«روابط عمومی» ؛ مدافع دموکراسی و حافظ عقل سلیم

«روابط عمومی» ؛ مدافع دموکراسی و حافظ عقل سلیم

نوشته: دیجان ورسیک
روابط عمومی حرفه‌ای قدیمی و شریف است که تنها در دموکراسی می‌تواند شکوفا شود. بیشتر اوقات ما بر فعالیت‌هایی معمولی از جمله فروش محصول، خدمات، تشکیلات یا ایده کار می‌کنیم که به نظر می‌آید مردم به آن‌ها اهمیت ندهند.
اما ما جوهره‌ی جامعه‌ی آزاد، اقتصاد بازار و دموکراسی سیاسی هستیم؛ و ما باید شروع کنیم به خودمان به همین صورت فکر کنیم.
هرگز جامعه‌ی بسته‌ای با روابط عمومی وجود نداشته و نخواهد داشت. درست است رژیم‌های تمامیت خواه ممکن است از خدمات روابط عمومی در خارج از مرزها استفاده کنند اما آن‌ها به مردم خود اجازه نمی‌دهند آزادانه به روابط عمومی بپردازند.
حتی امروزه نیز می‌توانیم خارج از اروپا رژیم‌هایی را بیابیم که فعالیت آزادانه روابط عمومی را محدود می‌کنند. همه‌ی کشورهایی که ضد روابط عمومی هستند، یک نقص مشترک دارند: آن‌ها دموکرات نیستند.
کارل پاپر حدود ۵۰ سال قبل نوشته است: «تنها دموکراسی یک چهارچوب سازمانی فراهم می‌کند تا اصلاح بدون خشونت و در نتیجه استفاده از منطق در کارهای سیاسی ممکن باشد». استفاده به منطق که توسط پاپر به آن اشاره شد از طریق روابط عمومی تسهیل می‌شود.
روابط عمومی عنصر اصلی جامعه‌ی آزاد معاصر را فراهم می‌آورد. جوامع ما پیچیده هستند: آن‌ها از سیستم‌های کوچک‌تر (زیر سیستم‌ها) نیمه خودمختار تشکیل شده‌اند: زیر سیستم اقتصادی، زیر سیستم سیاسی و یکی از زیر سیستم‌هایی که کمترین ظهور را در جامعه‌ی جهانی و میانجی ما دارد، زیر سیستم ارتباطات.
زیر سیستم ارتباطات بر حرفه‌های متعددی وابسه است (روزنامه‌نگاری مشهورترین و بدنام‌ترین آن‌هاست) و روابط عمومی نقش برجسته‌ای در میان آن‌ها دارد. هیچ سیستم ارتباطات اجتماعی معاصری نمی‌تواند بدون فعالیت آزاد و بدون اختلال روابط عمومی به طور کامل رشد کند.
برای ۲۵۰۰ سال، فیلسوف‌ها ذات مردم و جوامع انسانی را بررسی کرده‌اند. اگر چیزی که خوب، عادلانه و فاضلانه باشد قابل کشف باشد، آنگاه قوانین باید بر تقدیر ما حکومت کنند – و ما دیگر مجاز به ساختن واقعیات دلخواه خود آن طور که می‌پسنیدم، نیستیم.
افلاطون، یکی از پیشینان روابط عمومی مدرن، این موضع را بیان کرد و او بود که بلاغت را ممنوع کرد. از سوی دیگر، شاگرد او،ارسطو، به واقعیت‌های متناقض و ناقص زندگی بشری اذعان داشت که در آن ناشناخته‌ها بیشتر از شناخته‌شده‌ها هستند و جایی که مردم در گروه‌های اجتماعی‌شان باید در مورد این که چه چیزی در چه زمان و تحت چه شرایطی درست یا غلط است مذاکره کنند.
هیو لاسون-تنکرد در مقدمه ترجمه خود از هنر بلاغت ارسطو  که توسط انتشارات کلاسیک پنگوئن  منتشر شد نوشته است:
«در جوامع ابتدای عصر باستان، سیستم‌های رایج حکومت یا اشرافی بود یا استبدادی. هیچ کدام از این‎ها به شکوفایی مباحثه عمومی منجر نشد. شکی در این حقیقت نیست که برای ایجاد شرایطی که در آن سخنوری عمومی تبدیل به یک ضرورت اجتماعی شود، نیاز به ظهور دموکراسی و از جنبه دیگر جوامع آزاد در آتن و دیگر شهرها بود. زمانی که قدرت چه از طریق قدرت بیرحمانه و چه از طریق وراثت قدرت از پیشینیان محفوظ بود، نیازی وجود نداشت که سیاستمدار دلایل قانع کننده‌ای برای شهروندان بیابند تا آن‌ها سیاست‌های او را بپذیرند.»
