منتجب نیا : زور هیچکس را باحجاب نمی کند

آرمان امروز: بدحجاب، بی حجاب، حجاب نامعقول، نیمه بد حجاب و… تعاریفی است که امروزه در جامعه ما و در مورد موضوع «حجاب» دختران و زنان صورت می‌گیرد. اما به واقع بدحجاب کیست و اساسا معیار بدحجابی بر‌اساس قانون چیست؟ این در حالی است که تعریف دقیقی از حجاب در قانون اساسی ذکر نشده، اما ماده‌ای که در قانون مجازات اسلامی به حجاب شرعی اشاره دارد و برخی آن را مثال می‌زنند در ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی آمده است: « هرگاه کسی علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد؛ اما عفت عمومی را جریحه‌دار نماید، تنها به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» در چند سال گذشته و پس از اتفاقاتی که در دانشگاه سوهانک و برخوردی که گشت ارشاد با دانشجویان داشت، درگیری‌های پشت سر هم ماموران زن در پارک های تهران و دیگر کلانشهرها با دختران بدحجاب که به سرعت در فضای مجازی مشاهده ‌شد، دستور العمل معاون دادستان شهر مشهد درمورد ارائه ‌ندادن خدمات به افراد بدحجاب در ادارات و بانک‌ها، جلوگیری از ورود بدحجابان به مترو، مادری که جلوی ون گشت ارشاد ایستاد و فریاد می زد که «دخترم مریض است» و ماجرای مهسا امینی و اعتراضات اخیر ابعاد این سوال بیشتر نمایان می شود. در شرایطی که نیروی انتظامی مسئول مستقیم مبارزه با بدحجابی در سطح شهرها است، پس از انتصاب هاشمی گلپایگانی به سمت دبیر جدید «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» بسیاری باور داشتند با توجه به سابقه فعالیت وی و شیوه عملکردش‌، به‌زودی گشت‌های ارشاد و مقوله امر به معروف و نهی از منکر با تحولی ساختاری مواجه خواهد شد. پیش بینی که تنها چند ماه بعد و با صدور دستور راه اندازی مجدد گشت‌های ارشاد توسط آیت ا… رییسی در سال‌جاری محقق شد.

اظهار نظری که دل مسئولان را سوزاند

 در این میان هاشمی گلپایگانی هر از چند گاهی با اظهار نظرهایش باعث ‌رنجش خاطر بسیاری از دلسوزان می‌شد. اظهاراتی که آخرین آنها به جریمه نقدی بدحجابان باز می‌گشت. وی در گفت و گویی با یکی از رسانه‌ها در خصوص جریمه نقدی بدحجابی گفته بود: «دوربین‌ها در خیابان از خانم‌هایی که حجاب مطلوب ندارند، عکاسی می‌کند و عکس‌ها به آن‌ها پست می‌شود و باید جریمه‌اش را پرداخت کنند. یا وقتی بی‌حجابی وارد مغازه‌ای شد و صاحب مغازه به وی تذکری نداد و خدماتی ارائه کرد، پلاک آن مغازه جریمه می‌شود. اگر فردی که کشف حجاب کرده اصرار بر دریافت خدمات کرد، گشت ارشاد به حمایت از صاحب مغازه، آن فرد را جریمه می‌کند.» این خط مشی همانطور که انتظار می رفت با مخالفت ها و انتقادهای فراوانی از سوی کارشناسان و حتی مسئولان مختلف همراه بود. به عنوان مثال علیرضا پاک فطرت، نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که آیا مجلس برنامه‌ای برای اصلاح شیوه گشت ارشاد دارد یا خیر؟ به خبرنگار «آرمان امروز» گفت: «باید  همه جوانب را ببینیم و سپس اقدام به برخورد سلبی کنیم. ما می‌گوییم وظیفه گشت‌های ارشاد، «ارشاد» کردن است؛ دستگیری، به‌زور انداختن در خودروهای وَن و ایجاد وحشت وظیفه آنها نیست. اگر قرار بر این‌گونه برخوردهاست، باید یک قاضی عادل نیز به‌همراه ماموران انتظامی در گشت‌های ارشاد حضور می داشت. بایستی گشت‌های امنیت اخلاقی از نیروی انتظامی جدا شود و در اختیار ستاد امر به معروف، نیروهای اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروهای مردمی دلسوز قرار بگیرد. گشت ارشاد می توانست به‌جای برخوردهای تند، یک‌سری بسته‌های مشوق حجاب در داخل اتومبیل می‌گذاشت و زنان محجبه را با این بسته‌ها تشویق می‌کردند و به دخترانی که «نیمه حجاب» داشتند، (چون ما «بدحجاب» یا «بی‌حجاب» نداریم) با اخلاق خوب و محمدی(ص)، بسته‌های حجاب ارائه می‌کردند، یا از آنها سوال می‌شد که چرا حجاب مناسبی ندارند، قطعا با این اتفاقات روبه‌رو نمی‌شدیم. » پاک فطرت معتقد است: با موضوعات فرهنگی باید با رافت اسلامی بهتری برخورد شود، نه اینکه با رفتار نسنجیده برای نظام و کشور فقط هزینه بتراشیم.»  گرچه از همان ابتدا، فعالیت این گشت‌ها که عمری بیش از ۲ دهه داشت، این‌بار با آن‌چنان موج وسیعی از انتقادها و مخالفت‌ها همراه بود که دولت و دست اندرکاران آن را به شدت با چالش مواجه کرد. منتقدانی که با اشاره به برخی برخوردهای تند و بدون ملاحظات شرعی گشت ارشاد، خواستار اصلاح رویه بودند. اما نه این انتقادها و نه کلیپ‌ها و تصاویری که از برخوردهای قهری نیروهای گشت ارشاد در فضای مجازی منتشر می‌شد و نه اعتراضات مردم و برخی از مسئولان نتوانستند مانع رفتارهای مورد اعتراض گشت های ارشاد شوند.

