یک نوع هماهنگی برای آشفته کردن بازار وجود دارد/در قصه خودرو همواره مردم محکوم هستند/خسارت‌های صنعت خودرو بسیار بیش‌تر از منافع اقتصادی آن است/واردات خودرو هم انحصاری و خاص است/صنعت ورشکسته خودرو صنعت مادر نیست و بیش از حد به آن توجه کرده‌ایم

آرمان شرق– جواد مرشدی:بالاخره حرف های وزیر صنعت و درخواست های خودروسازان به بار نشست و مجددا قیمت خودرو افزایش یافت،امروز برخی خودروهای داخلی حتی بیش از ده میلیون تومان گران شدند.افزایش قیمتی که مستقیما بر دوش مصرف کننده است و خرید خودرو را به آرزو تبدیل می کند.با این افزایش قیمت ها خودرو رفته رفته فاصله خود را با سبد کالای مردم بیش و بیشتر می کند و حتی تعویض خودرو را محال.در بازار خودروهای خارجی هم شاهد افزایش وحشتناک قیمت بودیم و حالا هیات دولت تصویب کرده خودروهای خارجی مانده در گمرک هم وارد بازار شوند،اگر چه طبق قواعد اقتصادی باید با عرضه این خودروها قیمت ها روند نزولی پیدا کنند اما چنانچه طبق سنوات گذشته در این فرآیند تقلبی هم صورت بگیرد چه؟ از طرفی این خودرو های آزاد شده آیا مستقیما به بازار عرضه خواهد شد و یا وارد انبارهایی از پیش تعیین شده خواهد شد؟در بازار خودروی داخلی هم همه ناراضی هستند از خودروساز گرفته تا قطعه ساز و مصرف کننده،فرقی نمی کند هر کس به گونه ای از این صنعت نالان است.آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر علی خاکساری اقتصاد دان و کارشناس خودرو به بررسی روند قیمت گذاری و عرضه خودرو پرداخته که در پی می آید.

خودرو صنعتی است که ده ها صنعت دیگر هم به آن متصل است ،در وضعیت کنونی که فشار تحریم ها را داریم و رویکردهای اقتصاد مقاومتی و از طرفی رکود هم بر بازار حاکم است این صنعت چگونه می تواند در نقش یک صنعت مادر به اقتصاد ایران کمک کند؟

این یک اشتباه بزرگی است که ما در سه دهه داریم انجام می دهیم و صنعت خودرو را صنعت مادر تلقی می کنیم ،صنعت خودرو صنعت مادر نیست.آن چیزی که صنعت مادر است صنعت حمل و نقل است که متاسفانه به اشتباه و روی اطلاعات کم، عده ای فکر می کنند که صنعت خودرو صنعت مادر است .در حالی که صنعت خوردو خود یک بخش بسیار کوچک از صنعت حمل و نقل است .در نتیجه آن چیزی که ما باید به ان توجه کنیم صنعت حمل و نقل است و در زیر مجموعه صنعت حمل و نقل بخش بسیار کوچکی هست بنام صنعت خودرو .متاسفانه با سیاست های اشتباهی که ما داشتیم باعث شده که توجه بیش از حد به صنعت خودرو کنیم و همین توجه بیش از حد به خودرو صنعت حمل و نقل را در کشور ما تقریبا از بین برده و لطمات بسیار زیاد اقتصادی و زیست محیطی و انسانی به ما وارد کرده . درست است که صنعت خودرو یک صنعتی است که به هر حال یک فرآیند اقتصادی به آن وابسته است ولی انقدر بزرگ نیست که ما به آن صنعت مادر بگوییم . از طرف دیگر یک زمانی هم می تواند صنعت خودرو صنعت قابل توجهی باشد نه صنعت مادر البته و آن هم زمانی است که تولید خودروی ما تولید اقتصادی باشد . به عبارتی بتوانیم محصول با کیفیت با قیمت مناسب را تولید کنیم که بتوانیم نقشی را در بازار داشته باشیم اما این صنعت ورشکسته و ناقص و معیوب خودروسازی ما قطعا نه تنها صنعت مادر نیست بلکه یک صنعت وابسته مناسبی هم نیست که بتواند به صنعت حمل و نقل ما کمک کند و به دلیل انحصاری هم که متاسفانه در این سه دهه گذشته ایجاد شده باعث شده که این صنعت خودش هم رشد چندانی نداشته باشد و همواره یک صنعت ورشکسته و مشکل داری باشد که اشتغالی که ایجاد می کند ،تولیدی که ایجاد می کند هیچ کدام مناسب نباشند و به نوعی خسارتهای اقتصادی که به کشور ما وارد می کند بسیار بسیار بیشتر از منافع محدود اقتصادی است که این صنعت برای کشور ما دارد . در کنار این آن ضررها و مشکلات زیست محیطی و از بین رفتن جان دهها هزار نفر از ایرانی ها در طول این چند ساله نتیجه توجه بیش از حد به این صنعت ورشکسته بوده است .