چرا بلاغت در آتن بسیار مهم بود؟ لاسون-تنکرد توضیح می‌دهد:
«همه کسانی که در مرکز توجه افکار عمومی زندگی کردند در معرض خطر مداوم یافتن خود در وضعیت به شدت غیرمنتظره‌ای در مقابل همشهری‌هایشان قرار داشتند که احتمالا باید غیرمنطقی‌ترین اظهارات علیه خود که توسط دشمنان شخصی یا سیاسی‌شان جمع آوری شده بود، را رد می‌کردند.»
این پس‌زمینه‌ای بود که ارسطو برای مقابله با آن، حرکت بلاغت از موضوعی فلسفی به سمت مطالعه‌ای علمی را متصور شده بود.
ما وارثان قانونی این عنصر ضروری دموکراسی هستیم که در یونان باستان پدیدار شد و امروزه در جهان رونق یافته است. ما باید  موقعیت خود در جهان را بدانیم و باید مسئولانه در مقابل کسانی که به ما اطمینان کرده‌اند رفتار کنیم: عموم مردم که جامعه‌ی باز با آن‌ها تحقق می‌یابد.
فعالیت روابط عمومی زمانی یک حرفه شد که مسئولیت حفظ حق عموم مردم برای هوشمندتر شدن از هر ارگان یا فردی: دولت، شرکت، دانشمند یا پیامبر را برعهده گرفت. ما حافظان عقل سلیم هستیم.
به این ترتیب ما مسئولیت‌های خاصی در برابر عموم مردم داریم.
اولاً، برای زیستن و موفقیت باید مجوز خود را نه تنها برای مشتریان و سازمان‌های خودمان بلکه برای صلاح جامعه‌ی آزاد فعال مگه داریم. هرگز نباید فراموش کنیم که در بیرون، مشتریان ، شرکا و رقبایشان، دیگر سازمان‌ها، مخاطبان، فروشگاه‌ها، اجتماعات و اهداف موجود و احتمالی ما وجود دارند؛ ولی همچنین در بیرون جامعه‌ای وجود دارد که ما را قادر می‌سازد طوری زندگی کنیم که دلمان می‌خواهد. با باید آن جامعه را حفظ کنیم و مجوزش را فعال نگه داریم.
ثانیاً، ما نمایانگر بازتاب جامعه‌ی آزاد خود هستیم به صورتی که اعضای جامعه را قادر می‌سازیم در پیچیدگی‌های جامعه بدون عصبانیت زندگی کنند. اگر روابط عمومی همان گونه که دانشمندان اجتماعی ادعا می‌کنند بر ۸۰% محتوای رسانه‌های جمعی اثر بگذارد، باید بدانیم که رسانه‌های جمعی بدون روابط عمومی قادر به فعالیت نخواهند بود.: روزنامه‌نگاری و روابط عمومی وابسته به یکدیگر هستند و با وجود درگیری‌های گه‌گاهی، اگر یکی از بین رود دیگری نیز ناپدید می‌شود.
و ثالثاً، ما مسئول حفظ و توسعه‌ی روش استفاده از منطق توسط جوامع‌مان برای بررسی تغییرات اجتماعی هستیم. مطالعه نظامند فعالیت روابط عمومی و از این طریق مطالعه نظامند جامعه‌ی معاصر مسئولیت حرفه‌ای ماست – این جزئی از چیزی است که ما را حرفه‌ای می‌کند. ما باید این دانش را که برای شکوفایی دموکراسی ضروری است حفظ، توسعه و منتشر کنیم.
دیجان ورسیک استادیار روابط عمومی و مدیریت ارتباطات در دانشگاه لوبلیانا در اسلوونی است و نویسنده مشترک کتابچه‌ی روابط عمومی جهانی (۲۰۰۳) و روابط عمومی و مدیریت ارتباطات در اروپا است.
این نسخه خلاصه‌شده‌ی سخنرانی او در مجمع عمومی سالیانه موسسه روابط عمومی لندن درباره‌ی مسئولیت‌های عمومی روابط عمومی امسال است.