انتقادها به دبیر ستاد امر به معروف

ادامه این رویه و بررسی شواهد امر حکایت از آن داشت که به قول برخی از کارشناسان و حتی مفسران سیاسی و اجتماعی به زودی نارضایتی‌ها افزایش خواهد یافت. بالاخره مرگ مهسا امینی و ۱۰۰ دقیقه بعد از بازداشتش توسط ماموران گشت ارشاد‌، باعث شد تا گلایه‌های نادیده گرفته شده مردمی به موجی از ناآرامی های خیابانی بدل شود. موجی که تا امروز هم کم و بیش ادامه دارد. در این میان اخبار تایید نشده‌ای در فضای مجازی منتشر می شود که حکایت ازبرکناری عنقریب دبیر ستاد امربه معروف دارد یا او را به مرخصی اجباری بفرستند. گرچه تنها یک روز پس از انتشار این خبر، گلپایگانی در گفت و گویی نه تنها تلاش کرد تا نشان دهد که همچنان «دبیر» است که با تکرار مواضع خود ، دهن کجی واضحی به معترضان و منتقدانش و اصرار به ادامه همان مسیر برخورد قهری ماموران گشت ارشاد بکند! وی در این گفت و گو گفته بود : «چند میلیون راننده تاکسی‌ اینترنتی اگر بدانند که با سوار کردن فرد بی‌حجاب جریمه می‌شوند بالای ۵۰ درصد مشکل کشف حجاب در خودروها حل می‌شود.» این اظهار نظر اما به نظر می رسد تیر خلاصی برای فعالیت وی در ستاد امر به معروف و نهی از منکر باشد چرا که  اعتراض به سخنان این چهره جنجالی بیش از آن که از سوی مخالفان موضوع حجاب باشد، از طرف اصولگرایان حامی حجاب و هم مسلکان سیاسی او بوده است. این اعتراض ها در کنار انتقادهای خودی و غیرخودی‌ها! مسئولان گشت ارشاد در حالی همچنان به ادامه مسیر قهری خود در برخورد با بد حجابی اصرار دارند که نقبی براظهارات بزرگان و سیاست‌گذاران کشور نشان از آن دارد که آنها نیز به جد مخالف برخوردهای تند با بدحجابان بوده و ضمن تبین خط مشی ستاد مربوطه برضرورت تغییر رویه عملکرد آمران به معروف و ناهیان از منکر تاکید داشته‌اند. چند روز پیش عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، موضع غیر اخلاقی حسن عباسی علیه ورزشکاران و سخنان هاشمی گلپایگانی درباره برخورد با بدحجابی، به ویژه در این شرایط را خسارات بار خواند. مهدی فضائلی در توئیتر نوشت: «موضع غیر اخلاقی حسن عباسی علیه ورزشکاران و سخنان نامعقول هاشمی گلپایگانی درباره برخورد با بدحجابی، بویژه در این شرایط، خسارت بار است و حضرت آقا نیز درگذشته چنین مواضع و نظراتی را نفی کرده‌اند.»

