاه پاسداران نسب دهد و اصل ماجرای ایجاد و ظهور سازمان‌های تروریستی مانند داعش، جبهه النصره، احرار الشام، ارتش آزاد سوریه و… که پیامد سیاستگذاری تهاجمی و گسترش‌گرای دولت ترکیه بوده و عامل اصلی جنایات سوریه و منطقه بوده است را پنهان کند. مسئولین این خبرگزاری و نویسنده مقاله بر برخی موارد اصرار دارند تا مواضع متعادل ایران در حمایت از شهروندان سوری را به مواضع ضد ملت سوریه تعریف کنند اما هرگز هیچ اشاره‌ای به نقش دولت ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان در فجایع سوریه با حمایت از گروه‌ها و سازمان‌های ترویستی نمی کنند و فراموش کرده‌اند که دولت ترکیه طی یک دهه اخیر عامل اصلی جنگ و کشتار در سوریه بوده و همچنان نیز در شمال شرقی سوریه به کشتار مردم کرد مشغول است.

اعتراف سادات پکر ((Sedat Peker) یکی از سران مافیای ترکیه که سال‌ها از دوستان و حامیان اردوغان بوده است، نشان می‌دهد که دولت ترکیه و سازمان اطلاعات این کشور طی سال‌های ۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و … به حمایت تسلیحاتی و نظامی سازمان‌های تروریستی مانند جبهه النصره و احرار الشام مشغول بوده و صدها کامیون تسلیحات و موشک را به این گروه‌های تروریستی در سوریه تحویل داده‌اند.۳

دولتی که خود از عاملان اصلی جنایات جنگی در سوریه و پیگیر سرنگونی دولت قانونی سوریه، اشغال و تصرف اراضی سوریه است در یک فرافکنی به ایران حمله و آن را در کشتار شهروندان سوری متهم می‌کند. گویا مسئولان خبرگزاری آناتولی فراموش کرده‌اند که اردوغان طی یک دهه اخیر همواره از گروه‌های جنایتکار و تروریستی در مقابل دولت سوریه حمایت کرده است!

دوم- یمن و همکاری اردوغان با ائتلاف عربی و آمریکایی: خبرگزاری آناتولی در ادامه فضاسازی علیه ایران و سپاه پاسداران در مقاله‌ای دیگر با عنوان: «اثر انگشت ایران در بحران انسانی در یمن»۴ به سیاست راهبردی ایران در حمایت جنبش انصارالله یمن و حمایت از مظلومین یمنی در مقابل بیگانگان حمله می کند، ایران و سپاه پاسداران را عامل بحران و فاجعه انسانی یمن معرفی می‌کند، بدون این‌که به نقش عربستان و سایر دولت‌های ائتلاف عربی، امریکایی و حتی وابستگان دولت ترکیه یعنی اخوان المسلیمن شاخه یمن در بحران و فجایع انسانی یمن اشاره‌ای کند!

گویا این رسانه نیمه‌دولتی ترکیه فراموش کرده است که دولت ترکیه و شخص اردوغان یکی از حامیان اصلی فجایع یمن هستند و در تحریک، تهییج و پشتیبانی از عربستان در کشتار شهروندان یمنی، نقش اساسی داشته‌اند. آن‌گونه که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در فروردین ۱۳۹۴ در مصاحبه با فرانس ۲۴ مدعی می‌شود که: «ما از مداخله عربستان سعودی حمایت می‌کنیم. ترکیه ممکن است بر اساس تحولات شرایط، حمایت لجستیکی را در نظر بگیرد.»۵ اردوغان در این مصاحبه به صورتی یک‌جانبه به جنبش انصارالله و حوثی‌های یمن حمله می کند و ضمن حمایت از عربستان در کشتار مردم یمن، نیت خود از این سخنان که همان هراس از اقتدار منطقه‌ای ایران است را نیز نشان می‌دهد.

دخالت‌های ترکیه در یمن از طریق کمک‌های اطلاعاتی و نظامی به ائتلاف عربستان و با فعالیت کانون‌های مخفی اخوان المسلمین یمن که تحت حمایت ترکیه هستند، همچنان ادامه دارد.

سوم- تلاش‌های ترکیه در عراق برای حذف ایران: رسانه دولتی ترکیه در ادامه همان روند تهاجمی علیه ایران و سپاه پاسداران، بار دیگر با عنوان: «ایران، بزرگ‌ترین مانع برقراری ثبات و استقرار در عراق»۶ به نفرت پراکنی علیه ایران این‌بار در موضوع عراق می پردازد و ایران را مانع ثبات و امنیت در عراق معرفی می‌کند.