از صحبت های وزیر و خودروسازها و قیمت هایی که اعلام می شود به نظر می رسد که خودروسازان می خواهند قیمت ها را افزایش دهند، و لی دچار یک سردرگمی هستند .اولا مشخص نیست معیار این افزایش چیست و دوما بار این افزایش قیمت بر دوش مصرف کننده خواهد بود .برای اینکه هم تولید کننده افزایش قیمت دهد و هم فشاری به مصرف کننده نیاید باید چه ساز و کاری را مد نظر قرار دهند ؟÷

سیاستی که در صنعت خودروی ما توسط وزارت صنایع و سازمان گسترش اعمال می شود سیاست هماهنگی برای آشفته کردن بازار است و در واقع یک نوع هماهنگی برای اشفته کردن بازار وجود دارد که بنظر می رسد، یک گروهی وجود دارند که در این زمینه نمی گذارند بازار خودروی ما به یک تعادل و ثبات برسد .به محض اینکه به هر دلیلی در این آشفته بازار خودرو اتفاقی می افتد بازار خودرو به سمتی می رود که با توجه به این وضع بدی که دارد می خواهد به ثبات برسد انگار گروهی آماده هستند و شوک وارد می کنند و بازار را آشفته می کنند و در این آشفته بازار یک گروهی سود های کلان می خورند و فشار این بازار بر دوش مردم است و متاسفانه چون مردم هم پشتیبانی ندارند و کسی نیست که از آنها حمایت بکند همواره محکوم هستند .قیمت خودرو باید یک ویژگی داشته باشد ،وقتی قیمت کالایی را می خواهیم تعیین کنیم یک شرایط اقتصادی و یک معیار هایی برای قیمت تمام شده و قیمت فروش وجود دارد که هیچ کدام از اینها در صنعت خودروی ما رعایت نمی شود .خودروساز ما هر خودرویی را با هر کیفیت بد تولید می کند و به دلیل آن حمایت هایی که از طریق سیاستمداران ما در مجلس و دولت میشود، هیچ به فکر بهره وری،  کارآیی و تولید اقتصادی نیست ،فقط تولید فنی می کند .کالایی را تولید می کند و این کالا هرچقدر عیب داشته باشد از نظر سیاست گذاران ما اصلا اهمیتی ندارد .هر چقدر این قیمت گذاری فشارش بر دوش مردم می افتد باز متاسفانه چون مردم در این زمینه حامی ندارند مثل سی سال گذشته همواره مردم هستند که آن را تحمل می کنند.اگر می خواهیم معیاری در قیمت گذاری صنعت خودرو بگذاریم باید تابع رقابت واقعی باشد ،تولید رقابتی و واردات رقابتی که اگر اینها شکل بگیرد ما دیگر این بحث ها را نخواهیم داشت که هر از گاهی یکی بلند شود و بگوید قیمت خودرو را افزایش دهیم و یکی دیگر بگوید نه شما حق ندارید .وقتی نگاه می کنیم می بینیم در واقعیت هم آن اتفاق افزایش قیمت خودرو دارد می افتد و مردم دارند له می شوند .قیمت خودرو نمی تواند اینگونه تعیین شود ،همین که ما برویم به سمت اینکه یک گروهی دور هم بنشینند و به حرف ایران خودرو و به حرف سایپا گوش کنند و چند قطعه سازهم که منفعت دارند در این جلسات شرکت کنند و بعد نهایتا بگویند خوردو را با این قیمت می خواهیم بدهیم و آنها بگویند نه کمتر و با هم به یک توافقی برسند و اعلام کنند ،این سیستم قیمت گذاری نیست .این سیستم آشفته کردن بازار است .سیستم قیمت گذاری بسیار ساده است .سیستم قیمت گذاری یعنی اینکه یک خودروی با کیفیت مدل روز جهانی باید یک تناسب عقلانی و عقلایی داشته باشد با درآمد مردم یک کشور،این تناسب باید به گونه ای باشد که یک خودروی مناسب باید معادل چهار تا شش ماه حقوق یک کارمند باشد (که البته این شامل خودروهایی مثل پراید و سمند نمی شود ).من از یک خودروی با کیفیت ایمن و دوستدار محیط زیست با تمام تجهیزات ۲۱۰۸ و ۲۰۱۹ صحبت می کنم .این خودروباید معادل ۴تا ۶ ماه حقوق یک کارمند باشد.هرچقدر از این بالاتر باشد معلوم است که یک جای کار دارد در حق مصرف کننده اجحاف می شود و یک عده دارند سود های بالا می برند .

