دستور فرا قانونی ؛ چند سانتیمتر عقب تر، پشت موتور !

آرمان امروز- حمید رضا خالدی: سال‌هاست که موضوع موتورسواری زنان و اخذ گواهینامه برای نیمی از جمعیت کشور با چالش روبه‌رو شده و هنوز مشخص نیست که چرا با این مقوله مخالفت می‌شود. در  قانون و نه در شرایط جامعه این علامت «؟» همچنان وجود دارد که چرا در برابر این موضوع مخالفت می‌شود. این در حالی است که نشستن زنان در ترک موتور هم از لحاظ قانونی و شرعی بلامانع است، اما اینکه زنان راکب باشند، هنوز ممنوع است.  آنچه که در طی یک دهه اخیر، شاهد آن بودیم، این موضوع همچنان به صورت قانون نانوشته‌ای اجرا می‌شود برای هیچ زنی، گواهینامه صادر نمی‌شود.
هیچ سازوکاری وجود ندارد
در این شرایط یک کارشناس ارشد ترافیک و از مسئولان پیشین پلیس راهور معتقد است که می‌توان با اصلاح قانون امکان موتورسواری قانونمند را برای زنان فراهم کرد. سرهنگ ایوب شرافتی، جانشین سابق رئیس پلیس راه ناجا در مورد  قوانین موجود در خصوص صدور گواهینامه رانندگی برای زنان، به خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «اصولا از منظر قانونی هیچ منعی برای صدور گواهینامه بانوان وجود ندارد، بلکه به نظر می‌رسد به دلیل عُرف حاکم برجامعه و نگاه شرعی موجود، تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است و بانوان نمی‌توانند گواهینامه بگیرند.»
وی همچنین با ذکر این نکته که به‌دلیل همین شرایط عرفی و شرعی، زنان نیز درخواستی برای صدور گواهینامه موتور ندارند معتقد است: «سازوکاری برای صدور گواهینامه موتور سواری زنان نیز ترسیم نشده است. یعنی الان اگر یکی از بانوان کشورمان بخواهد گواهینامه موتور بگیرد، راهنمایی و رانندگی رویه‌ای برای اینکه وی در کجا باید ثبت نام کند یا مثلا چگونه باید از وی امتحان گرفته شود، وجود ندارد.»
یک کارشناس ارشد ایمنی راه و ترافیک معتقد است که زمان آن فرا رسیده تا با اصلاحاتی جزئی در این زمینه، شرایط بهره‌مندی زنان از این امتیاز فراهم شود.
یک کارشناس ارشد ایمنی راه و ترافیک نیز گفته‌های سرهنگ شرافتی را تایید می‌کند و معتقد است که زمان آن فرا رسیده تا با اصلاحاتی جزئی در این زمینه، شرایط بهره‌مندی زنان از این امتیاز فراهم شود.       علیرضا اسماعیلی در گفت‌وگو با ایسنا، ا اشاره به موانع پیش روی زنان برای استفاده از این وسیله نقلیه گفت: برای استفاده زنان از این وسیله نقلیه، باید موانع مربوط به آن برداشته شود. اصلی‌ترین مانع بر سر راه این موضوع این است که به زنان گواهینامه داده‌ نمی‌شود. در ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ذکر شده است که صدور گواهینامه‌ رانندگی برای مردان توسط نیروی انتظامی انجام می‌شود. این در شرایطی است که قانون درباره زنان سکوت کرده است. با استناد به همین مورد، برخی از حقوقدانان معتقدند می‌توان از همین موضوع برای اصلاح قانون مذکور بهره برد با توجه به اینکه در قانون مستقیما به این موضوع که نباید به زنان گواهینامه موتورسیکلت‌ داد اشاره نشده‌است. می‌توان از این موضوع استفاده کرد و اصلاحاتی در قانون انجام داد و ۵۰ درصد جامعه را از این امتیاز بهره‌مند کرد. وی با اشاره به استفاده زنان از موتورسیکلت در بسیاری از کشورهای اسلامی تصریج کرد: در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند اندونزی و مالزی نیز شرایط مشابهی برقرار است‌. زنان در این کشورها از موتورسیکلت برای انجام امور روزانه، رفت‌وآمد در سطح شهر و … استفاده می‌کنند. همچنین به علت داشتن کلاه کاسکت، پوشش متعارفی نیز برای رانندگان زن فراهم شده است. حتی در برخی موارد، راکبان موتورسیکلت در این کشورها بیشتر از زنان تشکیل شده‌اند.
ماجرای جنجال رای دیوان عدالت اداری
مرداد ۹۸ بود که طی حکمی از سوی یکی از شعبه بدوی دیوان عدالت اداری در اصفهان، پلیس راهنمایی و رانندگی به تشکیل پرونده صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای یک زن ملزم کرد. در پی شکایت یک زن اصفهانی به دیوان عدالت اداری و درخواست الزام ناجا به صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت، شعبه ۳۱ دیوان با وارد دانستن شکایت شاکی، چنین استدلال کرد که رانندگی برای زنان ایران درمورد هیچ‌یک از وسایل نقلیه موتوری ممنوع نشده است، لذا با توجه به اصل اباحه پلیس راهنمایی و رانندگی می‌بایست برای شاکی تشکیل پرونده داده و درصورت احراز صلاحیت برای او گواهینامه صادر کند.