فشار سنگین سیاسی به‌خصوص اقتصادی که بر دولت اردوغان وارد شده، سبب شده است تا رسانه‌های این دولت برای تحریک و تهییج مسئولین و شهروندان عراقی علیه ایران به طرح اتهامات بی‌پایه علیه ایران متوسل شوند. هر چند در این مقاله می‌توان درد اصلی این رسانه دولتی ترکیه که همان شکست و ناتوانی دولت ترکیه در نفوذ اقتصادی مطلق در عراق است را مشاهده کرد. این مقاله به شدت به ایران و نیروهای نظامی ایران و محور مقاومت حمله می کند و حتی در یک دروغ بزرگ مدعی سرکوب جنبش‌های مردمی عراق توسط ایران شده است.

طی یک دهه اخیر بر همگان آشکار شده است که دولت اردوغان در چارچوب همان اندیشه و سیاست گسترش‌گرا و تهاجمی خود برای تحقق آرمان ترکیه بزرگ، عراق را به میدانی برای مداخلات و حملات خود بدل کرده و ضمن استقرار پایگاه‌های نظامی در برخی نقاط خاک عراق، از داعش در حمله به عراق و نیز از برخی گروه‌ها و افراد تندرو و تروریست با ماهیت قومی و مذهبی به‌ویژه برادارن النجیفی که از مهره‌های اصلی فتنه‌انگیزی تروریسم ترکیه در عراق بودند۷ حمایت و پشتیبانی کامل داشته است.

مداخلات و فتنه‌انگیزی دولت ترکیه در عراق که همواره با سیاست فریب اهل سنت و کردها همراه بوده است، به بخش اصلی سیاستگذاری خارجی دولت اردوغان بدل شده که به بهانه‌های مختلف تمامیت ارضی عراق را نقض کرده و با ایجاد بیش از ۵۰ پایگاه نهان و آشکار آن‌هم تنها در اقلیم کردستان عراق۸، به فتنه انگیزی، آشوب و برهم زدن ثبات عراق اقدام نماید تا بتواند به ایران و منافع راهبردی ایران در عراق آسیب زده و بر این کشور مسلط شوند. در چنین شرایطی است که رسانه نیمه‌دولتی ترکیه تلاش دارد تا سیاست‌ها و جنایات دولت ترکیه در عراق را به ایران نسبت دهد.

*

اینکه خبرگزاری رسمی دولتی ترکیه و بازوی تبلیغاتی اردوغان در یک موضع‌گیری مضحک تمام مشکلات منطقه، بحران‌ها و فجایع انسانی آن‌را متوجه سیاستگذاران ایران و بر عهده ایران بگذارد، یک فریب و دروغ بزرگ برای تطهیر دولت اردوغان محسوب می‌شود که نقش اصلی و جنایتکار خود در تحولات منطقه را فراموش کرده است.

نقش دولت ترکیه و سیاستگذار اعظم رجب طیب اردوغان در تنش‌ها، بحران‌ها و فجایج یک دهه اخیر منطقه، قابل انکار و پنهان نیست. سیاست‌های بحران‌آفرین دولت اردوغان در مسائل مهم منطقه مانند:

– مداخله همیشگی در امور داخلی عراق و حضور نظامی در بخش‌هایی از این کشور

– حمایت و پشتیانی از ایجاد، ظهور و تقویت سازمان‌های تروریستی مانند داعش، جبهه النصره، احرار الشام و … در عراق، سوریه، و …

– تلاش برای سرنگونی دولت‌های قانونی در سایر کشورهای منطقه به خصوص عراق و سوریه

– حمایت از اسلام تندرو با ابزار اخوان‌المسلیمن در کشورهای عربی مانند سوریه، یمن، مصر و …

– تلاش برای سرکوبی، کشتار نژادی و مذهبی به نام مبارزه با تروریسم در اقلیم کردستان عراق و شمال شرقی سوریه و …

– انسداد منابع آبی منطقه به‌خصوص با ایجاد سد بزرگ ایلیسو و تهدید کشورهای پایین دست این سد مانند عراق، سوریه و حتی ایران با ابزار آب به عنوان یک اسلحه برای تحقق سیاست گسترش‌گرای اردوغان

اگر قرار باشد نقش دو دولت ایران و ترکیه در بحران‌های منطقه‌ای را برآورد کنیم، سهم دولت ترکیه و برخی متحدین ائتلاف‌های رنگانگ و استبدادی آن مانند امارات متحده عربی، قطر، عربستان، اسرائیل، و کشورهای اروپایی از نقش و سهم ایران در بحران‌های منطقه‌ای بسیار بشتر بوده و بالای ۸۰ درصد جنایت و کشتارهای یک دهه اخیر در منطقه را می‌توان پیامد سیاستگذاری تهاجمی و گسترش‌گرایانه اردوغان در منطقه قلمداد کرد.