الان در صنعت خودرو، خودروساز ،قطعه ساز و مردم همگی شاکی هستند .نقاط ایراد صنعت خودرو کجاست؟

ایراد صنعت خودروی ما این است که سیاست گذار صنعت خودروی ما همان تولید کننده خودرو و همان قطعه ساز ماست.یعنی مسئله ای که اینجا وجود دارد این است که آن کسانی امروز دارند سیاست گذاری و قیمت گذاری و واردات خودرو و این مسائل را تدوین می کنند و می نویسند که یا خودشان مدیران خودروسازی هستند و یا بوده اند و یا قطعه ساز هستند و یا به نوعی دارند منفعت شخصی و گروهی از این قضیه می برند.در نتیجه این نوع سیاست گذاری سیاست گذاری غلطی است و این سیاست گذاری در جهت سود های کلان بی حد و حصری برای یک گروه محدودی است و در واقع از بین بردن حق مردم است و نهایتا خود صنعت خودرو هم در این شرایط نمی تواند پیشرفت کند . هر صنعتی که سود حاشیه آن بیش از حد باشد این صنعت پیشرفت نخواهد کرد.هر صنعتی که سود حاشیه ای اش در یک حد معقول باشد و به گونه ای باشد که با رقابت آن سود مطلوب را به دست بیاورد آن صنعت پیشرفت می کند .مسئله ای که ما در این سی سال گذشته داریم دقیقا این بوده که متاسفانه دولت و آن هم گروه های خاص در دولت کسانی بودند که در صنعت خودرو سیاست گذاری می کردند و همچنان همان کار را دارند می کنند .از یک دهه گذشته قطعه سازان هم وارد این بازی شدند ،قطعه سازان هم کسانی بودن که یا مدیران سابق ایران خودرو و سایپا بودند و یا نمایندگان مجلس سابق بودن و یا وزرای سابق که اینها به نوعی از آن آشفتگی بازار اسفاده کردند و وارد بحث قطعه سازی شدند و امروزه چون نفوذ دارند و امکان لابی گری دارند قشنگ دارند در سیاسیت های قیمت گذاری خودرو و واردات خودرو و انواع و اقسام سیاست ها مستقیم و غیر مستقیم دخالت می کنند و این دخالت هم صرفا در جهت منافع گروه خودشان و خودشان است . این وسط خسارت های زیست محیطی که به کشور وارد می شود ،مردمی که دارند جانشان را از دست می دهند و به آن لطمه کلانی که دارد به اقتصاد زده می شود را اصلا مورد توجه قرار نمی دهند .در نتیجه این مسئله فقط بر می گردد به اینکه سیاست گذاری صنعت خودروی ما در سه دهه گذشته توسط مدیران سابق و وزیران و نمایندگان مجلسی که امروز قطعه ساز شده اند دارد صورت می گیرد و در قالب لابی هایی که فقط سود را در نظر می گیرند این سیستم به هیچ وجه نمی تواند برای اقتصاد و صنعت ما مناسب باشد.قطعا عامل عدم توسعه صنعت خودروی ما در این سی سال گذشته فقط نفوذ اینگونه لابی ها بوده که منافع شخصی و گروهی در آن اهمیت داشته و نه منافع ملی و محیط زیست و جان مردم.

طی روزهای گذشته هیات دولت تصویب کرد که خودروهای خارجی که در گمرک مانده بودند به بازار بیایند ،ضمن اینکه خودروهای خارجی هم یک افزایش قیمت وحشتناک در این مدت داشتند .حالا با توجه به آن تقلب ها در واردات خودرو و فرآیند های معیوب طی شده این آزاد سازی چه تاثیری می تواند بر قیمت بازار خودرو داشته باشد؟

هیچ تاثیری نمی تواند داشته باشد .

چرا؟

چون واردات خودروی ما هم همچون تولید خودرو در دست یک گروه خاص است ،دست یک چند نفر خاص است و اینها همان کسانی هستند که با دولت و مجلس در ارتباط هستند اینها خودروهایشان را وارد می کنند و به بازار عرضه می کنند و می فروشند و نمی گذارند همین شوک کوچکی که می تواند به بازار وارد شود و شاید یک درصد کمی قیمت خودرو را کاهش دهد همین را هم نمی گذارند . چون انحصار وجود دارد .اینها خودروها را ترخیص خواهند کرد و در انبارهایی که در شهر های مختلف بخصوص در تهران دارند دپو خواهند کرد و به صورت تدریجی این خودروها را وارد بازار خواهند کرد که قیمت خودرو نه تنها کاهش پیدا نکند بلکه در این فرآیند افزایش هم بدهند .در نتیجه من به هیچ وجه امیدوار به این نیستم که حتی با این ترخیص خودرو اتفاق خاصی بیافتد.اگر این خودروها به صورت واقعی وارد سیستم شوند می تواند تاثیر گذار باشد اما چون بحث بحث انحصار است و گروه های خاص اینکار را می کنند این خودروها از گمرک ترخیص خواهند شد ،به پارکینگ ها و انبار های خاصی در تهران و بعضی از شهر های دیگر منتقل خواهد شد و به صورت قطره ای این خودروها با قیمت های بسیار سرسام آوربه بازار فرستاده خواهد شد .قیمت هایی که شاید ۵ برابر قیمتی باشد که اینها خودرو را در خارج از کشور خریده اند .متاسفانه و متاسفانه همین پول ها هم دارد برای بعضی از سیاسیون و بعضی از مدیران کلان کشور می شود .