در بخشی از این رأی آمده است: «وضعیت حاکم بر شهرنشینی، علی‌الخصوص کلان‌شهرها و عدم امکان مالی جهت تهیه خودرو برای همه اقشار و سهولت رفت و آمد با موتورسیکلت جهت رتق و فتق امور زندگی (که بعضاً زنان جامعه با توجه به وضعیت شخصی و خانوادگی خود شخصاً مجبور به حل آنها هستند) ضرورت صدور گواهینامه برای آنان را بیشتر نمایان می‌کند.»
چون نام زنان در قانون نیست آنها محروم هستند
برای بررسی بیشتر این موضوع به‌سراغ نعمت احمدی‌، وکیل پایه یک دادگستری رفتیم و او نیز در گفت‌وگو با «آرمان امروز»، می‌گوید: به شخصه متوجه نمی‌شوم که چطور زنان می‌توانند به عنوان همراه، پشت  راننده موتور بنشینند اما نمی‌توانند خودشان راکب موتور باشند! در مورد صدور گواهینامه برای بانوان مساله از جایی مطرح شد که در قانون هیچ اشاره‌ای به صدور گواهینامه برای زنان نشده و فقط لفظ « مردان» در آن قید شده است. یعنی الان نیروی انتظامی می تواند بگوید از آنجایی‌که در قانون اشاره به زنان نشده است، ما فقط می‌توانیم برای مردان گواهینامه صادر کنیم.»
با این حال احمدی معتقد است که «براساس قانون اگر یک آیین نامه نیاز به تصحیح یا تغییر یا ابطال داشته باشد، باید توسط یازمان و نهادی که آن را تدوین کرده است اصلاح شود. اما اگر «قانون» باشد، باید توسط شورای نگهبان بررسی و در صورت لزوم تصحیح شود.»
وی در پاسخ به این سوال که در خصوص آیین نامه فوق‌، بانوان چگونه می توانند درخواست کنند تا این آیین نامه اصلاح شود؟ می‌افزاید: «به نظرم یکی از نهادهای حامی و فعال در حوزه زنان می تواند از سازمانی که این آیین نامه را نوشته درخواست کند تا آن را ابطال نماید‌. اگر این سازمان مقاومت کرد، نهاد یاد شده می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کرده و خواستار بررسی این موضوع و ابطال آیین نامه فوق شود.»
اما یکی از مواردی که نشان می‌دهد مشکل زنان در اخذ گواهینامه قانونی نیست، به موتورسیکلت‌های برقی بر می‌گردد. در شرایطی که این نوع موتور سیکلت‌ها نیازی به گواهینامه ندارند، سرهنگ علی اصغر شریفی رئیس مرکز اطلاع رسانی پلیس راهور تهران بزرگ درباره تغییر وضعیت رانندگی زنان با موتورسیکلت گفت: «قانون فقط مردان را به شرط داشتن گواهینامه مجاز دانسته که با موتورسیکلت رانندگی کنند؛ برخی شیادان برای فروش موتورسیکلت عنوان می‌کنند زنان می‌توانند با موتور برقی یا موتور بدون کارت سوخت رانندگی کنند که این حرف آن‌ها خلاف قانون است و موتور برقی سواری نیز برای زنان ممنوع است.»
بهترین موتورسوار ایران دختری ۱۵ ساله است!
اگر این نام را در اینستاگرام سرچ کنید، با صفحه دختری نوجوان مواجهه می‌شوید که به موتورسیکلت علاقه دارد. هستی رضایی توانسته خودش را در بین بهترین رایدر (موتورسوار)‌های حرفه‌ای دنیا جای بدهد. موفقیت‌های هستی رضایی باعث شده موتورسواری دختران ایرانی بیشتر از قبل مورد توجه قرار بگیرد. بدون تردید این دختر ۱۵ ساله از نظر تبحر و البته عنوان، بهترین موتورسوار کنونی ایران محسوب می‌شود و حالا در شرایطی که همچنان محدودیت‌های زیادی برای موتورسواری بانوان وجود دارد، افتخارآفرینی او می‌تواند بازکننده مسیر در آینده باشد. رضایی در آخرین مصاحبه خود قبل از ترک ایران برای مسابقات جهانی ترکیه گفته بود: «در ایران دختران قوی و بااستعداد زیادی هستند، ولی این ورزش پرهزینه‌ای است و نیاز به حمایت و اسپانسر دارد. فقط آماده شدن و شرکت در یک راند از مسابقات جهانی تقریبا نزدیک به یک میلیارد هزینه دارد. اگر این حمایت‌ها انجام شود، مطمئن هستم ورزشکاران ایران آینده خوبی در انتظارشان خواهد بود.»