**

محکوم کردن اقدامات جوانان فلسطینی در حمله به شهروندان اسرائیلی از سوی اردوغان و عدم محکومیت کشتار جوانان فلسطینی از سوی اسرائیل توسط اردوغان و مختومه کردن بی‌نتیجه پرونده قتل جمال خاشقچی را می‌توان ازجمله جلوه‌های هماهنگی و همراهی بیش از پیش اردوغان با اسرائیل و عربستان آن‌هم برای دریافت کمک‌های مالی و گریز از سرنگونی دولتش محسوب کرد.

همزمانی حملات رسانه‌ای دولت ترکیه به ایران و سپاه پاسداران با گام نهایی توافق رفع تحریم‌های ایران به‌ویژه احتمال خروج نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی و تحریم ایالات متحده آمریکا را می‌توان جلوه‌ای از هراس شدید دولت ترکیه از تقویت اقتدار منطقه‌ای ایران برشمرد.

این‌گونه حملات رسانه‌ای دولت ترکیه به ایران و سپاه پاسدارن را می‌توان پیامد سفر اخیر اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهوری اسرائیل به ترکیه و دیدارهای خاص ایشان با اردوغان و از سوی دیگر همراهی دولت ترکیه با برخی فرآیندهای ائتلافی منطقه‌ای مانند ائتلاف و جلسه اسرائیل، آمریکا و چهار دولت عربی در نقب اسرائیل محسوب کرد که ترکیه از طریق رسانه‌های خود در حال تحریک این‌گونه دولت‌های عربی علیه ایران و تشویق به همراهی با اسرائیل است.

کشورهای منطقه به‌خصوص ترکیه از یک توافق خوب میان ایران و آمریکا هراس دارند. دولت ترکیه و سایر قدرت‌های منطقه‌ای مانند اسرائیل تمام تلاش خود را برای تحریک و تهییج آمریکا و اروپا علیه ایران بکار بسته‌اند تا این توافق به سود ایران نباشد یا حداقل نیروهای نظامی و دفاعی ایران به‌ویژه سپاه پاسداران همچنان مورد تحریم و تهدید غرب باشند. دولت ترکیه دوستدار ایرانی در تحریم و تهدید آمریکا، اروپا و محور عربی است، سیاستی که با توافق رفع تحریم‌های ایران به شکست منجر شده و ترسی عمیق و بنیادین در دولت اردوغان را موجب شده است.

منابع:

۱- خبرگزاری المانیتور. ۱۴ بهمن ۱۴۰۰. به آدرس:                                https://www.al-monitor.com/originals/2022/02/why-turkeys-islamists-turned-their-back-renowned-syrian-preacher
۲- خبرگزاری آناتولی. ۲۸ اسفند ۱۴۰۰. به آدرس:                                                                                              https://www.aa.com.tr/fa /2540334
۳- خبرگزاری المانیتور. ۱۲ خرداد ۱۴۰۰. به آدرس:    https://www.al-monitor.com/originals/2021/06/turkish-mobsters-revelations-extend-arms-shipments-syria
۴- خبرگزاری آناتولی. ۱ فروردین ۱۴۰۱. به آدرس:                                                                                                https://www.aa.com.tr/fa/2541001
۵- شبکه فرانس ۲۴. ۶ فروردین ۱۳۹۴. به آدرس:                 https://www.france24.com/en/20150326-turkey-support-saudi-yemen-erdogan-interview-france-24
۶- خبرگزاری آناتولی. ۱ فروردین ۱۴۰۱. به آدرس:                                                                                                https://www.aa.com.tr/fa/2541006
۷- روزنامه دیلی صباح. ۲۹ مهر ۱۳۹۵. به آدرس:           https://www.dailysabah.com/politics/2016/10/20/detention-warrant-issued-for-former-mosul-governor
۸- خبرگزاری مهر. ۲۱ مهر ۱۳۹۹. به آدرس:                                                                                            https://www.mehrnews.com/news/5046481