معیار اندازه گیری حجاب کجاست؟

یک فعال سیاسی اصلاح طلب در این رابطه و معیار حجاب به «آرمان امروز» می‌گوید: « در مورد مقوله حجاب اولین نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اصولاً در اسلام اسمی از «حجاب» به میان نیامده است بلکه آنچه که در قرآن به آن اشاره شده، این است که زنها باید بدن خود (به جز قرص صورت و کف دست و انگشتان) را از نامحرمان بپوشانند.» حجت السلام رسول منتجب‌ نیا با اشاره به اینکه ایرانیان از همان دوران کهن همواره برحفظ پوشش خود تاکید داشتند، افزود:  اما در این میان، آیه یا حدیثی از اینکه زن باید چادر یا روسری داشته باشد یا اینکه لباسش چه رنگی باشد نشده است!. تنها چیزی که در قرآن در این مورد مطرح شده آن است که زنان باید روسری خود را به گونه ای سرکنند که تا زیر گردنشان را بپوشاند، اما حتی صحبتی از اینکه چطور پوشانده شود هم به میان نیامده است. گرچه برخی معتقدند که چادر بهترین پوشش برای زنان مسلمان است، با این حال حتی وقتی که از حضرت امام (ره) در پاریس پرسیدند که آیا چادر، ایده آل ترین پوشش برای زنان است یا خیر؟ ایشان فرمودند: «لزومی ندارد که زنان بخواهند حتما چادر سرکنند بلکه باید پوششی داشته باشند که عرف شرعی و اسلامی در آن رعایت شده باشد.» برای همین عملا نمی توان چارچوب و شاخصه خاصی را برای آن مطرح کرد. در واقع به نظر می رسد تنها الزامی که در این زمینه وجود دارد همان پوشاندن بدن به جز صورت و دست و برآمدگی های بدن باشد. در واقع اینگونه نیست که اگر کسی چند تار مو یا بخشی از مویش بیرون باشد؛ بخواهیم وی را «بدحجاب» بدانیم.»   وی در بخش دیگری از سخنانش معتقد است که کما اینکه در اقوام مختلف زنان ایرانی مثل زنان عشایر، آنها با لباس های محلی خود در اماکن عمومی حاضر می شوند و حتی ممکن است بخشی از مویشان هم بیرون باشد، اما کسی به آن توجهی نمی کند و امری عادی به حساب می آید، تصریح می‌کند: «همچنین این لباس های محلی که از چند صد سال پیش طراحی و دوخته شده، کاملا پوشیده است. با این توصیفات و آنچه که در شهرها، روستاها و جامعه ایرانی می بینیم به نظر می رسد بانوان ایرانی از منظر عرفی، حجاب را رعایت می کنند  و از منظر اسلامی و شرعی نیز اکثرا شاخصه های دینی را مراعات می کنند. بنابراین در چنین وضعیتی نمی توان به درستی تعیین کرد که چه کسی بد حجاب است و چه کسی باحجاب. متعاقبا ضابطین اجرایی و قضائی نیز نمی توانند چنین حکمی را در مورد بدحجابی زنان صادر کنند که آنها را در خودروهای ون امنیت اخلاقی بیاندازند یا آنها را به زور «ارشاد» کنند. بارها دیده ایم افرادی که می خواهند اسلام و ارشاد اسلامی را انجام دهند، نامحرمان را می گیرند و به زور در خودرو می اندازند!. کجای این کار ارشاد است؟ افرادی که از بیرون این ماجرا را می بییند، چطور باور می کنند که قصد و نیت این افراد ارشاد فرد به زعم آنها گناهکار است؟ این موضوعات فقط برای اسلام و جمهوری اسلامی، هزینه می تراشد و هیچ توجیحی ندارد. پس اصولاً هرگونه برخوردی با بانوانی که آقایان آنها را بی حجاب یا بد حجاب می دانند غیرقانونی و غیرشرعی است و باید از آن اجتناب شود.»